საჭადრაკო ოლიმპიადა 1964

2 - 25 ნოემბერი 1964 თელ-ავივი, ისრაელი

თელ-ავივში გუნდების სარეკორდო რაოდენობა, 50, ჩავიდა. საბჭოთა კავშირის გუნდს მსოფლიოს ახალი ჩემპიონი, ტიგრან პეტროსიანი თავკაცობდა. მის გარდა გუნდში ორი მსოფლიოს ექს-ჩემპიონი, მიხეილ ბოტვინიკი და ვასილი სმისლოვი იყვნენ. იყო დებიუტანტიც, ლვოველი დიდოსტატი, ლეონიდ შტეინი. ამერიკელთა გუნდს ისევ არ ჰყავდა რობერტ ფიშერი, რომელმაც უარი თქვა ეთამაშა გუნდში სამუელ რეშევსკისთნ ერთდ. როგორც ყოველთვის ძლიერი გუნდი ჰყავდათ იუგოსლავიელებს (გლიგორიჩი, ივკოვი, მატანოვიჩი, მილან მატულოვიჩი). სერიოზულ ძალას წარმოადგენდნენ დასავლეთ გერმანიის (ვოლფგანგ უნციკერი, კლაუს დარგა, ლოთარ შმიდტი), უნგრეთის (ლაიოშ პორტიში, ლასლო საბო, ლევენტ ლენდიელი) და ჩეხოსლოვაკიის (ლუდეკ პახმანი, მიროსლავ ფილიპი, ვლასტიმილ ჰორტი, ლუბომირ კავალეკი) გუნდები.

გუნდების სიმრავლის გამო ისინი თავდაპირველად შვიდ ქვეჯგუფად დაყვეს. ქვეჯგუფებში ფავორიტებს არ გასჭირვებიათ მთავარი ფინალისაკენ გზის გაკაფვა. მხოლოდ გდრ-ს ნაკრებს გადაუღობა გზა კანადის გუნდმა, რომლის ლიდერმა, დანიელ იანოვსკიმ პირველ დაფაზე, ვოლფაგან ულმანის დამარცხებით, გამარჯვება მოუტანა თავის გუნდს.

ფინალური ტურნირი საბჭოთა მოჭადრაკეებმა მძლავრად დაიწყეს. პირველ სამ ტურში ისრაელის, კანადის და ნიდერლანდების გუნდებთან აღებული იქნა 10 ქულა. უახლოესი მდევრები უკვე 3,5 ქულით აღმოჩდნენ უკან. მეოთხე ტურში გაიმართ ერთ-ერთი ცენტრალური მატჩი: სსრ კავშირი - უნგრეთი. გამარჯვება გუნდს სმისლოვმა მოუტანა, იშტვან ბილეკს მოუგო. მეხუთე ტურში კი სენსაცია მოხდა. საბჭოთა ნაკრები დამარცხდა გერმანიის გუნდთან. თავისი პარტიები წააგეს სმისლოვმა (უნციკერთან) და კერესმა (დარგასთან). ეს საბჭოთა გუნდის მეორე დამარცხება იყო ოლიმპიადების ისტორიაში. (პირველად საბჭოელებმა 1954 წელს წააგეს უნგრელებთან, აღსანიშნავია ისიც, რომ საბჭოელებს, რომლებმაც ოლიმპიადებში სულ 6 მატჩი წააგეს, არც ერთი მატჩი არ წაუგიათ ასეთი ანგარიშით).

მიუხედავად მარცხისა საბჭოთა გუნდმა ლიდერობა 13,5 ქულით მაინც შეინარჩუნა. ამ დროისათვის 12,5 ქულა ჰქონდათ რუმინელებს და 12 - არგენტინელებს. 11 ქულა ჰქონდათ ამერიკელებს, ხოლო - 10,5 - ერთბაშად სამ გუნდს (გფრ-ს, ჩეხოსლოვაკიას და უნგრეთს). მეექვსე ტურში საბჭოელებმა ჯავრი ბულგარელებზე იყარეს და მათ სამი ქულა აართვეს. მეშვიდე ტურში პრინციპიალური იყო შეხვედრა იუგოსლავიელებთან. გლიგორიჩმა მოუგო ბოტვინიკს, რაზედაც შტეინმა ასევე მოგებით უპასუხა მატანოვიჩთან პარტიაში და მატჩი ფრედ დამთავრდა. საბჭოელები ორი ქულით უსწრებდნენ უახლოეს მდევარს, ჩეხოსლოვაკიის გუნდს. დანარჩენი მდევრები კი მეტად მჭიდრო ჯგუფად (სულ ქულანახევრიან დისტანციაში ერთბაშად შვიდი გუნდი ,,იჯდა’’) მოდიოდნენ და დიდი ბრძოლა ჰქონდათ გაჩაღებული საპრიზო ადგილებისათვის. მერვე ტურის შემდეგ მეორე ადგილზე უკვე ამერიკელები იყვნენ. პირველად პოზიციები დათმეს არგენტინელებმა და რუმინელებმა. მეცხრე ტურში საპრიზო ადგილებისათვის ბრძოლას გამოეთიშნენ ამერიკელები, რომლებმაც სრული ფიასკო (0-4) განიცადეს საბჭოელებთან შეხვედრაში. სამაგიეროდ ტემპს მოუმატეს იუგოსლავიელებმა და გერმანელებმა. ბოლო ტურის წინ მათ 29-29 ქულა ჰქონდათ. იუგოსლავიელებს მეტად გაუმართლათ. ბოლო ტურში მათი მეტოქე კანადის გუნდი იყო, ხოლო გერმანელები უნგრელებს ხვდებოდნენ, რომლებსაც ჯერ კიდევ ჰქონდათ მედლების მოპოვების შანსი. იუგოსლავიელებმა გაიმარჯვეს და ვერცხლის მედლებს დაეპატრონნენ. გერმანელებმა კი მარცხი განიცადეს, თუმცა არა ისეთი ანგარიშით, რომ უნგრელებს მათთვის გადაესწროთ და ბრინჯაოს მედლებს დასჯერდნენ. საბჭოელებთან გამანადგურებელი ანგარიშით დამარცხების შემდეგ წელში ვეღარ გასწორდნენ ამერიკელები, წინ უნგრელებიც და ჩეხებიც გაუშვეს და მხოლოდ მეექვსეებმა გადაკვეთეს ფინიშის ხაზი.

