Björk

Voor het gelijknamige album, zie Björk (album).

Björk
Björk tijdens Big Day Out, Melbourne, 2008
Algemene informatie
Volledige naam	Björk Guðmundsdóttir
Alias	Bjork
Geboren	21 november 1965
Geboorteplaats	Reykjavík
Land	IJsland
Werk
Jaren actief	1977–heden
Genre(s)	Artpop, avant garde, electronica, experimentele muziek, pop
Instrument(en)	Zang, keyboard
Label(s)	Polydor, Elektra, Mother, One Little Indian
Act(s)	Tappi Tíkarrass, KUKL, The Elgar Sisters, The Sugarcubes, Björk Guðmundsdóttir & Trio Guðmundar Ingólfssonar
Officiële website (en) AllMusic-profiel (en) Discogs-profiel (en) IMDb-profiel (en) Last.fm-profiel (en) MusicBrainz-profiel
Handtekening
Portaal    Muziek

Björk Guðmundsdóttir (Reykjavik, 21 november 1965) is een IJslandse zangeres en songwriter. Björk is de voormalige leadzangeres van de alternatieve-rockband The Sugarcubes en heeft sinds 1993 een solocarrière onder de naam Björk.

Björk staat bekend om haar interesse in een grote verscheidenheid aan muziekgenres, waaronder pop, jazz, alternatieve rock, elektronische en klassieke muziek. Haar muzieklabel One Little Indian deelde in 2003 mee dat Björk wereldwijd meer dan 15 miljoen albums heeft verkocht.^[1] Björk heeft in het verleden ook enkele keren als actrice in films gewerkt, zo vervulde zij onder andere de hoofdrol in de film Dancer in the Dark van de Deense regisseur Lars von Trier.

Biografie

Vroege carrière

Björks muzikale carrière startte toen zij elf jaar was en klassieke piano studeerde. Een van haar muziekleraren stuurde een opname van Björk die het nummer I Love to Love (But My Baby Loves to Dance) van Tina Charles vertolkte naar de RÚV; de RÚV was op dat moment het enige radiostation op IJsland. Deze opname werd vervolgens uitgezonden en in reactie hierop bood het muzieklabel Fálkinn Björk een platencontract aan. In 1977 verscheen Björks gelijknamige debuutalbum. Het bestond uit een aantal IJslandse kinderliedjes en covers van populaire liedjes zoals The Fool on the Hill van the Beatles, dat door Björk werd gezongen in het IJslands. Björks stiefvader begeleidde haar op het album met zijn gitaar. Het album behaalde een platina status op IJsland en is een verzamelobject geworden.

In 1980 studeerde Björk af aan het conservatorium. In 1980 vormde ze samen met bassist Jakob Magnússon de band Jam-80, die later overging in de band Tappi Tíkarrass. De single Bitið fast í vitið werd uitgebracht in hetzelfde jaar. Het album Miranda werd uitgebracht in 1983.

Vervolgens ging Björk een samenwerking aan met Einar Örn Benediktsson en Einar Melax van de band Purrkur Pillnikk en Guðlaugur Óttarsson, Sigtryggur Baldursson en Birgir Mogensen van de band Þeyr. Nadat zij samen enkele liedjes hadden geschreven en enkele weken hadden gerepeteerd besloten zij samen onder de naam KUKL door te gaan.

KUKL ging op tournee door IJsland met de anarchistische punkband Crass uit Engeland, en later bezochten ze Engeland voor een aantal concerten met Flux of Pink Indians. Als resultaat van deze samenwerkingen produceerde de band twee albums: The Eye in 1984 en Holidays in Europe in 1986. Allebei de albums werden uitgegeven door het label Crass Records.

In 1984 formeerde Björk samen met gitarist en medebandlid bij KUKL Guðlaugur Óttarsson het duo The Elgar Sisters.

KUKL ging uit elkaar, mede omdat hun label Gramm stopte. In de zomer van 1986 startten enkele leden van KUKL en de surrealistische groep Medus een samenwerking en werd het kunstencollectief Smekkleysa ("slechte smaak") opgericht. Er werd een muzikale divisie opgericht, de band Pukl, maar al snel werd de naam van de band veranderd in The Sugarcubes.

