Кралот Лир

Кралот Лир , Джордж Фредерик Бенсел

Кралот Лир — трагедија напишана од Вилијам Шекспир. Постојат две верзии, но современите уредници, обично ги спојуваат овие за да создадат единствена претстава или текст^[1].

Двете верзии се засновани на митолошкиот Леир Британски. Кралот Лир кој ја отстапува својата моќ и земја на двете своои ќерки. Потоа осиромашел, полудел, станал дел од политичката манипулација.

Првата позната изведба на која било верзија на драмата на Шекспир била на Св. Стефанов ден во 1606. Трите постојни публикации од кои современите уредници ги изведуваат своите текстови се 1608 кварто (П1) и кварто од 1619 година (П2, неофицијално и засновано на К1) и 1623 Прво фолио Кварто верзиите значително се разликуваат од верзијата фолија.

Претставата честопати се ревидирала по англиска реставрација поради публика која не го сакала нејзиниот мрачен и депресивен тон, но од 19 век оригиналната претстава на Шекспир се смета за едно од неговите врвни достигнувања.

И главната улога и споредните улоги ги посакуваат глумците, а претставата доживува бројни изведби и адаптации низ целиот свет.

Ликови

• Лир – Крал на Британија
• Грофот Глостер
• Грофот од Кент – подоцна маскиран во Кеис
• Шут – Шутот на Лир
• Едгар – Првородениот син на Глостер
• Едмунд – Вонбрачен син на Глостер
• Гонерил – Најстарата ќерка на Лир
• Реган – Втората ќерка на Лир
• Корделија – Најмладата ќерка на Лир
• Војвода од Олбени – Сопруг на Гонерал
• Војводата од Корнвол – Сопругот на Реган
• Џентлмен – придружба на Корделија
• Освалд – Лојален стјуард на Гонерил
• Кралот на Франција – додворувач, а подоцна и сопруг на Корделија
• Војводата од Бургундија – додворувач на Корделија
• Старец – закупец на Глостер
• Кирен – дворјанин

Синопсис

Прв чин

„Кралот Лир“, Бенјамин Вест (1788)

Кралот Лир од Велика Британија, е стар и сака да се повлече од должноста , решава да го подели своето царство помеѓу неговите три ќерки и изјавува дека ќе му го отстапи најголемиот дел од царството на онаа што ќе го сака најмногу. Најстарата, Гонерил, зборува прво, изјавувајќи ја својата љубов кон нејзиниот татко. Поттикнат од нејзиното ласкање, Лир предлага да го отстапи својот дел на Гонерил веднаш штом ќе заврши со изјавата, пред Реган и Корделија да имаат можност да зборуваат. Потоа на Реган и доделува дел штом таа започнува да зборува. Кога конечно ќе дојде редот на неговата најмлада и омилена ќерка Корделија, на почетокот таа одбива да каже нешто („Ништо, господару мој“), а потоа изјавил дека нема со што да ја спореди нејзината љубов, ниту има зборови за правилно да ја изрази; искрено, но отворено вели дека го сака како татко, ни повеќе ни помалку, и ќе одели половина од својата љубов кон нејзиниот иден сопруг. Останатиот дел им го дели на другите сестри^[2].. Војвода од Глостер и Војвода од Кент забележуваат дека, со поделба на неговото царство помеѓу Гонерил и Реган, Лир им го доделил своето царство во еднакви делови. Кент се противи на неправедниот третман на Лир кон Корделија. Бесен од протестите на Кент, Лир го протерува од земјата. Лир потоа ги повикува војводата од Бургундија и кралот на Франција, двајцата и предлагаат брак на Корделија. Војводата од Бургундија се повлекува, но кралот на Франција е импресиониран од нејзината искреност предлага брак. Кралот на Франција е шокиран од одлуката на Лир затоа што до тој момент Лир само ја фалел и фаворизирал Корделија („... таа која дури и сега беше твојот најдобар предмет, / аргументот на твојата пофалба, мелем на твојата возраст, .. . "). Во меѓувреме, Глостер го воведува својот вонбрачен син Едмунд во Кент. Лир најавува дека ќе живее наизменично со Гонерил и Реган и нивните сопрузи. Тој ангажира придружба од 100 витези, за заштита неговите ќерки. Гонерил и Реган зборуваат засебе, откривајќи дека нивните изјави за љубов биле лажни и дека тие сметаат дека Лир е глупав старец.

