PROFILBARU.COM

Старите Словени биле мешана група од племенски сојузи во миграцискиот период кои ги создале денешните словенски народи. Иако Словените не се спомнати до шестиот век, кога пишаните извори го споменуваат етнонимот Словен за одредена група на народи, сѐ уште, до тоа време, пишаните ресурси велеле дека Словените населувале голема територија на Централна и Источна Европа, а уште повеќе ќе се населат во следните два века. Околностите околу формирањето и територијалната експанзија на словенскиот идентитет останува тема на интензивни научни дебати. Сигурно е дека помеѓу шестиот и седмиот век, големи делови на Европа биле контролирани од Словените, процес кој е помалку разбран и документиран од тој за германската етногенеза на западот. Сепак ефектите на славизација биле повеќе инволвирани.^[1]

Етногенеза

Прашањето за потеклото на Словените го предизвикало создавањето на многу теории, но ниту една од тие теории не е универзално прифатена. Несогласувањата резултираат не само од различни видови на евиденција промовирани од многу слависти, етногенелози и други научници, или од различниот начин на мислење околу ова прашање, но исто така и од силните политички влијанија кои, до пред некое време, открија како проблемот за потеклото на Словените беше гледан. Кога се дискутира за стари Словени, се потенцира за различни видови на племенски општества кои делеле заеднички јазик и материјална култура.

Историска евиденција

Во историската литература, племенските имиња Анти, Склавини и Венети се поврзани со старите Словени. Најраниот јасен доказ до етнонимот Словен не се случува сè до шестиот век од нашата ера. Сепак, направени се повеќе обиди да се идентификуваат Словените, или нивните предци со пораните групи. Племето Шубенои спомнато од Птоломеј во вториот век пред нашата ера, се претпоставува дека било словенско, нивното име оригинално било Стлаванои - посложена форма од Словенои. Тие живееле во Сарматија, северно од Аланите. Друго племе поврзано со Словените беа Венетите спомнати од писателите како Плиниј Постариот, Клавдиј Птоломеј и Такит. Тие живееле на територија помеѓу базените на реките Одра и Висла. Иако Такит ги вметна Венетите како германско племе, во неговата Гетика, Јорданес, неколку века подоцна, јасно напишал дека тие биле Словени, иако далеку од сигурно е дека овие писатели пишуваа за истите луѓе. Третата голема старословенска група, Антите, беа спомнати рано во првиот век од Плиниј Постариот во неговата Историја на Природата. Сметани меѓу ранковите на сарматските и скитските племиња, тие живееле на отворени степи северно од Црното Море. Јордановите словенски Анти беше речено дека исто така живееле околу северниот крај на (Понтското) Црното Море - од Днепар до Днестар.

Во близина на шестиот век двајцата писатели, Јорданес и Пропиј ги даваат првите несомнени спомнувања за етнонимот Словен, во форма на Склавини. Јорданес пишува дека нивната земја се протегала од градот Новиодунум, до реката Днестар, потоа северно до реката Висла. Тој додава дека Склавините, Антите и Венетите биле едни луѓе. Во неговата книга Де Белис, Прокопиј исто така ги поврзува Склавените и Антите кои биле две барбарски племиња, зборувале ист јазик, изгледале исто и живееле северно од реката Истар или Дунав. Тој додава дека оригинално тие биле исти луѓе наречени Спори.

Пишувањата на Јорданес сугестираат дека Словените биле стари, и дека долго време живееле во шумските подрачја на Источна Европа. Паул Барфорд и Курта, сепак го ставаат под знак прашалник знаењето на Јорданес околу стара демографија и географија. Иако различните пишувања ги лоцираат словенските групи помеѓу горниот тек на реката Висла и регионот северно од Црното Море, ваквите информации се премногу енигматични да формираат јасна идентификација од каде и од кога постојат Словените. Понатаму, додека терминот Склавени е оригинално даден од Византиското Царство за некоја одредена етничка група, Флорин Курта аргументира дека овој термин бил користен од Византијците како термин за да ги категоризира барбарските етнички групи кои живееле зад и на реката Дунав.

Лигвистични евиденции

За долго време, јазикот беше гледан како главниот фактор за формирањето на културата на луѓето. Прасловенскиот јазик не е зачуван, така да невозможно е да се прават разно разни заклучоци, но сепак научниците ги гледаат јазичаричките особености во обид да ја најдат татковината на Словените. До сега, научниците не се во можност да се согласат на точниот регион каде се развил прасловенскиот јазик. Некои научници сепак го земаат здраво за готово моделот на Литванката Марија Гимбутас за анализирање на ширењето на Праиндоевропејците. Сепак има и други теории да го сметаат потеклото на старите Словени на Блискиот Исток, анадолската хипотеза (која е доста интересна, каде се појавуваат едно од наводните словенски племиња Енетои), Балканот, преку модифираната анадолска хипотеза, или кај планината Урал. Сите овие теории се сега сметани како периферни.

Некои научници сепак предложуваат дека некаде во Источна Европа, прасловенскиот јазик се одделил од праиндоевропскиот до 1500 или 1000 година, најверојатно преку старa балто-словенска категорија. Корланд ги става Словените близу до индоевропското потекло: Оние Индоевропјани кои останале во тие подрачја после миграциите постанаа говорители на балтословенски.