The Sugarcubes

De eerste single van The Sugarcubes was Ammæli (of Birthday, in de Engelse versie). Nadat de single een hit werd in het Verenigd Koninkrijk werd de band ondergebracht bij het label One Little Indian, dat was opgericht door Derek Birkett, de voormalige bassist van Flux of Pink Indians. The Sugarcubes tekenden vervolgens ook een distributiecontract met het Amerikaanse Elektra Records. In 1988 namen The Sugarcubes hun eerste album, Life's Too Good, op. Met dit album behaalde de band internationale successen. Ondertussen hield Björk zich ook bezig met enkele kleinere projecten. In 1990 nam zij het album Gling-Gló met de jazzgroep Trio Guðmundar Ingólfssonar op, dat alleen werd uitgegeven op IJsland. Björk verzorgde ook de vocalen in enkele nummers op het album Ex:el van 808 State. Deze samenwerking wakkerde haar interesse in housemuziek aan.

Solocarrière

Debut

In 1992 besloten The Sugarcubes uit elkaar te gaan. De leden van de band realiseerden zich dat zij allen verschillende ambities hadden. Björk verhuisde naar Londen en begon na te denken over een solocarrière. Ze begon samen te werken met producer Nellee Hooper, die eerder onder meer al had geproduceerd voor Massive Attack. Uit deze samenwerking kwam Björks eerste internationale solohit, Human Behaviour, voort. Het album Debut werd uitgebracht in juni 1993. Debut bestond uit een mix van liedjes die Björk had geschreven sinds ze een tiener was en liedjes die ze samen met Hooper had geschreven. NME riep het album uit tot album van het jaar.

Post / Telegram

Björk keerde terug naar de studio in 1994 om samen met Nellee Hooper, Tricky, Graham Massey van 808 State, en producer Howie B aan een nieuw album te werken. Het album Post was het resultaat van deze samenwerking. Net als Debut was het een verzameling liedjes die deels bestond uit liedjes die Björk in de voorgaande jaren had geschreven. In januari 1997 werd Telegram uitgebracht, een album met voorheen niet uitgegeven remixen van de liedjes op Post.

Homogenic

Later dat jaar werd het album Homogenic uitgebracht. Dit album betekende voor Björk een dramatische breuk met haar eerdere "elfjesachtige" imago, dat nog gecultiveerd werd op Debut en Post. Björk werkte voor Homogenic samen met producers Mark Bell van LFO, Howie B en Eumir Deodato. Homogenic was haar eerste conceptalbum en wordt gezien als een van Björks meest experimentele en extraverte albums tot nu toe, met zijn krachtige beats die het landschap van IJsland reflecteren.

Vespertine

In 2001 bracht Björk haar vierde soloalbum Vespertine uit. Björk creëert op het album een introverte, persoonlijke wereld die gevuld is met microbeats en kleine ritmes. Vespertine staat in een vrij sterk contrast met het album Homogenic, waarop extraverte teksten en vrij agressieve beats nog nadrukkelijk de boventoon voeren. Björk werkte op het album samen met de experimentele muziekgroep Matmos, de Deense DJ Thomas Knak en harpiste Zeena Parkins. Björk maakte op het album onder meer gebruik van teksten van de Amerikaanse dichter E.E. Cummings en de Amerikaanse filmmaker Harmony Korine. Björk maakte vervolgens een tournee langs theaters en operahuizen in Europa en Noord-Amerika. Zij werd daarbij begeleid door Matmos, Zeena Parkins en een Inuitkoor, dat ze na audities had samengesteld tijdens een reis naar Groenland.

Medúlla

In 2004 werd het album Medúlla uitgebracht. De meerderheid van de geluiden op dit album zijn gecreëerd door vocalisten (alhoewel de geluiden wel vaak elektronisch vervormd zijn). Björk maakte op het album gebruik van de vocale vaardigheden van keelzangeres Tagaq, hiphop beatboxer Rahzel, de Japanse beatboxer Dokaka, avant-rocker Mike Patton, Soft Machine drummer en zanger Robert Wyatt, en verschillende koren. Björk maakte overigens opnieuw gebruik van een gedicht van de dichter E. E. Cummings, ditmaal voor het nummer Sonnets/Unrealities XI.

