Peristiwa Ming Court Hotel ialah rampasan kuasa politik di Sarawak, Malaysia yang bermula pada tahun 1983, berkembang menjadi krisis politik penuh semasa pilihan raya negeri 1987, dan berakhir selepas Persatuan Rakyat Malaysia Sarawak (PERMAS) dibubarkan pada tahun 1991. Krisis politik terutamanya terlibat dalam pertikaian antara Abdul Rahman Ya'kub (bekas ketua menteri Sarawak) dan anak saudaranya Abdul Taib Mahmud (ketua menteri Sarawak) atas kawalan kerajaan negeri dan sumber asli Sarawak.
Latar belakang
Permulaan krisis
Abdul Rahman Ya'kub ialah Ketua Menteri Sarawak yang ketiga, memerintah dari tahun 1970 hingga 1981. Beliau meninggalkan jawatan ketua menteri beliau kepada anak saudaranya Abdul Taib Mahmud pada tahun 1981. Abdul Rahman kemudian meneruskan jawatan sebagai upacara Gabenor Sarawak dari tahun 1981 hingga 1985. Abdul Rahman telah menganjurkan anak saudaranya untuk jawatan ketua menteri tetapi hubungan itu segera menjadi dingin selepas dua tahun. Ini kerana Abdul Rahman mahu Taib mengambil nasihatnya semasa menjalankan kerajaan negeri. Kesetiaan Rahman di kabinet Sarawak juga cuba mengarahkan pengagihan sumber semula jadi negeri dan operasi agensi-agensi kerajaan mengikut kehendak Rahman. Taib meneruskan dasar pemerintahan Rahman dan mewarisi seluruh kabinet negeri Sarawak dari bapa saudaranya. Walau bagaimanapun, Taib tidak lama lagi kecewa dengan kawalan bapa saudaranya. Taib perlahan-lahan menggantikan loyalis Rahman dengan lelaki sendiri. Ini telah menyebabkan kemarahan Rahman terhadap Taib.[1]
Semasa majlis perasmian pelabuhan Tanjung Kidurong di Bintulu pada September 1983, Rahman mengkritik kerajaan persekutuan kerana melanggar janji untuk membina sebuah lapangan terbang baru di Bintulu manakala Taib cuba menyampaikan ucapannya sendiri. Taib berasa malu dengan tindakan bapa saudaranya dan meninggalkan pentas semasa bapa saudaran
nya masih berucap. Taib kemudian membuat permintaan maaf awam terhadap kejadian itu dan menyerahkan surat peletakan jawatan kepada Abdul Rahman. Rahman menolak peletakan jawatan Taib kerana Rahman sendiri juga menyerahkan surat peletakan jawatan kepada Yang di-Pertuan Agong untuk mengosongkan kerusi gabenornya. Walau bagaimanapun, Rahman telah dipujuk oleh Yang di-Pertuan Agong untuk tinggal sehingga tempohnya tamat pada April 1985.
Perhimpunan Agung PBB 1983
Pada bulan September 1983, perhimpunan umum tiga tahun Parti Pesaka Bumiputera Bersatu (PBB) telah diadakan. Taib Mahmud, yang merupakan presiden parti PBB, cuba untuk mendapatkan kedudukannya sendiri dengan tidak membenarkan presiden dan salah seorang daripada dua jawatan timbalan presiden yang dipertandingkan. Beliau membenarkan satu kerusi timbalan presiden (sayap Bumiputera) untuk bertanding tetapi kemudiannya menyesal kerana Taib bimbang konco-konco Rahman akan memenangi kerusi timbalan presiden, dengan itu mencabar Taib yang sah di dalam parti. Taib menghentikan pilihan raya parti kecuali untuk kerusi Dewan Tertinggi peringkat rendah sayap Bumiputera. Selepas itu, gerakan telah dibentangkan dalam perhimpunan agung untuk mengiktiraf Taib untuk melantik timbalan presiden yang sesuai untuk jawatan itu. Fraksi Rahman membantah gerakan itu. Sejak itu, puak Rahman mula menyerang Taib Mahmud. Cabang PBB Matu-Daro, yang dahulunya diketuai oleh Abdul Rahman, membentangkan gerakan untuk membentuk Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu Sarawak (UMNO) dengan menggabungkan kesemua parti bumiputera termasuk PBB untuk membendung kuasa Taib dalam parti itu. Walau bagaimanapun, pemimpin UMNO persekutuan seperti Musa Hitam berkata Barisan Nasional (BN) Sarawak masih kukuh dan dengan itu tidak perlu UMNO di Sarawak. Bagaimanapun, tidak diketahui penyokong Rahman, Taib telah membuat perjanjian rahsia dengan Perdana Menteri Malaysia, Mahathir Mohamad bahawa UMNO tidak akan masuk Sarawak selagi Mahathir kekal sebagai perdana menteri Malaysia dan Taib kekal sebagai ketua menteri Sarawak. Salleh Jafaruddin (anak saudara Rahman) menggunakan Perhimpunan Agung untuk menyebut ucapan Rahman semasa pembukaan pelabuhan Bintulu sebenarnya tidak menyinggung Taib dan Taib tidak sepatutnya bertindak balas secara negatif terhadap perkara itu. Bagaimanapun, beliau juga memuji Taib kerana meminta maaf kepada Abdul Rahman dan mengingatkan Taib agar menghormati warga emas seperti Abdul Rahman.[1]
