Tan Sri Datuk Dr. Jins Shamsudin (5 November 1935 – 1 Mac 2017) merupakan seorang pelakon, penggiat seni, pengarah filem serta senator Malaysia. Atas bimbingan Tan Sri P. Ramlee, beliau telah berjaya menjadi seorang pelakon yang terkenal sejak tahun 50-an. Nama beliau kini terpahat sebagai legenda yang masih gigih menyumbangkan usaha dan tenaganya dalam pembangunan industri filem Melayu sepanjang hayatnya. Salah satu filemnya merupakan filem termahal pada era 80an menyebabkan beliau mendapat gelaran "ONE MILLION DOLLAR MAN"
Biografi
Kehidupan awal, pendidikan dan kerjaya filem
Mohamed Zain bin Shamsuddin dilahirkan di Kampung Batu 10, Sungai Limau, Trong, Taiping, Perak pada 5 November 1935. Beliau merupakan anak bongsu daripada 4 orang adik beradiknya. Beliau menamatkan peperiksaan Senior Cambridge pada tahun 1956, dengan harapan untuk meneruskan pengajian di Universiti Malaya di Singapura (kini Universiti Kebangsaan Singapura). tetapi harapannya terhalang apabila diberitahu oleh pegawai kemasukan universiti itu mengenai status permohonannya yang dikatakan akan sentiasa dalam pertimbangan. Walau bagaimanapun; datuk saudaranya yang merupakan seorang guru di sebuah hotel berprestij Anderson School di Ipoh, berjaya memohon tempat untuk belajar kejuruteraan elektrik di England tiga bulan ke tarikh akhir. Jins menggunakan masa lapang yang tersisa untuk mengambil kursus Bahasa Inggeris setiap malam semasa beliau tinggal bersama seorang saudara yang merupakan pengarah untuk sayap pendidikan Radio Malaysia.
Berdekatan tempat penginapannya pula terdapat latihan untuk suatu pertunjukan teater berlangsung di mana Jins akan menonton mereka setiap hari. Jins dipilih sebagai pengganti pelakon utama pementasan tersebut, dengan kebenaran daripada para pelakon dan kru, apabila mereka mendapat khabar ibu pelakon utama itu telah jatuh sakit dan dia perlu menziarahinya. Apabila ibunya meninggal dunia dan dia tidak boleh meneruskan lakonannya, Jins menjadi pelakon pengganti secara rasmi. Pementasan ini akhirnya dibuka di Dewan Memorial Victoria di Singapura. Seorang pegawai perhubungan awam Shaw Brothers di kalangan penonton persembahan tersebut menemui Jins dan mengundangnya untuk berlakon dalam filem. Sejak tahun 1956, Pembabitan beliau dalam bidang seni bermula apabila menjalani uji bakat yang diadakan oleh P. Ramlee, di mana beliau diterima sebagai pelakon tambahan. Dari pelakon tambahan, beliau sedikit demi sedikit menimba pengetahuan dari P. Ramlee. Jins mula melibatkan diri dalam lebih kurang 40 filem hitam putih. Beliau menjadi lebih terkenal selepas diberi peranan sebagai pelakon utama dalam filem arahan P. Ramlee, Pancha Delima dan sebagai ejen perisik Jefri Zain dalam siri filem Hong Kong ala filem Hollywood, James Bond.[2] Jins meneruskan kariernya untuk lebih terkenal selepas beliau menjadi sutradara, pelakon serta pengarah untuk filem pertama dan kedua arahannya, Bukan Salah Ibu Mengandong dan Di Belakang Tabir. Di dalam kedua-dua filem tersebut, P. Ramlee dijemput sebagai pelakon tambahan. P. Ramlee amat sukar untuk menerima tawaran belakon daripada pengarah-pengarah yang lain. Sebagai tanda penghormatan, beliau sudi berlakon dibawah arahan protegenya.
Cabang lain dan kerjaya seterusnya
Jins semasa menerima anugerah.
Pada 1972, beliau melanjutkan pengajian dalam bidang perfileman di London Film School dan menerima Diploma in Motion Picture Technology dengan Kepujian Kelas Pertama. Pada tahun 1999, beliau menerima Ijazah Kehormat Sarjana Persuratan daripada Universiti Sains Malaysia. Pada 24 Mac 2010, Jins Shamsuddin menerima Ijazah doktor falsafah (PhD) daripada Universiti Utara Malaysia (UUM) sempena konvokesyen ke-23 UUM.