Син на Глостер, Едмунд, негодува за неговиот вонбрачен статус и планира да располага со имотот. Тој го измамил својот татко со фалсификувано писмо, правејќи го да помисли дека Едгар планира да го узурпира имотот. Грофот од Кент се враќа од егзил маскиран (се нарекува себеси Каиус), а Лир го ангажира како слуга. Во куќата на Олбени и Гонерил, Лир и Кент се караат со Освалд, управителот на Гонерил. Лир открива дека сега кога Гонерил има моќ, таа повеќе не го почитува. Таа му наредува да го намали бројот на неговата неуредна придружба. Бесен, Лир заминува за домот на Реган. Шутот му замерува на Лир со неговата глупост да им дава сè на Реган и Гонерил и предвидува дека Реган нема да се однесува кон него како што треба.

Втор чин

Едмунд открива преку Кирен, , дека веројатно ќе има војна меѓу Олбани и Корнвол и дека Реган и Корнвол треба да пристигнат во куќата на Глостер таа вечер. Искористувајќи го пристигнувањето на војводата и Реган, Едмунд го фалсификува нападот на Едгар, а Глостер е целосно приведен.

Носејќи ја пораката на Лир до Реган, Кент повторно го среќава Освалд во домот на Глостер, повторно се кара со него и го става во заложништво Реган и нејзиниот сопруг Корнвол. Кога пристигнува Лир, тој се спротивставува на малтретирањето на неговиот гласник, но Реган исто толку се спротивставува кон нејзиниот татко, како што беше и Гонерил. Лир е бесен, но немоќен. Гонерил пристигнува и го поддржува Реган против него. Лир целосно му попушта на неговиот бес. . Со распуштена свита на Лир од сто витези, единствените придружници што му останаа се неговиот Шут и Кент. Талкајќи по ритчето по бурата, Едгар, во маската на лудиот по име Том о Бедлам, се среќава со Лир. Едгар лудо шепота додека Лир ги осудува своите ќерки. Кент ги води сите во засолниште.

Трет чин

Едмунд открива докази дека неговиот татко знае за претстојна француска инвазија наменета за враќање на Лир на престолот; и всушност, една француска армија се наоѓа во Велика Британија. Откако Едмунд заминува со Гонерил за да ја предупреди Олбени за инвазијата, Глостер е уапсен, а Реган и Корнвол му ги вадат очите на Глостер. Додека тие го прават тоа, еден слуга е побеснет од бес од она што го гледа и го напаѓа Корнвол, смртно ранувајќи го. Реган го убива слугата и му кажува на Глостер дека Едмунд го предал.

Четврт чин

Олбани е згрозен од односот на сестрите кон Лир и Глостер - и ја осудува неговата сопруга. Гонерил го враќа Едмунд назад кај Реган. Откако разбира вест за смртта на Корнвол, таа се плаши дека нејзината сестра може да го грабне Едмунд и му испраќа писмо преку Освалд. Сега сам со Лир, Кент го води во француската армија, со која командува Корделија. Но, Лир е полулуд и страшно засрамен од неговите претходни сплетки. На иницијатива на Реган, Олбани ги здружува своите сили со нејзините против Французите. Сомнежите на Гонерил во врска со мотивите на Реган се потврдени и вратени, бидејќи Реган со право го погодува значењето на нејзиното писмо. Едгар се преправа дека го води Глостер до карпа, а потоа го менува гласот и му вели на Глостер дека за чудо преживеал голем пад. Се појавува Лир, потполно луд. Тој раскажува дека целиот свет е расипан и бега.