Serangan peribadi terhadap Taib Mahmud
Pada awal tahun 1985, Abdul Rahman menulis surat peribadi kepada Taib Mahmud yang kemudian disalin kepada Perdana Menteri Malaysia Mahathir Mohammad. Rahman menamatkan surat dengan:
Saya mencadangkan untuk mencadangkan bahawa jika anda mendapati bahawa anda tidak dapat berubah dari pemikiran semasa anda dan cara untuk melakukan sesuatu di Sarawak, anda lebih baik membuat keluar mulia. Pesaka Bumiputera Bersatu (PBB) akan menentukan siapa yang patut menjadi pengganti anda. Saya tidak bercadang untuk menentang anda. Anda terlalu kecil untuk saya.[1]
– Abdul Rahman Ya'kub, dilaporkan oleh Michael Leigh pada 1991.
Bagaimanapun, Mahathir enggan masuk campur dalam hal itu. Selepas Rahman meletak jawatan dari jawatan Gabenor, beliau tidak berpuas hati dengan pilihan Gabenor baru Taib Ahmad Zaidi Adruce kerana Ahmad Zaidi dipercayai mempunyai hubungan dengan pemberontak Indonesia semasa konfrontasi Indonesia-Malaysia.[2] Rahman mula mempersoalkan iman Taib dalam Islam dengan menuduh Taib mengamalkan Bomohisme (kepercayaan Melayu tradisional dalam semangat dan sihir hitam) dengan terperinci:[1]
Taib datang berjumpa saya pada tahun 1983 dan bertanya kepada saya apa yang saya fikir akan menjadi masa terbaik untuk pilihan raya. Saya memberitahunya bahawa bukan untuk saya katakan ... tetapi amalan biasa saya adalah mencari bimbingan dari Tuhan dengan berdoa. Saya katakan bukan untuk saya yang akan menghadapi rakyat tetapi dia. Oleh itu, dia mesti berdoa istikharah (doa khas untuk meminta keperluan tertentu) dan waktu terbaik untuk berdoa adalah selepas tengah malam. Dia boleh melakukannya atau pergi ke Mekah selama seminggu. Dia mengarahkan nasihat saya tetapi saudara-saudara saya memaklumkan kepada saya bahawa dia telah membawa bersama dengan bomoh dan bomoh juga kiai kerana dia mempunyai kuasa seorang lelaki Indonesia yang meninggal beberapa ratus tahun yang lalu.[1]
– Abdul Rahman Ya'kub, dilaporkan oleh Sarawak Tribune pada 5 April 1985.
Sebagai tindak balas kepada tuduhan Rahman, Taib berhujah bahawa tiada siapa yang berhak untuk mempersoalkan imannya kerana hanya Tuhan yang boleh menghakiminya.[1]
Penglibatan PBDS dan kerajaan persekutuan
Rahman dan penyokongnya juga cuba mendapatkan sokongan masyarakat bumiputera bukan Islam terutamanya orang Dayak dengan memberi mereka isu-isu dasar Taib dalam meminggirkan masyarakat Dayak. Isu-isu ini telah membawa kepada sokongan Parti Negara Dayak Sarawak (PBDS) terhadap Abdul Rahman. Selain itu, Taib Mahmud juga tidak selesa dengan Leo Moggie (presiden PBDS dan Menteri Tenaga, Pos, dan Komunikasi Persekutuan) hubungan intim dengan Perdana Menteri Malaysia yang ketika itu Mahathir Mohammad. Oleh itu, Taib Mahmud mengisyaratkan Daniel Tajem (timbalan presiden PBDS) untuk mengambil alih jawatan presiden dari Leo Moggie tetapi ia jatuh pada telinga pekak.[3] Penyokong Rahman juga cuba mencetuskan hubungan antara Taib dengan kerajaan persekutuan dengan mengkritik pemimpin persekutuan kerana mengabaikan keperluan Sarawak:[1]
Kami jarang melihat menteri persekutuan datang untuk melawat Sarawak. Walaupun mereka melawat, mereka datang untuk beberapa jam untuk melihat projek LNG (Gas asli cecair), kemudian mengambil penerbangan lain kembali ke Kuala Lumpur dan duduk di ibu kota persekutuan mengatakan bahawa Sarawak tidak banyak masalah.
