Musae de arboreMusa ×paradisiaca pendent.Quaedam maturescentium musarum cultivarietates (media imagine) rubraepurpureaeve fiunt. Varietates maiores et virides (ad sinistram partem), ad coquendum idoneae, "plantani" in commercio appellatur.Varietas 'Cavendish', saepe in foris venumdata.Productio musarum anno 2005.
Primus scriptorum Latinorum nobis servatorum Plinius maior in Naturali historia hanc plantam fructumque eius descripsit et nominavit: "Maior alia pomo et suavitate praecellentior, quo sapientes Indorum vivunt. Foliumalasavium imitatur, longitudine trium cubitorum, latitudine duum. Fructum cortice emittit admirabilem suci dulcedine, ut uno quaternos satiet. Arbori nomen "palae", pomo "arierae".[1] Plurima est in Sydracis, expeditionum Alexandri termino."[6] Inter medicosmediaevalibus, Avicenna (qui Latine in versionibus Canonis legitur) hunc fructum, apud Arabes bene cognitum, nomine Musa nuncupat proprietatesque medicas recapitulat: "Musa quid est, nota est. Nutrit velociter et est lenificativa. . . . Confert adustioni gutturis et pectoris. Membra nutrit. Stomacho conveniens est, et multitudo eius stomacho est gravis valde. . . . Augmentum efficit in spermate, et convenit renibus, et provocat urinam."[7]
Garcias ab Horto, medicus Portugallensis qui Goae in India laboravit, Lusitanice anno 1563libroColóquios dos simples e drogas he cousas medicinais da Índia hunc fructum curiosissime descripsit sub nomine fico da Índia. Inde Carolus Clusius, eruditissimus huius operis interpres, saepe "musam" post auctoritates mediaevales sed et interdum ficum appellavit: de corymbis "centum, interdum ducentos aut plures ficos" sustinentibus loquitur, sed "Arabes hunc fructum musa aut amusa vocant: sic et Avicenna et Serapio et Rhases . . . Praescribunt medici Indi hunc fructum in febribus aliisque morbis."[8] Classicam verbi musaeetymologiam Carolus Clusius impatiens reiecit: "Ridiculum autem est quod scripsit quidam Franciscanus. Appellatur, inquit, hic laudabilis fructus Musa, quod dignus sit Musis, aut quod earum sit fructus. Addit praeterea eum esse fructum quem degustaverit Adam in paradiso terrestri."[9] Re vera nomina musa et amusa originem Arabicum habent, mauz موز aut articulo addito al-mauz.[10]
Erant etiam qui "pomum Paradisi" appellarent, si fides Georgio Everardo Rumphio reponenda sit, qui enim in Herbario Amboinensi anno 1741 scripsit: "Hodierni Christiani Syriam et Aegyptum inhabitantes hunc vocant Pomum Paradisi, atque unanimo consensu credunt ac putant esse illum fructum, cum quo primo genita omniumque Mater Eva primum commisit peccatum. Quum fructus refert membrum virile, cuius adspectu Eva in effrenam illam cupiditatem instigata fuit."[11] Nomen ficus Indica interdum adhibetur, sed ambiguum est.[12] Insuper apud nonnullos "plantanus"[13] aut "platanus"[14] nuncupatur.
