1882

1879 - 1880 - 1881 - 1882 - 1883 - 1884 - 1885

Robert Koch, in 1882 de óntdèkker van de TBC-bacterie

1882 (MDCCCLXXXII) waor e gewoen jaor begós op 'ne zoondag op de Gregoriaanse kalender.

Gebäörtenisse

• 24 mieërt - Robert Koch maak zien óntdèkking van de bacterie die tuberculose veraorzaak waereldkundig.
• 1 april - In Hongarije brik de Tiszaeszlàr-affaire oet: ein maordzaak die oetmóndj in ein antisemitisch complot.
• 3 april - De Amerikaanse outlaw Jesse James wirt doadgesjaote.
• 20 mei - Duutsjlandj sjlut mèt Oasteriek-Hongarije en Italië de Driebóndj. Deze kump naeve de alliantie van Duutsjlandj, Oasteriek-Hongarije en Ruslandj.
• 22 mei - De 206 kilomaeter lange Gotthardsjpaorlien dwaesj door Zjwitserlandj wirt geäöpend.
• 13 september - Britse marineers bezètte ‘t Suezkanaal en make ein eindj aan de revolte van Urabi. Begin van ‘t protectoraat euver Egypte, dat formeel pes 1922 mer feitelik pes 1952 zal doere.

zónger datum

• Franz von Stuck richde same mèt Wilhelm Trübner de Münchener Sezession, deil oetmakend van de Jugendstil, op, wat in de daoopvolgende jaore internationaal naovolging zouw óngervènje.
• Britse ministers in Dublin vermaord (Cavendish en Burke).
• De Iere waere in ‘t Britse parlemènt taengegewirk.
• De Joadse trèk nao Palestina kump op gank.
• ‘t Parfum Fougère Royale wirt door de Franse parfumeur Paul Parquet van parfumhoes Houbigant óntwórpe. Hae is de eësjte dae coumarine groatsjalig toepas in eine parfum.

Gebore

• 13 jannewarie - Alois Hitler jr., Oasteriekse haufbroor van Adolf Hitler (gesjtórve 1956)
• 18 jannewarie - A.A. Milne, Èngelsje sjriever (gesjtórve 1956)
• 25 jannewarie - Virginia Woolf, Britse sjriefster en feministe (gesjtórve 1941)
• 30 jannewarie - Franklin Delano Roosevelt, 32^ste president van de Verenigde Sjtate (gesjtórve 1945)
• 2 fibberwarie - James Joyce, Ierse sjriever (gesjtórve 1941)
• 16 fibberwarie - Pierre Diriken, Belzje politicus en burgemeister (gesjtórve 1960)
• 17 fibberwarie - Joris van den Bergh, Nederlandse journalis (gesjtórve 1953)
• 28 fibberwarie - José Vasconcelos, Mexicaanse filosoof en politicus (gesjtórve 1959)
• 27 mieërt - Leen Potappel, bekènd figuur bènne kirkelik Nederlandj (gesjtórve 1953)
• 18 april - Julius Edgar Lilienfeld, Oasterieks-Hongaarse natuurkundige (gesjtórve 1963)
• 29 april - Hendrik Werkman, Nederlandse kunsdrökker (gesjtórve 1945)
• 5 mei - Douglas Mawson, Australische geoloog en poolóngerzeuker (gesjtórve 1958)
• 5 mei - Maurice Peeters, Nederlandse fitserenner (gesjtórve 1957)
• 7 mei - Willem Elsschot, Vlaamse sjriever, pseudoniem van Alfons-Jozef De Ridder (gesjtórve 1960)
• 13 mei - Georges Braque, Franse kunssjilder (gesjtórve 1963)
• 6 juni - Frits Meuring, Nederlandse zjwömmer (gesjtórve 1973)
• 15 juni - Ion Antonescu, Roemeense maarsjalk en fascistische politicus (gesjtórve 1946)
• 17 juni - Igor Stravinski, Russische componis en dirigent (gesjtórve 1971)
• 22 juni - Nescio, Nederlandse sjriever, pseudoniem van Jan Hendrik Frederik Grönloh (gesjtórve 1961)
• 3 juli - Dirk Lotsij, Nederlandse voetballer (gesjtórve 1965)
• 4 juli - Louis B. Mayer, Amerikaanse filmproducent (gesjtórve 1957)
• 4 juli - Kurt von Schleicher, Duutsje generaal en politicus (gesjtórve 1934)
• 17 juli - James Somerville, Britse admiraal (gesjtórve 1949)
• 22 juli - Edward Hopper, Amerikaanse kunssjilder (gesjtórve 1967)
• 6 augustus - Gerrit Hendrik Kersten, Nederlandse politicus, theoloog en predikant (gesjtórve 1948)
• 16 augustus - P.H. Ritter jr., Nederlandse lètterkundige (gesjtórve 1962)
• 8 september - Frans Ghijsels, Nederlandse architec en sjtedeboewkundige (gesjtórve 1947)
• 16 september - August de Laat, Nederlandse zanger (gesjtórve 1966)
• 30 september - Hans Wilhelm Geiger, Duutsje oetvènjer van de geigertèller (gesjtórve 1945)
• 5 oktober - Robert Goddard, Amerikaanse ruumdevaartpioneer (gesjtórve 1945)
• 18 oktober - Lucien Petit-Breton, Franse fitserenner (gesjtórve 1917)
• 19 oktober - Maximiliano Hernández Martínez, Salvadoraanse dictator (gesjtórve 1966)
• 20 oktober - Béla Lugosi, Amerikaans-Hongaarse acteur (gesjtórve 1956)
• 30 oktober - Günther von Kluge, Duutsje generaal (gesjtórve 1944)
• 11 november - Gustaaf VI Adolf van Zjwede, Zjweedse keuning (gesjtórve 1973)
• 2 december - Jan Boon, Nederlandse kunstenaer (gesjtórve 1975)
• 10 december - Otto Neurath, Oasteriekse filosoof, econoom en socioloog (gesjtórve 1945)
• 12 december - Akiba Rubinstein, Poolse sjaakgroatmeister (gesjtórve 1961)
• 16 december - Zoltán Kodály, Hongaarse componis (gesjtórve 1967)
• 19 december - Walter Braunfels, Duutsje componis en meziekhoagleëraar (gesjtórve 1954)
• 28 december - Arthur Eddington, Britse astronoom (gesjtórve 1944)