– Salleh Jafaruddin (anak saudara Rahman), dilaporkan oleh Sarawak Tribune pada 16 Mac 1984.
Sebagai tindak balas terhadap kritikan ini, kerajaan persekutuan mengumumkan beberapa projek baru seperti penubuhan kampus Universiti Pertanian Malaysia (UPM) RM 400 juta di Bintulu. Taib mempertahankan pemimpin persekutuan dengan mengatakan bahawa perdana menteri mempunyai rasa integrasi nasional yang kuat supaya kerajaan persekutuan tidak akan meminggirkan Sarawak. Taib juga meminta kesabaran rakyat menunggu projek pembangunan di Sarawak.[1]
Maklum balas Taib
Sebagai tindak balas terhadap kritikan Abdul Rahman dan penyokongnya, Taib Mahmud, sebagai presiden PBB, mengalihkan Salleh Jafaruddin dari jawatan timbalan setiausaha agung PBBnya. Setiausaha Taib, Wan Madzihi Wan Madzhar, menjadi timbalan setiausaha agung baru. Pada November 1985, Taib juga menggantung Wan Habib Syed Mahmud dari jawatan naib presiden PBB, Haji Bala Munir dari ketua publisiti, dan Haji U.S. Jaya dari ketua pembantu-publisiti. Adenan Satem, seorang loyalis Taib, menjadi ketua publisiti yang baru.[1]
Taib juga mula merombak kabinetnya pada 1985 dengan mewujudkan tiga kementerian baru dan memansuhkan dua orang lain. Taib meletakkan Perancangan Sumber Kementerian yang baru diwujudkan di bawahnya supaya dia boleh mengawal pengedaran konsesi kayu. Taib mengekalkan portfolionya dengan tegas di bawahnya sehingga persaraannya pada tahun 2014. Kuasa sedemikian mengagihkan konsesi kayu sebelum ini dipegang oleh seorang setiausaha Rahman bernama Noor Tahir. Noor Tahir kemudiannya diberikan portfolio yang kurang penting iaitu Kementerian Alam Sekitar dan Pelancongan. Hafsah Harun, seorang lagi loyalist Rahman, diberikan portfolio Menteri Pembangunan Sosial.[1]
Maklum balas penyokong Rahman
Pada April 1986, Salleh Jafaruddin meletak jawatan dari kerusi Dewan Undangan Negeri Oya dan berhenti menjadi ahli parti PBB kerana beliau tidak dapat bertolak ansur dengan kepimpinan Taib Mahmud lagi. Ini kerana penganjur menyekatnya daripada menghadiri majlis khas cawangan PBB Oya walaupun beliau adalah pengerusi cawangan. Saadi Olia (Kuala Rajang) dan Wan Habib Syed Mahmud (Balingian) tidak lama lagi mengikutinya dan meletak jawatan dari parti tetapi mereka mengekalkan kerusi Dewan Undangan Negeri masing-masing.[1]
Wan Habib dan Saadi Olia kemudiannya menubuhkan sebuah parti baru bernama Persatuan Orang Asli Sarawak Bersatu (USNA) pada tahun 1986. Wan Habib menjadi presiden parti sementara Salleh menjadi setiausaha agung. Salleh Jafaruddin meletak jawatan dari kerusi Dewan Undangan Negeri Oya telah membuat pilihan raya kecil pada 1 dan 2 Julai 1986. Salleh terpaksa bertanding untuk kerusi itu sebagai bebas kerana partinya tidak dapat didaftarkan pada masa itu. Dia bertanding terhadap Wan Madzihi Wan Mahdzar yang merupakan timbalan setiausaha agung parti PBB. Salleh kemudian kehilangan kerusi tersebut kepada Wan Madzihi.[1]
