Островски келтски јазици

Островски келтски јазици
Географска распространетост:	Ирска, Шкотска, Велс, Корнвол, Бретања
Класификација:	Индоевропски Келтски островски келтски јазици
Гранки:	Британски Гелски

Островските келтски јазици се келтски јазици кои потекнуваат од Британските Острови, за разлика од континенталните келтски јазици од континентална Европа и Анадолија. Сите келтски јазици кои опстанале до денес се од островската група. Континенталните келтски јазици се изумрени. Шесте денешни келтски јазици може да се поделат на:

• Гелски јазици (ирски, мански и шкотски гелски); и
• Британски јазици (бретонски, корнски и велшки).

Островска келтска хипотеза

„Островската келтска хипотеза“ е теорија дека британските и гелските јазици се развиле заеднички на тие острови, со заеднички предок кој е поскорешен од предците заеднички со континенталните келтски јазици како келтоиберските јазици, галскиот, галатискиот и лепонтскиот, меѓу останатите, од кои сите денес се изумрени.

Поборниците за оваа хипотеза (како Cowgill 1975; McCone 1991, 1992; и Schrijver 1995) укажуваат на заедничките иновации кои ги делат островските келтски јазици, како флективните предлози, употреба на глаголски честички, збороред VSO, и разликувањето помеѓу апсолутни и сврзани глаголски наставки, како што често се среќава во староирскиот и, во мала мера, и во средновелшкиот (видете Пракелтски јазик#Морфологија). Тие тврдат дека делбата на британските и галскиот јазик од една страна, и гелскиот и келтоиберскиот на друга страна може да е површна (т.е. дека се должи на феномен на јазичен контакт), бидејќи идентичната гласовна промена од (/kʷ/ во /p/) може да се случила независно кај предците на галскиот и бритонските јазици, или се рашириле по пат на јазичен контакт помеѓу овие две групи.

Семејната лоза на островските келтски јазици е следнава:

• Островски келтски јазици
  • Гелски
    • Примитивен ирски, предок на:
      • Староирски, предок на:
        • Средноирски, предок на:
          • Ирски
          • Шкотски гелски
          • Мански
  • Британски
    • Пиктски (можеби)
    • Британски
      • Кумбриски (изумрен)
      • Старовелшки, предок на
        • Средновелшки, предок на:
          • Велшки
      • Југозападен британски, предок на:
        • Бретонски
        • Корнски

Оваа е табела на когнати (сродни зборови) која го прикажува развојот на пракелтското */kʷ/ во /p/ кај галскиот и британските јазици, но во /k/ кај гелските јазици.

Пракелтски	Галски	Велшки	Корнски	Бретонски	Ирски	Шкотски гелски	Мански	Превод
*kʷennos	pennos	pen	penn	penn	ceann	ceann	kione	„глава“
*kʷetwar-	petuarios	pedwar	peswar	pevar	ceathair	ceithir	kiare	„четири“
*kʷenkʷe	pinpetos	pump	pymp	pemp	cúig	còig	queig	„пет“
*kʷeis	pis	pwy	piw	piv	cé (постаро cia)	cò/cia	quoi	„кој“

Значајна разлика помеѓу гелските и британските јазици е трансформацијата на *an, am во деназализирана согласка со издолжување, é, пред првобитно безвучен плозив или фрикатив, на пр. староирско éc „смрт“, écath „јадица“, dét „заб“, cét „сто“ наспроти велшкото angau, angad, dant и cant. Инаку:

• назалот е задржан пред самогласка, јод, w, m и ликвид:
  • староирско ban „жена“ (< banom)
  • староирско gainethar „е роден(а)“ (< gan-je-tor)
  • староирско ainb „неук“ (< anwiss)
• назалот преминува во en пред друго n:
  • староирско benn „врв“ (< banno) (наспр. велшкото bann)
  • средноирско ro-geinn „сместува“ (< ganne) (наспр. велшкото gannaf)
• назалот преминува во in, im пред звучен плозив
  • староирско imb „путер“ (наспр. бретонското aman(en)n, корнското amanyn)
  • староирско ingen „нокт“ (наспр. старовелшкото eguin)
  • староирско tengae „јазик“ (наспр. велшкото tafod)
  • староирско ing „проток“ (наспр. средновелшкото eh-ang „широк“)

Наводи

• Cowgill, Warren (1975). „The origins of the Insular Celtic conjunct and absolute verbal endings“. Во H. Rix (уредн.) (уред.). Flexion und Wortbildung: Akten der V. Fachtagung der Indogermanischen Gesellschaft, Regensburg, 9.–14 септември, 1973. Wiesbaden: Reichert. стр. 40–70. ISBN 3-920153-40-5.
• McCone, Kim (1991). „The PIE stops and syllabic nasals in Celtic“. Studia Celtica Japonica. 4: 37–69.
• McCone, Kim (1992). „Relative Chronologie: Keltisch“. Во R. Beekes, A. Lubotsky и J. Weitenberg (уредн.) (уред.). Rekonstruktion und relative Chronologie: Akten Der VIII. Fachtagung Der Indogermanischen Gesellschaft, Leiden, 31 август – 4 септември 1987. Institut für Sprachwissenschaft der Universität Innsbruck. стр. 12–39. ISBN 3-85124-613-6.
• Schrijver, Peter (1995). Studies in British Celtic historical phonology. Amsterdam: Rodopi. ISBN 90-5183-820-4.