Pada tahun 2004, Jins telah mengumumkan rancangan untuk membuat filem epik berbahasa Inggeris mengenai peristiwa-peristiwa sekitar pembunuhan J.W.W. Birch di bawah tajuk The King of the River: Pasir Salak,[4] walaupun projek itu tidak pernah datang ke dalam hasil. Walaupun lima tahun kemudian pada tahun 2009, Jins menyatakan hasratnya untuk projek itu bahawa dia menganggap cita-cita sepanjang hayat beliau, berkata "Saya berharap untuk menyiapkan filem saya pada peristiwa-peristiwa sejarah yang berlaku di Pasir Salak sebelum saya mati."[5]
Kerjaya muzik
Tan Sri Jins Shamsudin juga berbakat dalam penulisan lirik, salah sebuah lirik lagu ciptaannya adalah lagu raya lagenda yang didendangkan oleh Fazidah Joned iaitu Selamat Hari Raya.
Kerjaya politik
Pada 13 Oktober 2004, beliau menjadi pelakon-ahli politik pertama di Malaysia selepas dilantik sebagai ahli Dewan Negara dalam Parlimen Malaysia ke-11. Beliau terus menjadi Senator selama dua penggal sehingga 11 Februari 2011.[6][7]
Kehidupan peribadi
Pada 6 Februari 1961, beliau berkahwin dengan Seniwati Rahmah Rahmat dan dikurniakan seorang anak lelaki yang bernama Jeffry Jins yang kini menetap di Singapura. Namun, jodoh mereka tidak lama apabila kedua-duanya sepakat membawa haluan masing-masing pada tahun 1963. Pada tahun 1986, Jins berkahwin buat kali kedua dengan Puan Sri Halijah Abdullah dan mereka dikurniakan dua orang anak lelaki, Putera Hang Jebat dan Putera Hang Nadim.[8]
Keuzuran dan kematian
Beliau menghembuskan nafas terakhir pada 1 Mac 2017 jam 5:45 petang meninggal dunia di sebuah klinik di Taman Melawati, di sini, akibat sesak nafas selepas tercekik kuih di kediamannya, petang hari yang sama. Anak kedua Jins, Putera Hang Jebat, mengesahkan bapanya meninggal dunia setibanya di klinik, kira-kira jam 5:45 petang.[9][10][11]
Legasi
Sepanjang hayatnya, Jins Shamsudin telah memberikan sumbangan tak ternilai selama lebih 60 tahun mengabdikan diri dalam dunia perfileman. Allahyarham bukan saja mencipta legasi dunia perfileman dengan karya yang menjadi rujukan pembikin filem, malah ketokohannya dalam bidang politik diakui ramai. Bermula sebagai Ahli Jawatankuasa Penaja UMNO Cawangan Coronation Road, Singapura, pada 1959, beliau dilantik sebagai Senator pada 13 Oktober 2004. Pencapaian itu adalah suatu rekod dan kejayaan besar buat anak seni yang julung kali dilantik menduduki kerusi Senator.[12]
Siri filem 'Esok' yang digarap Allahyarham mendapat sambutan hangat ketika ditayangkan. Filem Menanti Hari Esok mencapai tahap pecah panggung bagi filem Melayu ketika itu. Ini disusuli dengan Tiada Esok Bagimu yang bermodalkan RM250,000 dan Esok Masih Ada yang dihasilkan pada kos RM300,000.[12] Menyajikan realiti kehidupan masyarakat Melayu pada era itu, siri filem 'Esok' melahirkan nama-nama besar dalam industri seni seperti Allahyarhamah Azean Irdawaty, Noorkumalasari dan Ogy Ahmad Daud. Watak Jiman yang dipegang Allahyarham dalam filem Esok Untuk Siapa cukup meruntun perasaan dan diingati hingga sekarang. Sebuah lagi karya yang menyerlahkan kewibawaan beliau adalah filem Bukit Kepong yang diarahkan ketika dirinya berusia 45 tahun.[12] Filem yang memaparkan kisah benar perjuangan sekumpulan anggota polis yang mempertahankan balai polis di Bukit Kepong daripada serangan pengganas komunis, meninggalkan kesan mendalam, malah menjadi rujukan pengkaji sejarah dan perfileman sehingga hari ini.[12]
Menerusi filem itu juga, beliau dijulang sebagai Pengarah Terbaik pada Festival Filem Malaysia Ketiga (FFM3). Bukit Kepong juga diangkat sebagai Filem Terbaik dan pemenang Adaptasi Terbaik pada festival sama. Sebelum itu, Jins sudah pun memenangi dua kategori arahan menerusi Tiada Esok Bagimu pada Pesta Filem Asean 1978 diikuti Tiada Esok Bagimu (FFM1). Jins juga memenangi trofi Pelakon Lelaki Terbaik menerusi filem berkenaan. Atas pencapaiannya, Allahyarham menerima Anugerah Seniman Negara pada 2009. Edisi ke-18, Anugerah Bintang Popular BH (ABPBH) pada 2004 juga mengiktiraf sumbangan besar beliau dalam mengangkat martabat seni negara dengan trofi Anugerah Seniman Veteran. Sepanjang hayatnya, Allahyarham juga dikenali sebagai tokoh yang banyak berjuang untuk kebajikan pekerja industri filem.
