Планково време

Планково време (t_P) — единица за време од системот на природни единици наречени Планкови единици. Го претставува времето што ѝ е потребно на светлината во вакуум да пропатува растојание од 1 Планкова должина.^[1] Единицата го носи името на нејзиниот изумител, германскиот физичар Макс Планк (1858-1947).

Планковото време се дефинира како:^[2]

${\displaystyle t_{\mathrm {P} }\equiv {\sqrt {\frac {\hbar G}{c^{5}}}}\approx 5{,}391\,16(13)\cdot 10^{-44}\,{\mbox{s}}}$

каде:

${\displaystyle \hbar =h/2\pi }$ е намалената Планкова константа (понекогаш во дефиницијата се користи ${\displaystyle h}$ наместо ${\displaystyle \hbar }$^[1])

G = гравитациска константа

c = брзина на светлината во вакуум

${\displaystyle {\mbox{s}}}$ е единицата за време во SI-системот — секундата.

Двете цифри во заграда ја претставуваат стандардната грешка на проценетата вредност.

Значење

Едно Планково време е времето што му е потребно на еден фотон што се движи со брзина на светлината да помине растојание од една Планкова должина. Во теорија, ова е најмалата возможна мерка за време,^[3] приближно 10⁻⁴³ секунди. Во рамките на законитостите на физиката (според денешното сфаќање), времетраењата помали од едно Планково време не можат да се измерат, и во тој интервал не е можно да се забележи никаква промена.

Најмалиот непосредно измерен временски интервал изнесува 12 атосекунди (12 ⋅ 10⁻¹⁸ секунди),^[4] околу 10²⁴ пати поголем од Планковото време.

Оваа единица му припаѓа на полето на математичката физика познато како димензионална анализа, кое се занимава со изучување на мерните единици и физичките константи. Планковото време е комбинација од гравтициската константа G, константата на релативноста c и квантната константа h каде која добиваме константа со единици за време. Кај случувањата во време t што траат пократко од Планковото време, бездиомензионалната величина t_P / t е поголема од еден. Димензионалната анализа укажува на тоа дека под овие околности ефектите на квантната механика и гравитацијата би играле значајна улога, со што се јавува потреба од квантна гравитација. Сите научни опити и човекови искуства се случуваат во текот на милијарди милијарди Планкови времиња, па затоа настаните со Планково времетраење се мошне тешки за откривање.

Поврзано

• Величински редови (време)
• Хронон

Наводи

1. „Модели на Големата експлозија во рамките на Планковото време“. Државен универзитет на Џорџија. 19 јуни 2005. (англиски)
2. CODATA - Вредности: Планково време – NIST (англиски)
3. „Планково време“. Енциклопедија „COSMOS“. Свинбернски универзитет. (англиски)
4. „Рекордот за накјратко совладливо време изнесува 12 атосекунди“. - PhysOrg (англиски)