Pilihan raya Parlimen 1986
Semasa pilihan raya umum Ogos 1986, semua parti komponen Barisan Nasional Sarawak dapat memenangi semua kerusi yang dipertandingkan kecuali SUPP. SUPP kehilangan 2 kerusi (Serian dan Rajang) kepada calon Bebas dan 1 kerusi (Bandar Kuching) kepada Parti Tindakan Demokratik (DAP). Parti Kebangsaan Sarawak (SNAP) kehilangan 4 kerusi untuk PBDS. Kedua-dua SNAP dan PBDS adalah parti komponen Barisan Nasional pada masa itu. Terdapat hanya penurunan kecil untuk bilangan undi popular yang diperoleh BN Sarawak. Semasa pilihan raya, Simunjan dan Mukah dianggap kerusi yang dipertandingkan. Wan Habib (USNA) bertanding untuk kerusi Simunjan tetapi kalah kepada Bujang Ulis (PBB). Salleh Jafaruddin (USNA) bertanding untuk Mukah tetapi kalah kepada Leo Michael Toyad (PBB). Sementara itu, Taib Mahmud memenangi kemenangan longsor terhadap seorang bebas di Kota Samarahan. Secara keseluruhan, bilangan undi popular yang diperoleh PBB dalam kerusi bumiputera Islam berkurangan daripada 77.56% pada pilihan raya 1982 kepada 68.15% pada pilihan raya 1986.[1]
Perhimpunan Agung PBB 1986
Perhimpunan umum PBB telah diadakan pada bulan September 1986 tidak lama selepas pemilihan parlimen. Taib memutuskan bahawa jawatan tertinggi tidak akan dipertikaikan untuk mengelakkan perpecahan lagi dalam parti. Walau bagaimanapun, jawatan timbalan presiden masih kosong sejak pilihan raya lepas. Pada masa ini, sebahagian besar penyokong Rahman keluar dari parti. Taib memutuskan untuk membuka jawatan timbalan presiden bagi pertandingan. Sulaiman Daud dan Abang Abu Bakar bertanding untuk kerusi itu. Walau bagaimanapun, Taib secara terbuka mengesahkan Abu Bakar untuk kerusi itu. Hasil daripada penyertaan Taib, Abang Abu Bakar memenangi pertandingan, mengundi 370 undi berbanding 131 undi oleh Sulaiman Daud. Selain itu, 7 jawatan naib presiden dan 15 anggota majlis tertinggi turut dibuka untuk pertandingan. Abang Johari Tun Openg menerima undi tertinggi, diikuti oleh Wan Wadzihi Wan Madzhar dan Bujang Ulis. Adenan Satem adalah satu-satunya calon yang kehilangan perlumbaan untuk jawatan naib presiden. Adenan kemudian dilantik sebagai ketua publisiti sementara adiknya Zainuddin Satem dilantik ke jawatan bendahari. Leo Michael Toyad juga mendapat tempat duduk dalam Majlis Tertinggi.[1]
Krisis politik
Pada 9 Mac 1987 (Isnin), empat menteri di Sarawak dan 3 pembantu menteri tiba-tiba meletak jawatan dari Kabinet Sarawak. Empat menteri itu ialah Noor Tahir (PBB), Hafsah Harun (PBB), Daniel Tajem (PBDS), dan Edward Jeli (SNAP) dan tiga pembantu menteri adalah Gramong Juna (PBDS), Michael Ben (SNAP) SUPP).