Jins pernah menganggotai beberapa persatuan seperti Persatuan Artis Malaya pada 1957; Persatuan Seni Coronation Road (1957); Persatuan Seni Pasir Panjang (1959) dan Persatuan Kesenian Singapura. Jins juga lantang dalam memperjuangkan nasib pekerja Studio Jalan Ampas sehingga dilantik menjadi Ahli Jawatankuasa Bertindak mewakili Kesatuan Studio Jalan Ampas untuk berunding dengan Shaw Brothers yang dikatakan sering mengeksploitasi pekerja ketika itu. Memikirkan soal survival filem Melayu, Jins ketika hayatnya, banyak melontarkan idea bagi meningkatkan mutu penghasilan filem.[12] Jins dilaporkan pernah mengkritik peralatan penggambaran di studio di Hulu Klang yang sudah berusia lebih 30 tahun, tetapi masih digunakan dalam pembikinan filem. Jins juga menggariskan beberapa perkara bagi menyekat monopoli yang tidak sihat dalam kalangan pembikin filem. Antaranya, beliau pernah meminta kerajaan memberi perhatian kepada peluang anak Melayu mengendalikan filem mereka sendiri, menguatkan undang-undang kemasukan filem asing dan mengenakan cukai import yang tinggi ke atas filem luar.[12]
Menteri Komunikasi dan Multimedia Datuk Seri Salleh Said Keruak menyifatkan pemergian Jins satu kehilangan besar kepada industri perfileman negara, beliau berkata: "Jins Shamsuddin adalah antara legenda terakhir negara yang telah mengubah landskap perfileman tempatan selepas Tan Sri P. Ramlee, yang juga seorang lagi legenda. Kita pasti merinduinya,"[13]
Anugerah dan pencalonan
Pesta Filem Asia ke-26 di Bali, Indonesia (1980): filem "Esok Masih Ada" lakonan dan arahannya telah memenangi Anugerah Mitra bagi Tema Terbaik yang menganjurkan perpaduan kaum.
Tujuh anugerah dalam Festival Filem Malaysia Ketiga untuk filem peperangan, "Bukit Kepong" (1981), sebuah filem tulisan, lakonan dan arahannya;
Menang Pesta Filem Malaysia ke-6 (1986) , kategori khas “ Anugerah Pramlee “
Penghormatan dan kepercayaan untuk mengarah teater bernilai RM2 juta untuk filem yang berjudul "Merdeka! Merdeka! Merdeka!" di Istana Budaya, bersempena sambutan kemerdekaan 2002. Pementasan teater tersebut berlangsung selama lima jam selama lebih dari dua minggu
Mendapat penghargaan kategori “ Anugerah Seni Era “ di Anugerah Era 2003.
Jemaah juri sebanyak lima kali bagi siri "Pesta Filem Asia Pasifik";
Kolaborasi
Jins mempunyai beberapa pelakon yang berlakon di dalam lebih daripada satu filem arahannya. S. Roomai Noor dan Ismail Mahmud ialah pelakon yang kerap bekerjasama dengan beliau, muncul dalam empat filem.
.jpg)