Се појавува Освалд, кој сè уште го бара Едмунд. По наредба на Реган, тој се обидува да го убие Глостер, но е убиен од Едгар. Во џебот на Освалд, Едгар го наоѓа писмото на Гонерил, во кое го охрабрува Едмунд да го убие нејзиниот сопруг и да ја земе за жена. Кент и Корделија ја преземаат одговорноста за Лир, чие лудило брзо минува. Реган, Гонерил, Олбани и Едмунд се состануваат . Олбани инсистира да се борат против француските напаѓачи, но да не им наштетат на Лир или Корделија. Двете сестри го посакуваат Едмунд, кој им се ветил на двете. Тој ја разгледува дилемата и ја подготвува смртта на Олбени, Лир и Корделија. Едгар го дава писмото на Гонерил до Олбени. Крадците се среќаваат во битка, Британците ги поразуваат Французите, а Лир и Корделија се заробени. Едмунд ги испраќа Лир и Корделија со тајни заеднички наредби од него (кои ги претставуваат Реган и нејзините сили) и Гонерил (кои ги претставуваат силите на нејзиниот отуѓен сопруг Олбени) за погубување на Корделија.

Петти чин

Лир и Корделија од Форд Мадоџ Бровн

Победничките британски лидери се состанаа, а сега веќе вдовицата Реган изјавува дека ќе се омажи за Едмунд. Но, Олбани ги разоткрива интригите на Едмунд и Гонерил и го прогласува Едмунд за предавник. Реган се разболува, затруена од Гонерил и ја придружуваат надвор од сцената, каде што умира. Едмунд му пркоси на Олбени, кој повикува на двобој. Едгар се појавува маскиран и во оклоп и го предизвикува Едмунд на двобој. Никој не знае кој е тој. Едгар фатално го рани Едмунд, иако Едмунд не умира веднаш. Олбани се соочува со Гонерил со писмото што требало да биде негова потерница за смрт; таа бега од срам и бес. Едгар се открива и известува дека Глостер починал надвор од сцената од шокот и радоста кога дознал дека Едгар е жив, откако Едгар му се открил на својот татко.

Надвор од сцената, Гонерил,нејзините планови се попречени, таа се самоубива. Едмунд одлучува, иако признава дека е против неговиот лик, да се обиде да ги спаси Лир и Корделија, но признанието му доаѓа предоцна. Наскоро потоа, Олбени испраќа луѓе да ги спречат наредбите Едмунд. Лир влегува носејќи го трупот на Корделија во рацете, откако преживеал убивајќи го џелатот. Се појавува Кент и Лир сега го препознава. Олбени го поттикнува Лир да го продолжи својот престол, но како и со Глостер, искушенијата што ги помина Лир конечно го совладаа и тој умира. Олбани потоа го понудува престолот на Кент и Едгар . Кент одбива, објаснувајќи дека господарот го повикува на пат и мора да го следи. Конечно, Олбени (во верзијата кварто) или Едгар (во верзијата фолија) имплицира дека тој сега ќе стане крал.

Извори

Првото издание на [Хроника на Англија, Шкотска и Ирска] на Рафаел Холиншед, печатено во 1577 година

Делото на Шекспир се потпирало врз различни извори за полулегендарниот крал Лир , чие име го поврзуваа некои научници со бритонскиот бог Лир / Лŷр, иако во реалноста имињата не се етимолошки поврзани. Најважниот извор на Шекспир е веројатно второто издание на Хрониките на Англија, Шкотска и Ирска од Рафаел Холиншед.