Proventus fructuum; varietates
Arbor, ait Clusius, "nullis constat ramis, sed e germine flores quosdam coniunctum profert, subrufos, ovi effigie, et palmi longitudine, e quibus circumeminent pediculi, centum, interdum ducentos aut plures ficos sustinentes."[15] Pergit Rumphius:
Isti digiti coacervatim sibi invicem oblique inpositi eriguntur, uti gradus in cochlea, ac quaevis collectio seu ordo ex duodecim, quindecim, immo viginti componitur fructibus, talesque compages tredecim, quatuordecim, ac sexdecim uni incident corumbo [sic], ita ut hic centum, centum et viginti, immo ducentos sustineat fructus, qui sensim crassescunt et elongantur, seseque erigunt, quidam ad latera, alii sursum, excrescentes ad longitudinem cucumeris, sed multo tenuiores, ex rotundo angulosi, quidam enim trigoni, alii pentagoni sunt."[16]
Commendantur ii fructus qui in Martaban proveniunt: primum enim e Bengala eo delati sunt, deinde sati ut gratiores evaderent: vocantur nunc ficus Martabanis. Alii adhuc inveniuntur meo palato gratiores et odorati, Cenorins appellant: sunt laeves, flavi et pleni. In Malavar sunt Chincapalones dicti, suaves et palato grati, pleni, colore virescentes. Laudantur etiam in Sofala nati, AethiopibusIminga dicti. Invenitur etiam in Baçaim aliisque provinciis genus quoddam amplum, plenum, palmi longitudine.[17]
Rumphius varietatem Pisang Medjisaeculo duodevicensimo in insulisIndiarum orientalium provenientem describit: "Fructus sunt septem et octo pollices longi, binos digitos crassi, in tres notabiles ac binos obscuriores angulos notati, unde quodammodo trigoni sunt, plerumque recti vel parum inflexi instar cornuum damae; externe obducti sunt crassa sed fragili pellicula, quae tamen facile ab ipsa separari potest carne, suntque externe glabri et pallide flavescentes."[18]
Andreas Thevetus medio saeculo 16, Ioannes Lerius anno 1556 arbores musarum cultas in Brasilia observaverunt eis pagis ubi hodie stat urbs Fluminensis. Fructus ab indigenis Tupinambápaco appellabantur (cf. lingua Lusitana hodierna pacobeira "arbor musarum"), arbores autem paco-aire i.e. "palma musarum". De quibus fructibus Lerius: "Ad pomi vero istius bonitatem quod attinet, ubi maturuit, calyce ad modum recentis ficus avulso, grumosum apparet: quo fit ut mandentibus ficum referat, unde a nobis ficus nominabatur: sapore vero vel delicatissimas Massilienses ficus superat."[19][20] Job Hortop nauta Anglus in regione montis Leonini anno 1567 fructus musarum (plantaines) admiravit.[21]
Distinguuntur hodie in commercio musae sive bananae proprius dictae, molles dulcesque quae crudae ad mensas secundas inferuntur, a plantanis saepe maioribus, carne durioribus et amylaceis, coloreviridescentibus, ad coquendum idoneis.
Usus
Clusius coquinam varietatis cuiusdam saeculo sexto decimo cognitae describit: "genus quoddam amplum, plenum, palmi longitudine. Id assum et vino deinde maceratum, inspersa canella, multo melius sapit quam malum cydonium assum. Idem fructus per medium sectus et in sartagine cum saccharo probe frictus, insperso postea cinnamomo, gratissimus est cibus."[22]
Musae secari siccarique possunt et forma frustulorum assorum edi. Musae siccatae possunt in farinam moli.
Musae in Donkey Kong corpore operum res magna est.[23]Donkey Kong eius persona prima collectionem musae habet quam saepe Gregis Kremling furatur iussu eorum principis King. K. Rool.[23] Donkey, saepe, et alius populus Familiae Kong musas recolligunt dum Grex Kremling et aliae creaturae malae pugnant.[23]
Notae
↑ 1.01.1"Ariera . . . v.l. ariena": Plinius, Naturalis historia 12.24. Ita sub hoc verbo Oxford Latin Dictionary ed. P. G. W. Glare (Oxonii: Clarendon Press, 1968–1982). A scriptoribus Latinis recentioribus fere omnibus orthographia "ariena" accipitur.
↑Clusius (1605)p. 229, Garciam secutus.
Vitriacensis re vera musas Palaestinenses describit pomaque paradisi nuncupat (sicut iam Alcoranus) sed de Musis deabus nihil dicit.
1582 : Richard Madox, Ephemeris (Elizabeth Story Donno, ed., An Elizabethan in 1582: the diary of Richard Madox, Fellow of All Souls [Londinii: Hakluyt Society, 1976] p. 176: Plantens is a very delyciows fruyt and groeth lyke a beane 2 or 3 fadom hygh)
Edmond De Langhe, Pierre de Maret, "Tracking the Banana: its significance in early agriculture" in Chris Gosden, Jon G. Hather, edd., The Prehistory of Food: Appetites for Change (Abingdoniae: Routledge, 1999) pp. 377-396 (Paginae selectae apud Google Books)
T. Denham, S. G. Haberle, C. Lentfer, R. Fullagar, J. Field, N. Porch, M. Therin, B. Winsborough, J. Golson, "Multi-disciplinary Evidence for the Origins of Agriculture from 6950-6440 Cal BP at Kuk Swamp in the Highlands of New Guinea" in Science (Iun. 2003)