Edward Jeli telah membenci Taib kerana tidak mendapat konsesi kayu, yang boleh memberi pinjaman RM5 juta untuk membangun rumah kedai di Miri.[3] Noor Tahir tidak berpuas hati kerana Taib memihak kepada sekumpulan kapitalis kroni terpilih terutamanya Foochow Cina yang memonopoli kontrak yang diberikan oleh kerajaan negeri. Daniel Tajem adalah pemain utama terakhir yang bersetuju dengan rampasan kuasa Taib. Tajem merasmikan fungsi organisasi petani di Mukah pada hari Jumaat sebelum dia kembali ke Kuching pada hari Sabtu. Dia kemudiannya dipanggil oleh Leo Moggie (presiden PBDS) untuk bertemu Abdul Rahman di rumahnya di Kuala Lumpur. Semasa pertemuan pada petang Ahad, Tajem mempunyai hujah dengan Abdul Rahman mengenai sama ada untuk meletakkan usul formal tanpa keyakinan dalam perhimpunan negeri atau hanya menyerahkan surat yang mengandungi tandatangan anggota dewan negeri kepada Gabenor Sarawak. Selepas mesyuarat itu, Tajem diberi sampul surat mengandungi RM 300 untuk perbelanjaan pihaknya dan beliau menetap di Hotel Shangri-La di Kuala Lumpur pada penghujung hari.[2] Pada pagi Isnin ketika Sarawak Tribune (dimiliki oleh Abdul Rahman) memperdebatkan 7 menteri di Sarawak, Tajem memutuskan untuk keluar dari Shangri-La Hotel dan masuk ke Hotel Ming Court, tempat para pembelot berkumpul.[4]
7 pemimpin dengan 20 anggota dewan undangan negeri telah diterbangkan ke Hotel Ming Court (hari ini Hotel Corus)[5] di Jalan Ampang, Kuala Lumpur diiringi oleh Abdul Rahman dan presiden PBDS, Leo Moggie. Leo Moggie menggesa mesyuarat parti di kediamannya di Kuala Lumpur untuk memberi sokongan kepada penyingkiran Taib Mahmud. Leo Moggie menyatakan bahawa partinya perlu menyokong Abdul Rahman atau sebaliknya dia sendiri akan keluar dari jawatan presiden. Daniel Tajem menyokong penyebab Leo Moggie. Akhirnya, Majlis Tertinggi PBDS memihak kepada Leo Moggie.[6]
Parti PBDS telah menarik diri daripada gabungan Barisan Nasional (BN) di peringkat kerajaan negeri tetapi tetap dengan gabungan di peringkat kerajaan persekutuan. Mereka mengumumkan bahawa mereka hilang keyakinan terhadap Taib Mahmud kerana "dia tidak dapat lagi mentadbir kerajaan dengan betul dan telah gagal menjaga kepentingan Bumiputera di Sarawak." 27 Ahli Dewan Undangan Negeri menamakan kumpulan mereka Kumpulan Maju. Mereka menuntut Taib untuk meletak jawatan atau sebaliknya Taib akan menghadapi undi keyakinan di Dewan Undangan Negeri Sarawak. Kumpulan Maju memutuskan untuk mengambil tindakan ini kerana mereka takut bahawa dalam rombakan kabinet Sarawak yang akan datang, Daniel Tajem akan dipecat sebagai timbalan ketua menteri. Oleh itu, mereka tidak mempunyai cukup masa untuk menunggu dan menggambarkan gerakan rasmi tanpa keyakinan terhadap Taib di dewan negeri. Tajem telah mengkritik Taib kerana meminggirkan Dayak sebelum ini di Perhimpunan Agung Triennial PBDS di Sibu. Selain itu, kebangkitan nasionalisme Dayak pada masa itu juga sudah matang untuk menumbangkan Taib Mahmud. Kumpulan Maju juga cuba melobi Perdana Menteri MalaysiaMahathir Mohamad untuk menyokong kumpulan itu tetapi Mahathir sibuk dengan pemilihan parti Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu (UMNO) yang kemudiannya akan bertambah buruk pada 1988 krisis perlembagaan Malaysia. Mahathir tidak mahu mengarahkan sokongan kepada kumpulan Rahman atau Taib kerana dia tidak mahu dipersalahkan jika seorang ketua menteri bumiputera lain di Sarawak dipasang selepas Stephen Kalong Ningkan dan Tawi Sli.[1] Daniel Tajem mengadakan pertemuan selama 15 minit dengan Mahathir untuk melobi sokongan perdana menteri tetapi Mahathir menasihatkan Daniel Tajem untuk menjaga krisis politik di Sarawak tetapi tidak ke peringkat kerajaan persekutuan. Mahathir juga menyatakan bahawa kumpulan Maju akan bebas melakukan apa yang diperlukan untuk menggulingkan Taib selagi ia berada dalam undang-undang.[6]
