Ирина Асенина била византиска царица, сопруга на византискиот царот Јован VI Кантакузин.
Потекло
Ирина била ќерка на Андроник Асен и на неговата сопруга Тарханиотиса. По таткова линија Ирина била внука на бугарскиот цар Иван Асен III и Ирина Палеологина[1], ќерката на царот Михаил VIII Палеолог и Теодора Дукина Ватацина. По мајчина линија Ирина Асенина била внука на Михаил Дука Тарханиот и на Марија Дукина Комнина Палеологина Бранина. Така Ирина Асенина била член на најмоќните византиски фамилии во тоа време, Дука, Палеолози и Комнини како и на престижниот бугарски царски род на Асеневци.
Брак
Ирина Асенина се омажила за Јован Кантакузин, на кого му родила шест деца[2]:
Царица
Во управувањето на царот Андроник III Палеолог, сопругот на Ирина Асенина ја имал должноста велик доместик, а по смртта на царот Јован станал член на регентскиот совет на малолетниот наследник на Андроник, Јован V Палеолог.
Наскоро меѓу Јован Кантакузин и мајката на царот, Ана Савојска, избувнало конфликт, кој прераснал во граѓанска војна. Ана, која исто така била член на регентски совет, го искористила привременото отсуство на Јован Кантакузин од Цариград и го прогласила за предавник и непријател на империјата. Ана се потпрела на поддршката на истакнатиот дворјанинот и военоначалник Алексиј Апокавк и на патријарх Јован XIV Цариградски. Ана му го понудила местото на Јован Кантакузин во регентски совет на Алексиј Апокавк. Голем дел од војската сепак се наоѓала под контрола на Јован, кој на 26 октомври 1341 се прогласил за цар во Димотика, што го означило почетокот на нова граѓанска војна во империјата. Ирина Асенина се приклучила на сопругот и била крунисан за царицата.
Борбата меѓу Јован Кантакузин и централната власт во Цариград продолжила до 1347 година. Во тоа време во неа се мешале и соседните балкански владетели. Трновският цар Јован Александар бил на страната на Ана и Алексиј Апокавк, додека неговиот шура Стефан Душан го поддржувал Јован Кантакузин. И двајцата соседи на Византија всушност искористиле од војната, за да постигнат сопствени политички цели и да ги прошират териториите на сметка на империјата. Јован Кантакузин го привлекол на своја страна и отоманскиот султан Орхан I. За време на војната Ирина Асенина одржувала сопствен двор во Димотика. Во 1342 година Јован Кантакузин бил принуден да оди во Србија, каде што норал да отиде и да побара помош од српскиот крал Стефан Душан. Останала сама во Димотика и притисната од цариградската партија во градот, Ирина побарала поддршка од бугарскиот цар, ветувајќи на Јован Александар дека ќе му го предаде градот ако сопругот не се врати. Така, Јован Александар испратил писмо до својот зет Душан и сестра Елена во кое инсистирал да го затворат или погубат својот гостин, но Душан и неговата сопруга го отфрлиле предлогот на царот[6]. Граѓанската војна меѓу Кантакузин и централната власт траела до 1347 година. На 3 февруари 1347 двете завојувани страни постигнале договор според кој Јован Кантакузин бил прогласен за старател и соцар на Јован V Палеолог. Договорот бил постигнат преку брак меѓу ќерката на Јован Кантакузин, Елена и Јован V. Јован VI Кантакузин влегол во Цариград и успешно воспоставил контрола над градот.
Повлекување
Ирина Асенина се користела со достоинството на совладетелка до 1352 година, кога Јован V, потпомогнат како легитимен цар, кренал бунт. Јован VI Кантакузин абдицирал и се замонашил. Ирина Асенина го следела примерот на нејзиниот сопруг и влегла во манастирот Света Марта под монашкото име Евгенија[7]. За понатамошната судбина на Ирина Асенина изворите не содржат информации.
Наводи
- ↑ Donald M. Nicol, The Byzantine family of Kantakouzenos (Cantacuzenus) ca. 1100-1460: a genealogical and prosopographical study (Washington, DC: Dumbarton Oaks, 1968), p. 104
- ↑ Nicol, Byzantine Family, p. 108
- ↑ Nicol, Byzantine Family, p. 130
- ↑ Nicol, Byzantine Family, p. 134
- ↑ Nicol, Byzantine Family, p. 129
- ↑ Иречек, Константин. История на българите. Глава XX Разцвет на сръбската държава. с. 351
- ↑ Nicol, Byzantine Family, p. 106
Надворешни врски