In augustus 2004 trad Björk op tijdens de openingsceremonie van de Olympische Zomerspelen. Zij bracht het nummer Oceania, afkomstig van Medúlla ten gehore.

Volta

Björks zesde studioalbum Volta is op 4 mei 2007 uitgekomen. Het is de opvolger van Medúlla uit 2004. Er hebben weer veel mensen bijgedragen, onder wie Timbaland, Chris Corsano, de drummer van Lightningbolt, de Afrikaanse groep Konono Nr. 1, Toumani Diabaté, Mark Bell (LFO) die ook meedeed met eerdere projecten van Björk, Antony (Antony & The Jonsons) en Chinese pipaexpert Min Xiao-Fen.

De eerste single Earth Intruders, geïnspireerd op de Tsunami-ramp en een nachtmerrie die Björk had tijdens een vlucht bij het bezoeken van de plaats van de ramp, verscheen digitaal op 9 april 2007. De tweede single van het album, Innocence, werd digitaal uitgegeven op 23 juli 2007. Declare Independence en Wanderlust waren de volgende singles.

Sindsdien trad ze onder meer op in Madison Square Garden en Radio City Music Hall in New York en op het Glastonbury Festival in Engeland. Op 8 juli 2007 gaf ze een concert in het Amsterdamse Westerpark.

Biophilia

Björk was te horen op de soundtrack van de film Moomins and the Comet Chase (2010). Haar zevende studioalbum, getiteld Biophilia, werd op 19 juli 2011 uitgebracht als app voor de iPhone en iPad. In september dat jaar kwam Biophilia uit als muziekdownload en op cd en vinyl.

Vulnicura

Vulnicura is op 20 januari 2015 uitgekomen.^[2] Björk kondigde het album aan op 13 januari.^[3]

Utopia

Op 24 november 2017 verscheen het album Utopia.

Filmcarrière

Björks acteercarrière begon in 1990, toen zij verscheen in de IJslandse (maar Engels gesproken) zwart-witfilm The Juniper Tree, die gebaseerd was op het gelijknamige verhaal van de Gebroeders Grimm. Björk speelde de rol van Margit, een meisje wier moeder was vermoord omdat zij zich bezighield met hekserij. Björk had vervolgens een kleine rol als supermodel in de film Prêt-à-Porter uit 1994.

In 2000 speelde Björk de hoofdrol in de Deens-Franse film Dancer in the Dark, die geschreven en geregisseerd werd door Lars von Trier. Björk vervult in deze film, die zich afspeelt in de Verenigde Staten, de rol van de Tsjechoslowaakse immigrante Selma. Selma probeert met haar werk in een fabriek geld bij elkaar te sparen voor een oogoperatie die zal verhinderen dat haar zoon blind zal worden. Björk verzorgde ook de soundtrack van deze film, die op cd werd uitgebracht onder de titel Selma Songs. Het album bevat onder meer een duet met Thom Yorke van Radiohead, getiteld I've Seen It All. Het nummer werd genomineerd voor een Academy Award en uitgevoerd tijdens de uitreiking van de Oscars in 2001. Op het Filmfestival van Cannes in 2000 ontving de film een Palme d'Or en werd Björk tot Beste Actrice uitgeroepen.

In 2005 speelde Björk in de Amerikaans-Japanse film Drawing Restraint 9 van regisseur Matthew Barney, die tevens haar partner was. Björk is ook verantwoordelijk voor de soundtrack voor de film.

Björk verscheen ook prominent in de documentaire Screaming Masterpiece uit 2005, die een licht werpt op de IJslandse muziekwereld.

Privéleven

Björk kreeg in 1986 een zoon met Þór Eldon, gitarist van The Sugarcubes, en in 2002 een dochter met kunstenaar Matthew Barney. Barney en Björk gingen waarschijnlijk in 2013 uit elkaar.^[2][4]

In 1996 brachten twee verschillende incidenten Björk onder de aandacht van de media. Het eerste incident vond plaats op het vliegveld van Bangkok. Nadat Björk een lange luchtreis had gemaakt wachtte een grote groep journalisten en cameramannen haar daar op. Toen een journaliste haar begroette met de woorden "Welcome to Bangkok", werd het Björk te veel en viel ze de journaliste aan. Het tweede incident vond later dat jaar plaats toen een psychisch gestoorde fan uit Florida, Ricardo López genaamd, Björk een uitgehold boek met daarin explosieven toezond. López filmde zichzelf tijdens de fabricage van de bom, en schoot zichzelf dood nadat hij deze had verstuurd. De politie onderschepte het boek voordat het Björk bereikte.