Прасловенскиот останал изненадно конзервативен или архаичен над еден милениум. Според Корланд, најраниот подарок за диалектални контакти во обичниот словенски јазик можат да бидат датирани не порано од четвртиот век, наводно кој се поврзува со најраните фази на словенските миграции. Анализата на позајмените зборови покажува дека Словените, долго време имале контакт со германските групи, кои се случувале од периодот на прасловенскиот па се подоцна. Мнозинството на германските позајмени зборови во словенскиот се од готски корен. Да додадеме, дека има и некои ирански влијанија но не толку колку што се мисли. Исто така продолжената генетска врска меѓу словенските и балтичките јазици, може да се каже дека големата сличност меѓу балтословенски е како резултат на долго временските културни контакти помеѓу овие две групи. Ова би ги ставило Прасловените во меѓусебен контакт, преку лингвистиката, аргеологијата меѓу оние групи кои зборувале балтички, германски и иранските говорни номади во степите.

Во обид за да се лоцира јазичниот дом, јазичарите обично создадоа имиња на места, посебно хидроними, како индирекна евиденција. Според една интерпретација на ономастична евиденција, најстарите познати словенски хидроними се најдени во северна и Западна Украина и Јужна Белорусија. Факт е дека прасловенскиот има многу добра развиена терминологија за внатрешните водени површини како на пример езера, реки, бари, мочуришта итн. За разлика од тоа, обичниот словенски речник не вклучува детална терминологија за физичката фауна автохтона во шумските подрачја. Исто така обичната словенска терминологија не вклучува детална терминологија за физичките одлики на планините или степите, ниту има некоја поврзаност со мориња, или крајбрежни подрачја, како на пример флората и фауната или видовите на риби кои живеат во солените води. Сепак, поддржувачите на овие теории земаат здраво за готово дека прататковината на Словените мора да биде во некои од овие подрачја. Другите, пак, присвојувајќи поразлична методологија, забележаа дека словенските зборови за бука, ариш и тиса биле странски или германски по потекло, додека медовината беше тотално словенски. Заради тоа, тие аргументираа дека оригиналната словенска прататковина немала бука, ариш и тиса, но била полна со медовина. На основа на модерната дистрибуција на овие дрвја и сметајќи на геоботаниската стабилност околу последните две илјади години, некои веруваат дека оригиналната словенска прататковина била во Припјатните мочуришта во Полезија, северозападна Украина.

Археолошки евиденции

Во археолошката литература, направени се обиди некои археолошки наоѓалишта да се идентификуваат како словенски или старословенски временски периоди и територијални зони. Прашко-корчакскиот културен комплекс е сметан како словенски културен модел, и бил многу униформирана културна традиција којашто се протегала скоро во пола Европа, концидирајќи со историската дистрибуција на словенските говори. Научниците исто така се обидоа да истражат колку декади наназад може да се идентификува оваа традиција според археолошките одлики. Сигурено е дека прашкиот тип потсетува на репрезентиран нов културен модел во Источна Европа, каде пржеворската и черњахов културите претходно постоеле. Овие култури исчезнале при крајот на четвртиот век, поради насилното прекинување од страна на Хуните, и понатаму бил преместен со словенски модел при крајот на петтиот век.

Черњахов културата постоела од вториот до петтиот век, и ги опфаќала териториите на модерна Украина, Молдавија и Влашка. Воедно, според украинскиот истражувач Квојка, оваа култура се создала од старата триполска култура која се наоѓала на истото подрачје како и черњахов културата. Предметите од черњаховата култура се карактеристични по црна керамика, многу добри метални орнаменти, и импресивни железни средства. Во раната половина на дванаесеттиот век, поголема енергија му е дадена на етничкиот состав на луѓето кои ја населувале черњахов културата. Советските научници како Борис Рубаков ја видоја оваа култура како рефлексија на Прасловените, додека западните посебно германските научници ја поврзаа и атрибутираа оваа култура со Готите.

Сепак, остатоците од археолошки визуелната материјална култура, и нивната поврзаност со етничкиот идентитет, не се јасни онолку колку што се мисли. Културно историската доктрина создадена од германскиот археологист Густав Косина, разбираше дека јасно дефинираните археолошки култури одговараат без никакво сомневање со териториите на одредени луѓе или племиња. Косина исто така ги направи еднакви културните провинции со етничките групи и понатаму ги стави овие групи со историски луѓе или племиња. Сепак, метеријалните култури се подобро разбрани да претставуваат културно економски системи, вклучувајќи многу различни групи. Што ги направи границите со овие културни населби не беа политичките линии на некои луѓе, но географските граници кои популациските групи кои комуницираа со доволен интензитет да направат остатоци од нивната физичка култура како на пример метална работа, керамика, стилови во градењето, гробовите итн., кои изгледаат многу слично. Заради тоа, простирањето на културите не значи дека е резултат на директни миграции, но може да биде ширење на идеи. Денес, черњаховата култура е призната да претставува културен контакт со различни луѓе, од скитско-сарматските традиции направени со мешавина на германски елементи претставени од Готите. Черњаховата култура исто така се состоеше од Даки, а можно е да се состоела и од стари Словени.

Наводи

↑ Этногенез ранних славян Архивирано на 16 јануари 2014 г. : статья Седова В. В., академика, заведующего отделом Института археологии РАН. Вестник РАН, том 73, № 7, с. 594—605 (2003)