Други можни извори би можеле да бидат: анонимната драма Кинг Леир (објавена во 1605 година); Огледалото за судиите (1574), од он Хигинс; Малконтентот (1604), од он Марстон; Блудот во Лондон (1605); Монтењ Есеи ', кои беа преведени на англиски од Florон Флорио во 1603 година; Историски опис на Иланд од Бритаин '(1577), од Вилијам Харисон; Остатоци во врска со Бритаин (1606), од Вилијам Камден; Англија на Албион (1589), од Вилијам Ворнер; и Декларација за расипнички измами (1603), од Самуел Харснет.

Корделија, Александар Џонстон (1894)

Датум и текст

Не постојат директни докази што покажуваат кога била напишана или за првпат изведена „Кралот Лир“^[3]. Се смета дека е составена некаде помеѓу 1603 и 1606. Записот на Регистарот на стационари забележува за изведба на 26 декември 1606. Датумот од 1603 година потекнува од зборовите во говорите на Едгар кои може да произлезат од Самуел Харснет Декларација за огромни попишки импулси (1603). Значајно прашање во датирањето на претставата е односот на Кралот Лир со драмата со наслов „Вистинската хроника историја на животот и смртта на кралот Леир и неговите три ќерки“, која беше објавена за прв пат по нејзиното запишување во регистарот на стационарите од 8 мај 1605 година. Оваа претстава имала значителен ефект врз Шекспир, а неговата блиска студија за тоа сугерира дека тој користел печатена копија, што сугерира датум на композиција 1605-06.

Првата страница на „Кралот Лир“, отпечатена во Второто фолио од 1632 година

Анализа

„Кралот Лир“ дава основа за „примарното донесување на психички слом во англиската книжевна историја“. Претставата започнува со „нарцисоидноста во близина на бајките“ на Лир. Со оглед на отсуството на легитимните мајки во „Кралот Лир“, Копелија Кан дава психоаналитичко толкување на „мајчинскиот подтекст“ пронајден во претставата. Според Кан, староста на Лир го принудува да се повлече во инфантилна диспозиција и тој сега бара љубов која традиционално ја задоволува една мајка, но во отсуство на вистинска мајка, неговите ќерки стануваат мајчински фигури. Гонерил, Реган и Корделија, неговите ќерки ќе го добијат наследството под услов да се грижат за него.

Одбивањето на Корделија да му се посвети нему и да го сака повеќе како татко, некои го толкуваат како отпор кон инцест, но Кан исто така ја вметнува сликата на мајка која го отфрла. Ситуацијата сега е пресврт во улогата родител-дете, во кое лудилото на Лир е детски бес поради лишувањето од синејска / мајчинска грижа. Дури и кога Лир и Корделија се фатени заедно, неговото лудило опстојува додека Лир предвидува расадник во затвор, каде единствено постоење на Корделија е за него. Само со смртта на Корделија, неговата фантазија за ќерка-мајка на крајот се намалува, бидејќи „кралот Лир“ завршува само со машки ликови^[4].

Лир и Корделија во затвор - Вилијам Блејк околу 1779 г.

Корица на „Историјата на кралот Лир“ од Тејт

Стил

Стандардната поетска форма на Шекспир е белиот стих (blank verse), односно јампскиот десетерец. Со други зборови, стиховите обично не му се римувани, а секој стих се состои од десет слога, од кои секој втор е акцентиран. Белиот стих во раните драми се разликува од оној во подоцнежните—на почеток е многу поконтролиран, секој стих почнува и завршува на крајот од редот. Како и сите драматурзи во тоа време, тој адаптирал за на сцена приказни од Плутарх и Холиншед. Ги преобличувал приказните, давајќи ѝ на публиката повеќе перспективи. Како што Шекспир се усовршувал како писател, така и неговите ликови се здобиваат со комплексност; секој лик добива посебен начин на говор. Но некои одлики од најраниот стил ги повторил во последните драми—во романсите, често намерно користи повештачки, театарски јазик, со цел да ја потенцира илузијата на театарот^[5].