Trivia

• Björk was benaderd om Gollums's Song, de titelsong van The Lord of the Rings: The Two Towers (2002) te zingen. Ze heeft dit afgewezen omdat ze zwanger was. De IJslandse Emilíana Torrini heeft dit lied uiteindelijk voor haar rekening genomen.
• Björk heeft speciaal voor Madonna het nummer Bedtime Story geschreven. Madonna wilde dat Björk een heel album voor haar zou schrijven maar ze wees dit af.
• Björk zei in interviews nadat ze Dancer in the Dark had opgenomen nooit meer in een film te willen acteren. Het was zo heftig voor haar geweest dat ze het genoeg vond zo. Toch verscheen Björk in 2005 in de film Drawing Restraint 9 in een hoofdrol.
• In de film Vanilla Sky met Tom Cruise is ze ook even te zien wanneer hoofdpersonage David Aames (Cruise) in een flashback de videoclip Big Time Sensuality ziet.
• Ze ging onder meer samenwerkingen aan voor liedjes met Thom Yorke van Radiohead, Massive Attack, Jeff Beck, Beck, PJ Harvey, Arca en Skunk Anansie.

Discografie

Albums

Album met eventuele hitnotering(en) in de Nederlandse Album Top 100	Datum van verschijnen	Datum van binnenkomst	Hoogste positie	Aantal weken	Opmerkingen[5]
Björk	18-12-1977	-	-	-
Gling-Gló	10-1990	-	-	-	als Björk Guðmundsdóttir / met Tríó Guðmundar Ingólfssonar
Debut	05-07-1993	31-07-1993	5	64
Post	09-06-1995	24-06-1995	5	35
Telegram	25-11-1996	-	-	-	Remix-album
Homogenic	22-09-1997	04-10-1997	12	19
Selma Songs	11-09-2000	30-09-2000	85	3	Soundtrack Dancer in the Dark
Vespertine	20-08-2001	01-09-2001	20	8	ook uitgebracht op sacd[6]
Greatest Hits	01-11-2002	-	-	-	Verzamelalbum
Family Tree	04-11-2002	-	-	-	Box set
Live Box	18-08-2003	-	-	-	Live Box set
Medúlla	30-08-2004	04-09-2004	20	6	ook uitgebracht op sacd[6]
Army of Me: Remixes and Covers	31-05-2005	-	-	-	Remix-album
Drawing Restraint 9	22-07-2005	-	-	-	Soundtrack Drawing Restraint 9
Surrounded	27-06-2006	-	-	-	Box set
Volta	04-05-2007	12-05-2007	17	10
Earth Intruders	15-02-2008	-	-	-
Voltaïc	17-04-2009	-
Biophilia	07-10-2011	15-10-2011	17	4
Mount Wittenberg Orca	21-10-2011	-	-	-	met Dirty Projectors
Bastards	19-11-2012	-	-	-
Vulnicura	20-01-2015	24-01-2015	10	8
Vulnicura Strings	06-11-2015	-	-
Utopia	24-11-2017	02-12-2017	29	2
Fossora	30-09-2022	08-10-2022	19	1

Album met hitnotering(en) in de Vlaamse Ultratop 200 albums	Datum van verschijnen	Datum van binnenkomst	Hoogste positie	Aantal weken	Opmerkingen
Post	1995	24-06-1995	5	36
Homogenic	1997	04-10-1997	6	8
Selma Songs	2000	07-10-2000	38	3	Soundtrack Dancer in the Dark
Vespertine	2001	08-09-2001	10	5
Greatest Hits	2002	23-11-2002	42	1	Verzamelalbum
Medúlla	2004	04-09-2004	4	10
Volta	2007	12-05-2007	9	11
Biophilia	2011	15-10-2011	13	6
Vulnicura	2015	31-01-2015	12	23
Biophilia - Live	2015	14-02-2015	138	5
Utopia	2017	02-12-2017	18	20
Fossora	2022	30-09-2022	7	5