Walau bagaimanapun, Parti Rakyat Bersatu Sarawak (SUPP) dan Parti Kebangsaan Sarawak (SNAP) mengarahkan sokongan mereka ke arah Taib. SUPP juga mula memujuk kerajaan persekutuan untuk menyokong Taib dalam krisis. Ini kerana SUPP tidak mahu Abdul Rahman kembali berkuasa kerana Rahman bertanggungjawab terhadap kelemahan SUPP pada tahun 1978 dengan membenarkan Parti Tindakan Demokratik (DAP) memasuki Sarawak dan juga dasar Islamisasi yang diterima pakai oleh Rahman semasa tempohnya pejabat sebagai ketua menteri.[1] Sementara itu, untuk SNAP, James Wong tidak memihak kepada Abdul Rahman kerana dia ditahan di Pusat Tahanan Kamunting selama 18 bulan di bawah Akta Keselamatan Dalam Negeri ketika dia menjadi ketua pembangkang terhadap Barisan Nasional pada pilihan raya parlimen pada tahun 1974. Abdul Rahman dipercayai telah menganjurkan penangkapannya dengan menuduh beliau memajak wilayah Limbang ke Brunei. Taib juga mengancam untuk membatalkan konsesi pembalakan SNAP jika James Wong beralih kepada pihak Rahman.[7]
Abdul Rahman menghantar Noor Tahir kembali ke Kuching untuk menyerahkan petisyen itu kepada Gabenor Sarawak di The Astana. Walau bagaimanapun, Gabenor tidak dapat dijumpai.[7] Taib Mahmud memutuskan untuk menolak semua permintaan oleh kumpulan Maju. Beliau juga memutuskan untuk membubarkan Dewan Undangan Negeri Sarawak, membuka jalan bagi pilihan raya negeri 1987. Taib Mahmud memutuskan untuk menolak semua permintaan oleh kumpulan Maju. Beliau juga memutuskan untuk membubarkan Dewan Undangan Negeri Sarawak, membuka jalan bagi pilihan raya negeri 1987. Kumpulan Maju terkejut dengan tindakan Taib kerana yakin bahawa Taib akan turun. Taib melantik menteri dan pembantu menteri baru untuk menggantikan mereka yang telah membelot ke kumpulan Maju. Adenan Satem dilantik sebagai Menteri Pembangunan Tanah manakala Abang Johari dilantik sebagai Menteri Pertanian dan Pembangunan Masyarakat. James Wong juga diberikan portfolio Menteri Alam Sekitar dan Pelancongan untuk mengiktiraf sokongannya terhadap Taib.[1]
Pilihan raya 1987
Sebelum pilihan raya 1987, Abdul Rahman mendaftarkan sebuah parti baru yang dinamakan Persatuan Rakyat Malaysia Sarawak (PERMAS). Ia menerima bekas anggota PBB dan ahli-ahli lain yang telah berpaling dari Barisan Nasional (BN) Sarawak. PERMAS dan PBDS bertanding sebanyak 42 daripada 48 kerusi Dewan Undangan Negeri dengan masing-masing bertanding dalam 21 kerusi. Kumpulan Maju menyampaikan manifesto yang dinamakan "Kerajaan untuk Rakyat" yang mengandungi empat perkara utama: menamatkan kerajaan Sarawak sekarang, menegakkan kedaulatan undang-undang dan melindungi hak Sarawak, memulihkan demokrasi, dan memastikan kuasa menteri akan dilaksanakan mengikut undang-undang. Kumpulan Maju menamakan Noor Tahir sebagai ketua menteri baru Sarawak sekiranya kumpulan itu berkuasa dalam pilihan raya negeri. Walau bagaimanapun, Abdul Rahman secara luas dipercayai sebagai ketua menteri yang akan datang jika kumpulan Maju berjaya membentuk kerajaan baru. Semasa pilihan raya, PERMAS menyerang gaya kepimpinan Taib dan amalannya dalam politik wang. Sementara itu, PBDS menggunakan nasionalisme Dayak untuk menarik undi. Abdul Rahman juga mendedahkan senarai syarikat balak yang dikaitkan dengan Taib di akhbar tempatan yang dimiliki oleh penyokong Rahman.[8] Rahman juga menjalankan kisah sembilan siri bernama "Abdul Taib: The Inside Story" dan mendedahkan Taib sikap tidak menghormati terhadapnya.[1]