exacte datum ónbekènd

• Mohammed Abdelkrim El Khattabi, Amazigh vriejheidssjtriejer (gesjtórve 1963)

Gebaore in 1882

• 
  Franklin D. Rooseveldt, Amerikaanse president
• 
  Willem Elschot, Vlaamse sjriever
• 
  Igor Stravinsky, Russische componis

Gesjtórve

• 20 jannewarie - John Linnell (89), Èngelsje kunssjilder
• 28 jannewarie - Alexander Hugo Bakker Korff (57), Nederlandse kunssjilder
• 3 april - Jesse James (34), Amerikaanse 'outlaw'
• 9 april - Dante Gabriel Rossetti (53), Èngelsje dichter en kunssjilder
• 19 april - Charles Robert Darwin (73), Britse bioloog, gróndjlègker van de hujige evolutietheorie
• 2 juni - Giuseppe Garibaldi (74), Italiaanse vriejheidssjtriejer
• 23 september - Friedrich Wöhler (82), Duutsje sjeikundige
• 29 september - Maria Pia van Bourbon-Sicilië (33), prinses van de Beide Siciliën en hertogin van Parma
• 26 november - Otto Theodor von Manteuffel (77), conservatief Pruusjese sjtaatsman

Gestjórve in 1882

• 
  Jesse James, Amerikaanse outlaw
• 
  Charles Darwin, Britse bioloog
• 
  Giuseppe Garibaldi, Italiaanse vriejheidssjtriejer

Meziek

• De operette Der Bettelstudent van Karl Millöcker wirt veur ‘t eësj opgeveurd in Wene.
• Johannes Brahms componeert zien Gesang der Parzen, Opus 89
• Claude Debussy componeert Nocturne en Scherzo veur cello en piano

Literatuur

• Conrad Busken Huet publiceert zien 'Landj van Rembrandt'.

Beeldende Kuns

• 
  Femme accroupie, Beeldepark van ‘t Kröller-Müller Museum, Auguste Rodin
• 
  Bómsjuut op ‘t sjtrand, 1882, Gemeintemuseum Den Haag, Anton Mauve

Boewkuns

• ‘t Aquarium van Artis, nao óntwerp van de architecte G.B. en A. Salm kump gereid en is op dat memènt ‘t groatste en modernste aquarium in de waereld.
• De boew van de Sagrada Família geit van sjtart.

• 
  Station Boxmeer (1882) M.A. van Wadenoyen