Singles

Single met eventuele hitnotering(en) in de Nederlandse Top 40	Datum van verschijnen	Datum van binnenkomst	Hoogste positie	Aantal weken	Opmerkingen[7]
Human Behaviour	1993	1993	33	3
Play Dead	1993	1993	10	7	met David Arnold
Big Time Sensuality	1994	1994	30	2
Army of Me	1995	1995	17	6
It's Oh So Quiet	1995	1995	25	4
Hyperballad	1996	-	-	-
Jóga	1997	-	-	-
Bachelorette	1997	-	-	-
Hunter	24-03-1998	-	-	-
Alarm Call	30-11-1998	-	-	-
All Is Full of Love	07-06-1999	-	-	-
I've Seen It All	2000	-	-	-
Hidden Place	06-08-2001	-	-	-
Pagan Poetry	05-11-2001	-	-	-
Cocoon	11-03-2002	-	-	-
It's in Our Hands	12-2002	-	-	-
Oceania	2004	-	-	-
Who Is It	2004	-	-	-
Triumph of a Heart	2005	-	-	-
Where Is the Line	2005	-	-	-
Earth Intruders	09-04-2007	-	-	-
Innocence	23-07-2007	-	-	-
Declare Independence	01-01-2008	-	-	-
Wanderlust	16-05-2008	-	-	-
The Dull Flame of Desire	09-29-2008	-	-	-
Náttúra	20-10-2008	-	-	-
The Comet Song	27-09-2010	-	-	-
Crystalline	04-07-2011	-	-	-
The Gate	15-09-2017	-	-	-
Blissing Me	23-02-2018	-	-	-
Arisen My Senses	25-05-2018	-	-	-

Single met hitnotering(en) in de Vlaamse Ultratop 50	Datum van verschijnen	Datum van binnenkomst	Hoogste positie	Aantal weken	Opmerkingen
Play Dead	1993	29-01-1994	33	8	met David Arnold / Nr. 33 in de Radio 2 Top 30
Army of Me	1995	13-05-1995	13	12	Nr. 13 in de Radio 2 Top 30
It's Oh So Quiet	1995	16-12-1995	28	11	Nr. 28 in de Radio 2 Top 30
Jóga	1997	13-09-1997	tip13	-
Bachelorette	1997	03-01-1998	tip14	-
Hidden Place	2001	25-08-2001	tip17	-
Earth Intruders	2007	05-05-2007	tip9	-
Stonemilker	2015	07-02-2015	tip84	-
Blissing Me	2017	27-11-2017	tip	-

Radio 2 Top 2000

Nummer(s) met noteringen in de NPO Radio 2 Top 2000	'99	'00	'01	'02	'03	'04	'05	'06	'07	'08	'09	'10	'11	'12	'13	'14	'15	'16	'17	'18	'19	'20	'21	'22	'23
Human Behaviour	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	1970	-	-	-	-	-	-
It's Oh So Quiet	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	1529	-	1435	1413	1933	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-

Dvd's

• MTV Unplugged / Live (2001)
• Live at Shepherds Bush Empire (2001)
• Live in Cambridge (2001)
• Greatest Hits - Volumen 1993-2003 (2002)
• Live at Royal Opera House (2002)
• Vessel (2003)
• Later with Jools Holland (2003)
• Minuscule (2003)
• Inside Bjork (2003)
• The Inner or Deep Part of an Animal or Plant Structure (2004)
• The Medúlla Videos (2005)
• Voltaic (2008)
• Biophilia Live (2014)

Externe links

• Officiële website
• (en)  Björk in de Internet Movie Database

Bronnen, noten en/of referenties

1. Inside Björk dvd documentaire (2003)
2. Foto op facebook.com. Gearchiveerd op 15 augustus 2020.
3. Nieuwsbericht op facebook.com Datum: 13 januari 2015.
4. History of Touches Lyrics metrolyrics.com
5. Dutch Charts - Björk. dutchcharts.nl. Gearchiveerd op 4 juni 2023. Geraadpleegd op 23 december 2019.
6. sa-cd.net Geraadpleegd op 22 april 2016.
7. Top 40 - Björk. top40.nl. Gearchiveerd op 30 december 2019. Geraadpleegd op 29 december 2019.

Mediabestanden

Zie de categorie Björk van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.