Атирски астероиди

Атирските астероиди споредени со орбитите на околните планети од Сончевиот Систем.

Марс (Ма)       Венера (В)       Меркур (Ме)

Сонце       Атрски астероиди       Земја (З)

Атирски астероиди или атири (наречени и апохелски астероиди и внатреземски тела) — астероиди чии орбити се целосно ограничени во рамките на Земјината орбита^[1] т.е. нивната орбита има афел (најдалечната точка од Сонцето) помал од Земјиниот перихел (најблиската точка до Сонцето), кој изнесува 0,983 ае. Ова е најмалата група на близуземски тела — многу помала во споредба со атонските, аполонските и аморските астероиди.^[2]

Астероиди

Првиот претпоставен атирски астероид бил 1998 DK36, а првиот потврден е 163693 Атира, признаен за таков во 2003 г. Во август 2020 г. имало 23 познати атири (апохели),^[2] од кои 18 имаат јасно утврдени орбити; од нив, шест се пресметани со доволна уточнетост за да добијат трајна бројна ознака (погл. Атирски астероиди § Белешки подолу).^[3] Уште 92 тела (неприкажани) имаат афели помали од Земјиниот (Q = 1,017 ае).^[4]

На 4 јануари 2020 г. уредот „Цвики“ во Паломарската опсерваторија го открил астероидот 2020 AV2, чие афелско растојание изнесува само 0,656 ае — целосно во орбитата на Венера, и никогаш не оди помалку од 0,718 ае од Сонцето.^[5][6] Досега не се откриени астероиди во орбитата на Меркур (Q = 0,467 ае, на пр. вулканоиди). Во јануари 2020 г. астероидот со најмал познат афел бил 2020 AV₂ (0,656 ае),^[3][7] по кој следат 2019 AQ3 со Q = 0,774 ае и 2019 LF6 со Q = 0,794 ае.^[8]

Атирите не ја пресекуваат Земјината орбита и не претставуваат непосредна опасност, но нивните орбити може да претрпат растројување нанадвор кога се доближуваат до Меркур или Венера, и со тоа во иднина да станат земјопресекувачки астероиди. Иако динамиката на многу од овие тела е слична на онаа предизвикана од Козај-Лидовиот механизам (сврзани осцилации во занесување и наклон), кој придонесува кон подобрување на долгорочната стабилност, нема либрација во вредноста на аргументот на перихелот.^[7][9]

Ватирските астероиди се поткласа на атирските кои кружат исклучиво во орбитата на Венера. За нив се претпоставувало дека постојат барем од 2012 г.^[10] На почетокот од 2020 г. е откриен првиот пример: 2020 AV2.^[11][12][13]

Име

Класата нема стандардно име. Името „апохелски“ предложено од откривачите на 1998 DK36,^[14] доаѓа од хавајскиот збор апохеле, што значи „орбита“ — од апо (круг) и хеле (оди).^[15] Избрано е поради сличноста со англискиот збор aphelion (афел) и helios (сонце). Други го користат називот внатреземски тела.^[16] Трети пак,^[17][18] ги нарекуваат атирски астероиди по првиот пронајден член на групата.^[1]

Список

Список на познати и претпоставени атири во март 2021 г. (Q < 0,983 ае)^[3]