BN Sarawak yang dipimpin Taib memutuskan untuk bertanding di semua kerusi dalam pilihan raya negeri. Mereka juga mengeluarkan manifesto yang dinamakan "Kestabilan Terus Melalui Politik Pembangunan". Manifesto ini menjanjikan kerajaan yang terus berusaha untuk kestabilan dan pembangunan di negara, keamanan dan keharmonian antara rakyat, dan untuk menegakkan kebebasan beribadat dan amalan kebudayaan. Dalam pilihan raya, BN BN terutamanya berkempen janji-janji pembangunan untuk para pengundi. Mereka juga menyifatkan Abdul Rahman sebagai "kekuatan kayu gila, anti-Cina, dan mengamalkan politik kayu". BN Sarawak juga mendedahkan senarai konsesi kayu yang dianugerahkan kepada Rahman dan penyokongnya semasa pemerintahan Rahman sebagai ketua menteri.[9][10] BN Sarawak mengeluarkan sekurang-kurangnya 48 projek bernilai RM 190.22 juta. Kebanyakan projek yang dijanjikan oleh BN Sarawak dianggap projek kecil seperti pembinaan dewan masyarakat, warna bas, dan jalan kampung. Sejumlah RM 4.21 juta geran kewangan diberikan kepada 14 pertubuhan sosial di Sarawak. Tidak dapat bersaing dengan gaya BN "Politik Pembangunan", kumpulan Maju dikalahkan dalam pilihan raya. Taib terus merangkul strategi ini sepanjang masa sebagai ketua menteri selepas dia menyaksikan kekalahan kumpulan Maju semasa pilihan raya ini.[1]
Selepas pilihan raya, Sarawak BN memenangi 28 daripada 48 kerusi dalam dewan undangan negeri. Bagaimanapun, populariti BN Sarawak telah menurun daripada 59.17% pada tahun 1983 kepada 55.24% pada pilihan raya sekarang.[11] Taib Mahmud telah memenangi selesa dengan Wan Yusof (PERMAS) di kerusi Sebandi. SNAP adalah mangsa terbesar dalam pilihan raya. Ia hanya memenangi 2 daripada 11 kerusi yang dipertandingkan. James Wong (SNAP) mengekalkan kerusi Limbangnya dengan majoriti 454 undi. Sementara itu, kumpulan Maju memenangi 20 kerusi (15 kerusi oleh PBDS dan 5 kerusi oleh PERMAS). Abdul Rahman (PERMAS) mudah dikalahkan oleh Wahab Dolah (PBB) di kerusi Matu-Daro dengan majoriti 1,625 undi. Daniel Tajem dikalahkan di kerusi Lingga dengan majoriti 59 undi.[7] Semasa pilihan raya ini, kerajaan persekutuan Malaysia tidak mengganggu pertandingan antara Taib dan Rahman dan membenarkan krisis itu diselesaikan menerusi kotak undi.[1]
Menolak pembangkang
Selepas pilihan raya, Taib membatalkan jawatan timbalan ketua menteri yang telah diperuntukkan kepada PBDS. Beliau juga mula menamatkan perkhidmatan ketua komuniti yang menyokong Abdul Rahman semasa pilihan raya 1987 dan menggantikannya dengan penyokong Taib. Taib juga membersihkan pegawai kerajaan yang menyokong Rahman semasa pilihan raya 1987. Taib turut meminda Rang Undang-Undang Hutan supaya kuasa pemberian dan pembatalan permit lesen hanya akan ditanggung oleh Pengarah Perhutanan dan Menteri Perancangan Sumber. Pindaan rang undang-undang itu telah mengetatkan cengkaman Taib berhubung pengedaran lesen kayu. Taib juga memperkenalkan Rang Undang-undang Parti yang melarang wakil rakyat BN daripada menyeberang ke bangku pembangkang.[12] Taib juga menggunakan Akta Keselamatan Dalam Negeri (ISA) untuk pengkritik penjara rejimnya. Timbalan Menteri Dalam Negeri Megat Junid Megat Ayub menuduh kumpulan Maju merancang untuk membunuh Taib. Kerajaan telah melancarkan Operasi API yang menahan 11 orang di bawah ISA. Anggota PERMAS adalah antara mereka yang ditahan di bawah akta tersebut.[13][14] Tuduhan sedemikian telah menjejaskan imej pembangkang yang diketuai oleh PERMAS dan PBDS. Taib Mahmud turut memuji sembilan wakil rakyat (Lapan daripada PBDS dan satu dari PERMAS) menjadi kemenangan BN dengan menjanjikan ganjaran dan janji politik yang menjanjikan majoriti dua pertiga BN dalam membentuk kerajaan yang kuat.[1][15]