Значење и влијание

Делото на Шекспир оставило трајно влијание во областа на театарот и книжевноста. Тој ги поместил границите на прифатените драмски потенцијали, особено кога станува збор за ликови, дејство, јазик и жанр. И кај романописците се забележува влијанието на Шекспир; на пример кај Томас Харди, Вилијам Фокнер и Чарлс Дикенс. Монолозите на Американецот Херман Мелвил исто така се должат на Шекспир—капетанот Ахаб во „Моби Дик“ е класичен трагичен херој, инспириран од „Крал Лир“^[6].

Адаптации

Првиот филм на „Кралот Лир“ била петминутна германска верзија направена околу 1905 година, денес исчезната. Најстарата постоечка верзија е од 1909 година од Витаграф, која, според Лук Мекернан, е проблематична поради обидот да набие што е можно поголем дел од заплетот.

Joзеф Л. Манкиевич (1949) Куќа на странци 'честопати се смета за адаптација на' 'Лир' ', но паралелите се повпечатливи во' 'Скршен Ленс (1954) игран од Спенсер Трејси ги тиранизира неговите три сина, а само најмладиот,игран од Роберт Вагнер, останува верен.

ТВ-антологиската серија Омнибус (1952–1961) постави 73-минутна верзија на Крал Лир ") на 18 октомври 1953 година. Го адаптираше Питер Брук и го глумеше Орсон Велс во своето деби на американската телевизија.

Две верзии на „Кралот Лир“ датираат од раните 1970-ти: Григори Козинцев „Корол Лир“ “, и [[[Питер Брук]] "" Кралот Лир "", во кои глумат Пол Скофилд.

Во 1985 година се појави главната адаптација во филмот: Ран , во режија на Акира Куросава. Во времето кога бил направен најскапиот јапонски филм, тој ја раскажува приказната за Хидетора, измислен јапонски воен лидер од 16 век, чиј обид да го подели своето кралство меѓу неговите три сина, доведува до отуѓување со најмладиот, и на крајот најверниот, од нив, и на крајот до граѓанска војна. За разлика од студените пристапи на Брук и Козинцев, филмот на Куросава е полн со емотивни и драматични пасажи^[7].

Кралот Лир и неговите книжевни влијанија

„Кралот Лир или Кралот на играта“, и се повикува на Бекет. Кот всушност тврди дека дека најголемите модерни драматичари – Бекет Диренмат, Јонеско, Брехт – се поблиски до Шекспир повеќе од кој било друг од неговите деветнаесетвековни претходници. Исто така, тој вели дека таа модерност на Шекспир можеби е највидлива токму во Кралот Лир, делото во кое репликите се полни со парадокс, досетки, дијалектика, и со јазикот на црниот хумор, дело во кое го комбинира барокниот надреализам, сарказмот и класичната реторика, дело со бајковита и легендарна, односно филозофска суровост.

Во заплетот на оваа драма навистина има нешто бајковито. Овде е стариот крал со три деца – три ќерки. Своето кралство сака да го подели на три дела, па ќе ги повика своите три ќерки да му кажат колку го сакаат, а тој за нивната љубов ќе знае да им се оддолжи. Најстарата ќерка му кажува дека го сака повеќе од својот вид, слободата и космосот. Средната ќерка вели дека нејзината сестра сето тоа убаво го опишала, но дека таа го сака уште повеќе. Меѓутоа, најмладата ќерка Корделија, најдрагата на својот татко, ќе рече дека го сака исто како должноста, ни помалку, ни повеќе. (Кјеркегор, во „Дневникот на заводникот“ ќе запише: „Корделија! Тоа е навистина прекрасно име, така се викала третата ќерка на кралот Лир, онаа исклучителна девојка која не можеше срцето да го принесе до уста, чии усни беа неми кога срцето беше полно.“) Стариот крал ќе им поверува на накитените, празни оди на постарите ќерки, па нив ќе ги награди, а Корделија ќе ја остави без ништо. Неумоливиот виор на трагедијата веќе се насетува, тркалото на несреќата ќе ја придвижи, и до крајот нема да застане: сплетки, предавства, прељуба, слепило, злосторство, бесчувствителност, смрт, лудило.