Ознака	Перихел (ае)	Голема полуоска (ае)	Афел (ае)	Занесеност	Наклон (°)	Период (денови)	Лак на набљудување (денови)	(H)	Пречник^(A) (м)	Откривач	Навод
Меркур (за споредба)	0,307	0,3871	0,467	0,2056	7,01	88	н/п	-0,6	4,879,400	н/п
Венера (за споредба)	0,718	0,7233	0,728	0,0068	3,39	225	н/п	-4,5	12,103,600	н/п
1998 DK36	0,404	0,6923	0,980	0,4160	2,02	210	1	25,0	35	Дејвид Толен	ЦМП · JPL
163693 Атира	0,502	0,7411	0,980	0,3221	25,62	233	5192	16,3	4,800+1,000^(Б)	LINEAR	ЦМП · JPL
(164294) 2004 XZ130	0,337	0,6176	0,898	0,4546	2,95	177	3564	20,4	300	Дејвид Толен	ЦМП · JPL
(434326) 2004 JG6	0,298	0,6352	0,973	0,5312	18,94	185	4035	18,4	740	LONEOS	ЦМП · JPL
(413563) 2005 TG45	0,428	0,6814	0,935	0,3722	23,34	205	4744	17,6	1,100	Каталински преглед	ЦМП · JPL
2013 JX28 (или 2006 KZ39)	0,262	0,6008	0,940	0,5642	10,76	170	2893	20,1	340	Маунтлемонски преглед Pan-STARRS	ЦМП · JPL
2006 WE4	0,641	0,7847	0,928	0,1829	24,77	254	4081	18,9	590	Маунтлемонски преглед	ЦМП · JPL
(418265) 2008 EA32	0,428	0,6159	0,804	0,3050	28,26	177	3126	16,5	1,800	Каталински преглед	ЦМП · JPL
(481817) 2008 UL90	0,431	0,6950	0,959	0,3798	24,31	212	3441	18,7	650	Маунтлемонски преглед	ЦМП · JPL
2010 XB11	0,288	0,618	0,948	0,5339	29,88	177	1811	19,9	450	Маунтлемонски преглед	ЦМП · JPL
2012 VE46	0,455	0,7129	0,971	0,3615	6,67	220	1135	20,2	320	Pan-STARRS	ЦМП · JPL
2013 TQ5	0,653	0,7737	0,894	0,1556	16,40	249	805	19,8	390	Маунтлемонски преглед	ЦМП · JPL
2014 FO47	0,548	0,7521	0,956	0,2711	19,20	238	1407	20,3	310	Маунтлемонски преглед	ЦМП · JPL
2015 DR215	0,352	0,6664	0,981	0,4716	4,09	199	404	20,3	310	Pan-STARRS	ЦМП · JPL
2015 ME131	0,645	0,8049	0,971	0,1989	28,88	264	2	19,5	450	Pan-STARRS	ЦМП · JPL
2017 XA1	0,646	0,8096	0,973	0,2015	17,18	266	1084	21,2	200	Pan-STARRS	ЦМП · JPL
2017 YH (или 2016 XJ24)	0,328	0,6344	0,941	0,4825	19,83	185	757	18,5	710	Спејсвоч ATLAS	ЦМП · JPL
2018 JB3	0,485	0,6832	0,882	0,2905	40,39	206	419	17,6	1,070	Каталински преглед	ЦМП · JPL
2019 AQ3	0,404	0,5887	0,774	0,3143	47,22	165	1199	17,4	1,200	Цвики	ЦМП · JPL
2019 LF6	0,317	0,5554	0,794	0,4293	29,51	151	358	17,2	1,300	Цвики	ЦМП · JPL
2020 AV2	0,457	0,5554	0,654	0,1770	15,87	151	327	16,4	2,000	Цвики	ЦМП · JPL
2020 HA10	0,694	0,8204	0,947	0,1544	49,66	271	5	19,1	540	Маунтлемонски преглед	ЦМП · JPL
2020 OV1	0,475	0,6375	0,800	0,2543	32,58	186	18	18,7	650	Цвики	ЦМП · JPL
2021 BS1	0,402	0,6015	0,801	0,3310	31,23	170	8	18,5	710	Цвики	ЦМП · JPL

^(A) Сите проценети пречници се засноваат на претпоставено албедо од 0,14 (освен 163693 Атира, чија големина е непосредно измерена)