ტექნიკური შედეგები

მონაწილეობდა 50 ქვეყნის ნაკრები გუნდი. ტურნირი ჩატარდა ორ ეტაპად. პირველ ეტაპზე გუნდები შვიდ ქვეჯგუფში არკვევდნენ ფინალისტთა ვინაობას. ქვეჯგუფებში პირველ-მეორე ადგილებზე გასული გუნდები თამაშობდნენ მთავარ ფინალში (I-XIV ადგილები). დანარჩენები B, C და D ფინალურ ტურნირებში იბრძოდნენ XV-XXVIII, XXIX-XLII XLIII-L ადგილებისათვის. ორივე ეტაპზე ტურნირი ჩატარდა წრიული სისტემით.

პირველი ეტაპი

• I ჯგუფი: 1. სსრკ - 23,5 2. ესპანეთი - 14 3. ფილიპინები - 11 4. ჩილე - 10,5 5. შვეიცარია - 10,5 6. ვენესუელა - 7,5 7. სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა - 7
• II ჯგუფი: 1. იუგოსლავია - 19,5 2. ნიდერლანდები - 19 3. მონღოლეთი - 14,5 4. ავსტრია- 12,5 5. მექსიკა - 10 6. ინდოეთი - 4,5 7. ბოლივია - 4
• III ჯგუფი: 1. უნგრეთი - 20 2. ისრაელი - 16 3. შვედეთი - 15 4. შოტლანდია - 11,5 5. საფრანგეთი - 11 6. ირლანდია - 6,51 7. ლუქსემბურგი - 4
• IV ჯგუფი: 1. აშშ - 21 2. პოლონეთი - 14,5 3. ინგლისი - 13 4. ნორვეგია - 11 5. თურქეთი - 9,5 6. ირანი - 8 7. პორტუგალია - 7
• V ჯგუფი: 1. რუმინეთი - 18 2. ჩეხოსლოვაკია - 18 3. კუბა - 12,5 4. პარაგვაი- 11 5. კოლუმბია - 10,5 6. პუერტო-რიკო - 9,5 7. ავსტრალია - 4,5
• VI ჯგუფი: 1. არგენტინა - 18,5 2. კანადა - 17,5 3. გდრ - 17 4. ეკვადორი - 11,5 5. მონაკო - 7 6. ისლანდია - 7 7. ურუგვაი - 5,5
• VII ჯგუფი: 1. ბულგარეთი - 22,5 2. გერმანია - 22,5 3. დანია - 18,5 4. პერუ - 17 5. ფინეთი - 14,5 6. საბერძნეთი - 9,5 7. დომინიკანელთა რესპუბლიკა - 5,5 8. კვიპროსი - 2

მეორე ეტაპი

• XLIII-XL ადგილები

43. ავსტრალია - 22,5 44. სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა - 18 45. ბოლივია - 15,5 46. ურუგვაი - 14,5 47. პორტუგალია - 14 48. ლუქსემბურგი - 12 49. დომინიკანელთა რესპუბლიკა - 10,5 50. კვიპროსი - 5

• XXIX-XLII ადგილები

29. ისლანდია - 37,5 30. შვეიცარია- 36,5 31. კოლუმბია - 35 32. ფინეთი - 35 33. ვენესუელა - 30,5 34. საფრანგეთი - 29,5 35. საბერძნეთი - 27,5 36. ირანი - 23,5 37. ინდოეთი - 22 38. პუერტო-რიკო - 21,5 39. თურქეთი - 20,5 40. მექსიკა - 20 41. ირლანდია - 13 42. მონაკო - 12