„Кралот Лир“ е едно од оние дела на кои големите писатели им се восхитуваат, кое филозофите ги анализираат, кои се неизбежен предизвик за режисерите. Ликот на Лир прерасна во една од најмоќните симболички фигури во западната цивилизација. Јасперс во него препознал „симбол на длабоките човечки тајни“, а познатата сентенца на Гете вели дека „секој човек е кралот Лир.“^[8].

Кралот Лир на сцената од македонските театри

Овој текст во континуитет бил предизвик за повеќето театарски сцени во Македонија. Турскиот театар во 2017 година ја одржува премиерата на Кралот Лир во режија на Диего де Брера. „Кралот Лир“ од Вилијам Шекспир во режија на Ѕвезда Ангеловска е прва премиера на театарот „Јордан Хаџи Константинов - Џинот од Велес за 2014 година^[9]. .

Кралот Лир и преводите на македонски јазик

Првите вакви преводи ги прави Богомил Ѓузел: „Магбет“ и „Крал Лир“. Ѓузел ќе ги преведе и „Хамлет“ (1980); „Јулиј Цезар“ (1982); „Сон на летната ноќ“ (1984); „Ноќ спроти Водици“ (1985); „Троил и Кресида“ и „Бура“ (1992); „Тит Андроник“ (2002), „Зимска сказна“ и „Антониј и Клеопатра“ (2006), „Како што милувате“ (2007), „Симбелин“ (2008) и „Хенри Шести, дел 2“ (2011), во соработка со Иванка Ковилоска-Попоска, која, пак, во 1985 и 1988 ги преведува двата дела од „Хенри Четврти“, „Хенри Петти“ (2004), „Ричард Втори“ (2005) и „Многу врева за ништо“ (2006).

Драги Михајловски, од своја страна, почнувајќи од 1980-те, ги превел скоро сите дела на Шекспир^[10]..

