Jan Messchert van Vollenhoven (Amsterdam, 6 oktober 1812 – Bloemendaal, 8 juni 1881) was een Nederlands conservatieve bestuurder en Kamerlid uit een Waals hervormde familie van Amsterdamse bierbrouwers. Tevens was hij burgemeester van de gemeente Amsterdam van 1858 tot 1866.[1]
Zijn vader, A.J. van Vollenhoven, was bierbrouwer van De Gekroonde Valk in Amsterdam en lid van Provinciale Staten van Noord-Holland. Zijn moeder was Maria Wilhelmina Backer
Jan Messchert van Vollenhoven studeerde van 1829 tot 1830 aan het Atheneum Illustre te Amsterdam waarna hij van 1830 tot 1834 Romeins en hedendaags recht studeerde aan de Hogeschool van Leiden. Zijn dissertatie was getiteld: "De exigua vi, quam philosophia graeca habuit in eformanda jurisprudentia Romana".
In 1850 trouwde hij met Margaretha Catharina van Lennep. In 1851 deed hij samen met Christiaan Pieter van Eeghen en Joshua van Eik een oproep aan een aantal vooraanstaande Amsterdammers om een particuliere bouwmaatschappij op te richten, die iets zou moeten doen aan de heersende woningnood en belabberde huisvesting van arbeidersgezinnen. Het leidde in februari 1852 tot de oprichting van de eerste woningbouwvereniging van Nederland: de Vereeniging ten behoeve der Arbeidersklasse te Amsterdam.
Hij vervulde na advocaat te zijn geweest functies bij de rechterlijke macht waaronder de functie van substituut-officier. In 1852 had Messchert van Vollenhoven er zijn afscheid, daar hij door de gemeenteraad van Amsterdam tot wethouder was gekozen. Kort daarna werd hij gedeputeerde en in 1858 burgemeester van Amsterdam. Hij nam echter in 1864 ontslag vanwege de zwaarte van het ambt. Het district Utrecht koos hem in 1873 tot Tweede Kamerlid alwaar hij onder andere de voorzitter van de parlementaire enquêtecommissie Nederlandse koopvaardijvloot was. Daarvoor was hij negen jaar Eerste Kamerlid geweest.
Messchert van Vollenhoven werd op 26 februari 1866 benoemd tot Commandeur in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Tevens was hij Officier in de Orde van de Eikenkroon. In 1881 stierf Jan Messchert van Vollenhoven op 68-jarige leeftijd in zijn buitenhuis, Huize Boekenrode, te Bloemendaal.
Hij was een typische negentiende-eeuwse conservatieve regent met vele bestuursfuncties.