PERMAS meneruskan perjuangannya dengan merebut kawalan organisasi Muslim-Bumiputera tertua di Sarawak, Kesatuan Kebangsaan Melayu (MNU) yang ditubuhkan pada 10 Oktober 1939. Bagaimanapun, MNU menjadi tidak aktif sejak pembentukan Parti Negara Sarawak (PANAS) dan Barisan Rakyat Jati Parti-parti Sarawak (BARJASA) pada tahun 1962. Walaupun PERMAS mampu menguasai MNU akhirnya, ia tidak menimbulkan sebarang ancaman besar kepada Taib Mahmud. PERMAS dan PBDS cuba untuk mencabar Taib sekali lagi semasa pilihan raya parlimen 1990 dan pilihan raya negeri 1991 walaupun perikatan PERMAS-PBDS dibubarkan selepas pilihan raya 1987. Pada pilihan raya parlimen 1990, BN Sarawak memenangi 17 daripada 23 kerusi parlimen. PBDS kekal dalam BN dalam pilihan raya parlimen tetapi menentang BN semasa pilihan raya negeri. Sebaliknya, PERMAS gagal memberi sebarang kesan penting semasa pilihan raya parlimen.[1]
Dengan pengurangan PERMAS, parti pembangkang baru yang bernama Parti Warisan Pribumi Sarawak (WARISAN) telah berkembang dari PERMAS pada Januari 1991. Parti baru ini juga merancang untuk membawa parti kebangsaan, Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu (UMNO), ke Sarawak. Walau bagaimanapun, Taib menolak cubaan WARISAN dengan menyatakan bahawa "jenis politik kebangsaan ini tidak difahami dengan baik di Sarawak". Mahathir juga menyatakan tidak ada sebab untuk masuk ke Sarawak. WARISAN kemudian gagal mendaftar sebagai parti politik rasmi dan isu UMNO di Sarawak secara beransur-ansur reda. PBDS juga cuba bekerjasama dengan satu lagi parti Dayak yang dinamakan Parti Negara Rakyat Sarawak (NEGARA) dan merancang "Ketua Menteri Projek Sarawak 1992" yang bertujuan memasang Ketua Menteri Dayak baru jika kumpulan itu memenangi mandat pengundi untuk membentuk kerajaan dalam Pilihan raya negeri 1991. PBDS optimis dalam memenangi 22 kerusi Dewan Undangan Negeri pada pilihan raya 1991 tetapi hanya menang 7 kerusi. Sementara itu, PERMAS dan NEGARA gagal memenangi mana-mana kerusi semasa pilihan raya negeri. Sebaliknya, BN Sarawak memperoleh 49 daripada 56 kerusi Dewan Undangan Negeri selepas pilihan raya.[1]
Akibat
Menyedari bahawa PERMAS dan PBDS tidak lagi dipasang dengan satu cabaran yang kuat terhadap Taib, Abdul Rahman membuat keputusan untuk membubarkan PERMAS pada tahun 1991. Pada tahun 1992, PBDS telah memilih untuk menyertai semula BN Sarawak dan menyertai semula parti itu pada 1 Jun 1994.[16] Dengan memasukkan PBDS ke Sarawak BN, pasukan pembangkang di Sarawak hampir dihapuskan. BN Sarawak dapat menguasai pilihan raya berikutnya pada tahun 1995 (Parlimen) dan 1996 (negeri) dengan kemenangan tanah runtuh.[1]
Keruntum Sdn Bhd, sebuah syarikat balak yang dikaitkan dengan Rahman, memfailkan saman terhadap Taib, Jabatan Hutan Sarawak dan kerajaan negeri pada tahun 1987 untuk membatalkan lesen kayu 25 tahun syarikat itu. Kes Keruntum dipertahankan oleh Mahkamah Tinggi Sarawak dan mahkamah persekutuan Malaysia pada tahun 1988. Walau bagaimanapun, lesen syarikat itu telah dibatalkan untuk kali kedua pada tahun yang sama. Syarikat kemudian memfailkan saman yang lain terhadap Taib 1990 dan akhirnya, pada 15 Mac 2017, 27 tahun selepas saman itu difailkan, mahkamah persekutuan Malaysia menolak rayuan syarikat itu kerana ia tidak membenarkan kes itu secukupnya bahawa Taib "bermotivasi politik" apabila membatalkan lesen pembalakan syarikat.[17]
^Oorjitham, Santha (14 September 2013). "Dayak welfare was his priority". New Straits Times. Diarkibkan daripada yang asal pada 20 September 2013. Dicapai pada 17 May 2015.