Библиографија

• Аникст А. А. Театр эпохи Шекспира. — М.: Искусство, 1965. — 328 с., 2-е изд.: М., Дрофа, 2006. — 287 с. — ISBN 5-358-01292-3.
• Аксаков С. Т. Яков Емельянович Шушерин и современные ему театральные знаменитости. Полное собр. соч., т. 3. — СПб, 1886. — с. 63—124; «КИТ». Сезон 1895—1896 гг. — СПб, 1897. — с. 316—21.
• Юзовский Ю. Спектакли и пьесы. — М., 1935, с. 342—373. Шекспировский сборник. — М., 1958. — с. 462—479, 521—526, 573—575.
• Февральский А. Театр им. Руставели. — М., 1959. — с. 341—349.
• Михоэлс С. М. Статьи. Беседы. Речи. — М., 1960. — с. 97—152, 276—289.
• Нельс С. Шекспир на советской сцене. — М., 1960.
• Козинцев Г. Наш современник Вильям Шекспир. — Л.—М., 1962. — с. 79—164
• Козинцев Г. Наш современник Вильям Шекспир. 2-е изд., перераб. и доп. — Л.-М.: Искусство, 1966. — 350 с.
• Липков А. Шекспировский экран. — М.: Искусство, 1975. — 352 c.
• Липков А. Фильмография экранизаций «Гамлета» и «Короля Лира» // Шекспировские чтения, 1978. / Под ред. А. Аникста. — М.: Наука, 1981.
• Пинский Л. Шекспир. — М.: Худож. лит., 1971. — 606 с.
• Смирнов А. А. Шекспир. — Л.; М.: Искусство, 1963. — 192 с.
• Чернова А. …Все краски мира, кроме жёлтой: Опыт пластической характеристики персонажа у Шекспира. — М.: Искусство, 1987. — 221 с. : ил.
• Юткевич С. Цена шпаги: Фильм Григория Козинцева «Король Лир» // Юткевич С. Шекспир и кино. М.: Наука, 1973. — С. 142—161.
• . doi:10.5040/9781408160268. ISBN 978-1-903436-59-2.
• . ISBN 9781411400795.
• . ISBN 9780395044025.
• . ISBN 9781586171377.
• Allfree, Claire (2016-04-07). „Don Warrington's King Lear is a heartbreaking tour de force“. The Telegraph. Посетено на 2018-11-06.
• . ISBN 9780199245222.
• Ashliman, D. L., уред. (2013-02-09). „Love Like Salt: Folktales of Types 923 and 510“. Folklore and Mythology Electronic Texts. Посетено на 2018-11-02.
• Beckerman, Jim (2010-06-21). „Hudson Shakespeare Company takes King Lear outdoors“. The Record. Архивирано од изворникот на 2016-03-03. Посетено на 2018-11-06.
• Billington, Michael (2016-09-02). „King Lear review – Sher shores up his place in Shakespeare royalty“. The Guardian. Посетено на 2017-12-25.
• Blake, Elissa (2015-11-19). „Three girls – lucky me! says Geoffrey Rush as he plays in King Lear“. The Sydney Morning Herald. Посетено на 2018-11-06.
• . ISBN 9780791095744.
• . hdl:2027/coo1.ark:/13960/t55d9cp8n.
• . ISBN 978-1-4094-0597-9.
• . ISBN 9780425181768.
• Предлошка:Статья
• . ISBN 978-0-7486-2351-8.
• . ISBN 978-0-7486-2351-8.
• . ISBN 978-0-7486-2351-8.
• Cavendish, Dominic (2016-11-05). „King Lear, Old Vic, review: 'Glenda Jackson's performance will be talked about for years'“. The Telegraph. Посетено на 2018-11-05.
• Предлошка:Статья
• . doi:10.5040/9781474223898. ISBN 9781474223850.
• Crosby, John (1953-10-22). „Orson Welles as King Lear on TV is Impressive“. New York Herald Tribune. Посетено на 2018-11-18 – преку wellesnet.com.
• . OL 17770097M.
• . hdl:2027/uc1.b4598439. LCCN 29010319. OCLC 2793798. OL 6727840M.
• . ISBN 978-0-8131-0178-1.
• . ISBN 9780195129410.
• . ISBN 9780804729734.
• . doi:10.1017/CCOL0521650941. ISBN 9781139000109.
• . doi:10.1017/CCOL0521650941. ISBN 9781139000109.
• . doi:10.1017/CCOL0521650941.014. ISBN 9781139000109.
• . doi:10.1017/CCOL0521650941.012. ISBN 9781139000109.
• . doi:10.5040/9781408167168. ISBN 9781408105924.
• . ISBN 978-0-19-871158-2.
• . doi:10.5040/9781472555212. ISBN 9781903436172.
• Hickling, Alfred (2016-04-07). „King Lear review – as close to definitive as can be“. The Guardian. Посетено на 2018-11-06.
• . ISBN 978-1-4051-8821-0.