• XV-XXVIII ადგილები

15. გდრ - 38,5 16. შვედეთი - 32 17. დანია - 31,5 18. ინგლისი - 31 19. პერუ - 27,5 20. ავსტრია - 27,5 21. კუბა - 26 22. ნორვეგია - 25,5 23. მონღოლეთი - 25,5 24. ჩილე - 24 25. ფილიპინები - 22,5 26. ეკვადორი - 18 27. პარაგვაი - 17,5 28. შოტლანდია - 17

I-XVI ადგილები

• 1.  სსრკ - 36,5
• 2.  იუგოსლავია - 32
• 3.  გერმანია - 30,5
• 4.  უნგრეთი - 30
• 5.  ჩეხოსლოვაკია - 28,5
• 6.  აშშ - 27,5
• 7.  ბულგარეთი - 27
• 8.  რუმინეთი - 27
• 9.  არგენტინა - 26
• 10.  პოლონეთი - 24
• 11.  ნიდერლანდები - 21
• 12.  კანადა - 19
• 13.  ესპანეთი - 17,5
• 14.  ისრაელი - 17,5

ჩემპიონის და პრიზიორების შემადგენლობა და შედეგები

•  სსრკ

მიხეილ ბოტვინიკი 8 (+5=6-1), ტიგრან პეტროსიანი 10 (+8=4-0), ბორის სპასკი 11 (+8=6-0), პაულ კერესი 9,5 (+6=7-0), ეფიმ გელერი 10,5 (+10=1-1), მიხეილ ტალი 10 (+7=6-0)

•  იუგოსლავია

სვეტოზარ გლიგორიჩი 12 (+8=8-1), პეტარ ტრიფუნოვიჩი 9 (+4=10-1), ალექსანდრ მატანოვიჩი 8,5 (+5=7-3), ბორისლავ ივკოვი 13,5 (+11=5-0), ბრუნო პარმა 5,5 (+3=5-0), დრაგოლუბ მინიჩი 7 (+5=4-0).

•  გერმანია

მიგელ ნაიდორფი 12,5 (+9=7-1), ხულიო ბოლბოჩანი 10 (+5=10-2), ოსკარ პანო 9,5 (+7=5-2), პაულ სანგინეტი 13,5 (+12=3-1), ჰექტორ დეკიუ როსეტო 5 (+4=2-4), ალბერტო ფოგელმანი 5 (+4=2-0)

საუკეთესო შედეგები დაფების მიხედვით

პირველი დაფა	ქვეყანა	ქ	პ	%
ვოლფგანგ ულმანი	გდრ	15	18	83,3
მიგელ კუელარი	კოლუმბია	14	18	77,8
ლაიოშ პორტიში	უნგრეთი	12	16	75,0

მეორე დაფა	ქვეყანა	ქ	პ	%
ტუნდე უიტუმენი	მონღოლეთი	13,5	17	79,4
ჰეიკო ვესტერინენი	ფინეთი	13	17	76,5
მიხეილ ბოტვინიკი	სსრკ	9	12	75,0

მესამე დაფა	ქვეყანა	ქ	პ	%
ვასილი სმისლოვი	სსრკ	11	13	84,6
პაბლო ვარგარა	ჩილე	10,5	15	70,0
ეთოს ფრიდი	ფინეთი	11	16	68,8
მილკო ბობოცოვი	ბულგარეთი	11	16	68,8

მეოთხე დაფა	ქვეყანა	ქ	პ	%
პაულ კერესი	სსრკ	10	12	83,3
დევიდ ფრიდგუდი	სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა	10	12	83,4
ჰელმუტ პფლეგერი	გერმანია	10	12	83,3

პირველი სათადარიგო დაფა	ქვეყანა	ქ	პ	%
ლეონიდ შტეინი	სსრკ	10	13	76,9
ზდრავკო მილევი	ბულგარეთი	11,5	16	71,9
ოუენ ჰინდლი	ინგლისი	11	16	68,8

მეორე სათადარიგო დაფა	ქვეყანა	ქ	პ	%
მილან მატულოვიჩი	იუგოსლავია	11	13	84,4
გუნტერ მიორინგი	გდრ	11	13	84,4
ბორის სპასკი	სსრკ	10,5	13	80,8

ლაიოშ პორტიში, მიხეილ ბოტვინიკი, ვასილი სმისლოვი, ჰელმუტ პფლეგერი, ლეონიდ შტეინი და ალექსანდრე მატანოვიჩი დაჯილდოვდნენ, როგორც მთავარ ფინალში დაფებზე გამარჯვებულნი.

ლიტერატურა

• Ю. Авербах, Б. Туров Шахматные олимпиады. Москва. изд. ,,ФиС’’ 1974
• Шахматы. Энциклопедический словарь. Москва. изд. ,,Советская Энциклопедия’’ 1990
• Шахматная Энциклопедия. Москва. 2004.
• Ханамирян Г. Всемирные шахматные Олимпиады. 1927-2006. Ереван: 2006

რესურსები ინტერნეტში

• შედეგები