^(Б) двоен астероид

Поврзано

• Список на астероиди

Наводи

1. „Near-Earth Object Groups“. JPL – NASA. Посетено на 11 ноември 2016.
2. „Near-Earth Asteroid Discovery Statistics“. 14 мај 2019. Посетено на 25 мај 2019.
3. „JPL Small-Body Database Search Engine: Q < 0.983 (AU)“. JPL Solar System Dynamics. Посетено на 30 декември 2017.
4. „Asteroids with aphelia between 0.983 and 1.017 ае“. Посетено на 25 мај 2019.
5. Greenstreet, Sarah (6 февруари 2020). „Orbital Dynamics of 2020 AV2: the First Vatira Asteroid“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters. 493 (1): L129–L131. arXiv:2001.09083. Bibcode:2020MNRAS.493L.129G. doi:10.1093/mnrasl/slaa025. S2CID 210911743.
6. de la Fuente Marcos, Carlos; de la Fuente Marcos, Raúl (11 февруари 2020). „On the orbital evolution of 2020 AV2, the first asteroid ever observed to go around the Sun inside the orbit of Venus“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters. 494 (1): L6. arXiv:2002.03033. Bibcode:2020MNRAS.494L...6D. doi:10.1093/mnrasl/slaa027. S2CID 211068996.
7. de la Fuente Marcos, Carlos; de la Fuente Marcos, Raúl (11 јуни 2018). „Kozai--Lidov Resonant Behavior Among Atira-class Asteroids“. Research Notes of the AAS. 2 (2): 46. arXiv:1806.00442. Bibcode:2018RNAAS...2b..46D. doi:10.3847/2515-5172/aac9ce. S2CID 119239031.
8. de la Fuente Marcos, Carlos; de la Fuente Marcos, Raúl (25 јули 2019). „Hot and Eccentric: The Discovery of 2019 LF₆ as a New Step in the Quest for the Vatira Population“. Research Notes of the American Astronomical Society. 3 (7): 106. Bibcode:2019RNAAS...3g.106D. doi:10.3847/2515-5172/ab346c.
9. de la Fuente Marcos, Carlos; de la Fuente Marcos, Raúl (1 август 2019). „Understanding the evolution of Atira-class asteroid 2019 AQ₃, a major step towards the future discovery of the Vatira population“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 487 (2): 2742–2752. arXiv:1905.08695. Bibcode:2019MNRAS.487.2742D. doi:10.1093/mnras/stz1437. S2CID 160009327.
10. Greenstreet, Sarah; Ngo, Henry; Gladman, Brett (јануари 2012). „The orbital distribution of Near-Earth Objects inside Earth's orbit“ (PDF). Icarus. 217 (1): 355–366. Bibcode:2012Icar..217..355G. doi:10.1016/j.icarus.2011.11.010. hdl:2429/37251. We have provisionally named objects with 0.307 < Q < 0.718 ае Vatiras, because they are Atiras which are decoupled from Venus. Provisional because it will be abandoned once the first discovered member of this class will be named.
11. Masi, Gianluca (9 јануари 2020). „2020 AV2, the first intervenusian asteroid ever discovered: an image – 08 Jan. 2020“. Virtual Telescope Project. Посетено на 9 јануари 2020.
12. Plait, Phil (10 јануари 2020). „Meet 2020 AV2, the first asteroid found that stays inside Venus's orbit!“. Bad Astronomy. Syfy Wire. Посетено на 10 јануари 2020.
13. Popescu, M.; de León, J.; de la Fuente Marcos, C.; Vaduvescu, O.; de la Fuente Marcos, R.; Licandro, J.; Pinter, V.; Zamora, O.; Fariña, C.; Curelaru, L. (11 август 2020). „Physical characterization of 2020 AV₂, the first known asteroid orbiting inside Venus orbit“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 496 (3): 3572–3581. arXiv:2006.08304. Bibcode:2020MNRAS.496.3572P. doi:10.1093/mnras/staa1728. S2CID 219687045. Посетено на 8 јули 2020.
14. Tholen, D. J.; Whiteley, R. J. (септември 1998). „Results From NEO Searches At Small Solar Elongation“. American Astronomical Society. 30: 1041. Bibcode:1998DPS....30.1604T.
15. (Ulukau Hawaiian Electronic Library)
16. Michel, Patrick; Zappalà, Vincenzo; Cellino, Alberto; Tanga, Paolo (февруари 2000). „NOTE: Estimated Abundance of Atens and Asteroids Evolving on Orbits between Earth and Sun“. Icarus. 143 (2): 421–424. Bibcode:2000Icar..143..421M. doi:10.1006/icar.1999.6282.
17. Wm. Robert Johnston (24 ноември 2006). „Names of Solar System objects and features“. www.johnstonsarchive.net. Посетено на 11 November 2016.
18. Shoemaker, E. M. (декември 1982). „Asteroid and comet bombardment of the earth“. Annual Review of Earth and Planetary Sciences. 11: 461–494. Bibcode:1983AREPS..11..461S. doi:10.1146/annurev.ea.11.050183.002333.

Надворешни врски

• Список на атирски астероиди, дадени заедно со атонските — Центар за мали планети (англиски)