• . ISBN 978-1-4051-8821-0.
• . ISBN 978-1-138-01033-8.
• Hutchison, David (2015-10-12). „Don Warrington cast as King Lear at the Royal Exchange“. The Stage. Посетено на 2018-11-06.
• . ISBN 978-1-85182-140-2.
• . doi:10.1017/CCOL0521866006. ISBN 9781139001434.
• . doi:10.1017/CCOL0521866006.008. ISBN 9781139001434.
• . doi:10.1017/CCOL0521866006.018. ISBN 9781139001434.
• . ISBN 9781526111852. OCLC 960871054.
• . ISBN 9780226243146.
• Предлошка:Статья
• . ISBN 9780822320388.
• . ISBN 9780600557982.
• . ISBN 0-85170-486-7.
• Предлошка:Статья
• McNary, Dave (2016-04-19). „Bruce Dern, Anthony Michael Hall to Star in King Lear Adaptation“. Variety. Посетено на 2017-12-26.
• Предлошка:Статья
• . ISBN 9781563089084.
• . ISBN 9780521288132.
• . ISBN 9780521288132.
• Nestruck, J. Kelly (2012-05-13). „A King Lear in need of a king“. The Globe and Mail. Посетено на 2018-11-06.
• Nestruck, J. Kelly (2016-11-14). „Janet Wright played wise-cracking matriarch on Corner Gas“. The Globe and Mail. Посетено на 2018-11-05.
• Ouzounian, Richard (2015-11-26). „David Fox stars in 'Upper Canada' King Lear“. Toronto Star. Посетено на 2018-11-06.
• Quinn, Michael (2017-01-27). „Remastered: the legendary Argo Shakespeare recordings“. The Stage. Посетено на 2018-11-07.
• Предлошка:Статья
• Предлошка:Статья
• . ISBN 9780802053756.
• Ringham, Eric (2017-02-23). „Guthrie stages a heartbreaking, powerful Lear“. MPRNews. Minnesota Public Radio. Посетено на 2018-11-07.
• . ISBN 978-0-87413-485-8.
• . ISBN 978-1-84457-170-3.
• . ISBN 9780874136777.
• . ISBN 1-55783-561-6.
• Предлошка:Статья
• . ISBN 978-0-19-812950-9.
• . ISBN 9780521318419.
• . ISBN 9780521318419.
• . ISBN 9780521318419.
• . ISBN 978-0-19-871176-6.
• . ISBN 0-19-924522-3.
• . ISBN 0-19-924522-3.
• . ISBN 0-19-924522-3.
• . doi:10.1017/CCOL0521792959. ISBN 9780511999574.
• . doi:10.1017/CCOL0521792959.010. ISBN 9780511999574.
• . doi:10.1017/CCOL0521792959.009. ISBN 9780511999574.
• . doi:10.1017/CCOL0521792959.014. ISBN 9780511999574.
• . doi:10.1017/CCOL0521792959.014. ISBN 9780511999574.
• . doi:10.1017/CCOL0521792959.003. ISBN 9780511999574.
• . doi:10.1017/CCOL0521792959.013. ISBN 9780511999574.
• . doi:10.1017/CCOL0521792959.005. ISBN 9780511999574.
• . doi:10.1017/CCOL0521792959.004. ISBN 9780511999574.
• . doi:10.1017/CCOL0521792959.001. ISBN 9780511999574.
• . doi:10.1017/CCOL0521792959.008. ISBN 9780511999574.
• Wollaston, Sam (2018-05-28). „King Lear review – Anthony Hopkins is shouty, vulnerable and absolutely mesmerising“. The Guardian. Посетено на 2018-11-07.

Наводи

1. „King Lear“. Архивирано од изворникот на 2021-03-18. Посетено на 2021-03-11.
2. Synopsis and plot overview of Shakespeare's King Lear
3. „King Lear, tragedy in five acts“. Архивирано од изворникот на 2021-03-18. Посетено на 2021-03-11.
4. Shakespeare’s King Lear
5. Key moments and facts
6. „King Lear is a tragedy based on the chronicle history“. Архивирано од изворникот на 2020-12-01. Посетено на 2021-03-11.
7. King Lear
8. 53377 Шекспир - писател на сите времиња
9. „„Кралот Лир" од Шекспир“. Архивирано од изворникот на 2019-02-05. Посетено на 2021-03-11.
10. Преводи:^{[мртва врска]}

Надворешни врски

• King Lear – at Project Gutenberg.
• "Modern Translation of King Lear" – Modern version of the play
• King Lear – Searchable, online version of the text.
• King Lear – Read Online
• King Lear Архивирано на 3 август 2016 г. at the British Library
• King Lear аудио книга од јавен домен на LibriVox
• BBC audio file. In Our Time, BBC Radio 4 discussion.
• Joyce Carol Oates on King Lear