ბელარუსული რუბლი

ბელარუსული რუბლი беларускі рубель
100000 რუბლი
კოდი ISO 4217	BYR
ქვეყანა	ბელარუსი
ოფიციალური მომხმარებლები	ბელარუსი
სიმბოლო
ბანკნოტები	10, 20, 50, 100, 500, 1 000, 5 000, 10 000, 20 000, 50 000, 100 000 რუბლი
ცენტრალური ბანკი	ბელარუსის რესპუბლიკის ეროვნული ბანკი
საიტი	[1]
გაცვლითი კურსი (20 სექტემბერი 2011 თვის)
1 USD	= 5412 BYR
1 EUR	= 7414.98 BYR
1 GBP	= 8511,18 BYR

ბელარუსული რუბლი (ბელარ. рубе́ль, ISO კოდი BYR, 2000-მდე — BYB) — ოფიციალური ფულის ერთეული ბელარუსის რესპუბლიკაში.

გრაფიკული სიმბოლო Br ^[1].მიმოქცევაში არის ბანკნოტები ნომინალით 10, 20, 50, 100, 500, 1 000, 5 000, 10 000, 20 000, 50 000 და 100 000 რუბლი.

სახელი

1 რუბლი. 1992 წ., ავერსი

1 რუბლი 1992 წ., რევერსი

სახელი ბელარუსული რუბლი მიღებული იქნა, ბელარუსის მიერ საბჭოთა რუბლზე უარის თქმის შემდეგ 1990-ანი წლების დასაწყისში. რიგმა ბელარუსელმა საზოგადო მოღვაწეებმა ეროვნული ვალუტის სახელად შესთავაზეს ტალერი^[2], ეს საკითხი განხილული იქნა უმაღლესი საბჭოს პრესდიუმზე, თუმცა ყველა დამსწრეებთაგან ტალერის სასარგებლოდ გამოვიდა მხოლოდ ნილ გილევიჩი^[3].

ისტორია

სიტუაცია სსრკ-ს დაშლის შემდეგ

1992 წლის დასაწყისში, საბჭოთა საერთო ფულადი სისტემის დაცემის დროს, ბელარუსში შემოღებული იქნა კუპონის სისტემა, შემდეგ − ბელარუსის რესპუბლიკის ეროვნული ბანკის გამოთვლადი ბილეთები. ოფიციალური სავალუტო კურსი იყო 1 გამოთვლადი ბილეთი = 10 საბჭოთა რუბლი.

1992 წლის 1 ივლისს ბელარუსული რუბლი შევიდა მიმოქცევაში. 1993 წლის ბოლოსთვის დაიწყო საბჭოთა რუბლის მიმოქცევიდან ამოღება. ბელარუსული რუბლი გახდა ერთადერთი კანონიერი გადახდის საშუალება ქვეყნის ტერიტორიაზე. მიუხედავად იმისა, რომ სექტემბერში ბელარუსმა, ყაზახეთმა, სომხეთმა, რუსეთმა, უზბეკეთმა და ტაჯიკეთმა ხელი მოაწერეს შეთანხმებას ახალი ტიპის «რუბლის ზონის» შექმნის შესახებ, ეს იდეა არ განვითარდა და ბელარუსული რუბლი ისევ დარჩა ბელარუსის ეროვნულ ვალუტად.

1992-1994 წლებში ბელარუსული რუბლის მსყიდველობითი უნარი გაიზარდა ათჯერ. ასე, რომ 1992 წელს 1 რუბლის ბანკნოტი უტოლდებოდა 10 ბელარუსულ რუბლს. 1994 წლის 20 აგვისტოს ხელახლა დენომინირებული იქნა ბელარუსული რუბლი არსებული ინფლაციის შესაკავებლად.

ეკონომიკრი მიმოხილვა (2000-2010)

2000 წლის 1 იანვარს ბელარუსში კიდევ ერთხელ ჩატარებული იქნა რუბლის დენომინაცია (1000 ჯერ).

ეროვნული ბანკის პოლიტიკის პრიორიტეტი გახდა ეროვნული ვალუტის კურსის შენარჩუნება. შიდა სავალუტო ბაზარი გაიხსნა არარეზიდნტი ბენკებისათვის, მოიხსნა შეზღუდვა უცხოურ ოპერაციებში ეროვნული ვალუტის გამოყენებაზე. ეროვნული ბანკის პოლიტიკამ და ხელსაყრელმა გარე ფაქტორებმა უდიდესი წვლილი შეიტანა ბელარუსული რუბლის სტაბილიზაციაში. ეკონომიკაში და საგადასახადო სფეროში პოზიტიური ცვლილებების ფონზე 2004 წლიდან 2008 წლის ჩათვლით ბელარუსული რუბლის კურსი დოლართან მიმართებაში პრაქტიკულად არ შეცვლილა. 2005 წლისათვის შეინიშნებოდა საბანკო დეპოზიტების ზრდა ეროვნულ ვალუტაში^[4]. ინფლაციის ტემპები მუდმივად მცირდებოდა, 2002 წლისთვის ინფლაცია შეადგენდა 34,8 %, в 2003 — 25,4 %, в 2004 — 14,4 %, в 2005 — 8,0 %, 2006 — 6,6 %. ოფიციალური გაცვლითი კურსი მთლიანად წამოეწია ჩრდილოვანს, შედეგად ჩრდილოვანი სავალუტო ბაზარი პრაქტიკულად გაქრა.

2006 წლის 16 მარტს ფრანგულმა ბანკმა BNP Paribas დაიწყო ბანკთაშორის ბაზარზე ბელარუსული რუბლის კოტირება ამერიკულ დოლართან მიმართებაში^[5] ეროვნული ბანკის თავმჯდომარის მოადგილემ ვასილი მატიუშევსკიმ ამ ფაქტს უწოდა საკმაოდ მნიშვნელოვანი მოვლენა:

„...ეს მიუთითებს, რომ მსოფლიოს წამყვანი საფინანსო ინსტიტუტები ინტერესით აკვირდებიან მთლიანად ჩვენი საკრედიტო პოლიტიკის სტაბილიზაციას, მათ შორის ბელორუსის რუბლის. არსებობს ინტერესი ბელარუსული რუბლის მიმართ, როგორც საინვესტიციო ობიექტის.“

ეროვნული ბანკის თავნჯდომარის პეტრე პროკოპოვიჩის განცხადებით, ბელარუსული რუბლი უნდა გახდეს სრულად კონვერტირებადი 2010 წლისთვის^[6].

2010 წლის 2 იანვარის მონაცემებით ინფლაცია შეადგენდა 3,1 % ^[7]

ოქროს სავალუტო რეზერვები

ეროვნული ბანკი მუდმივად ზრდის ოქროს სავალუტო რეზერვს. 2008 წლის 1 მარტის მდგომარეობით, ბელარუსის საერთაშორისო სარეზერვო აქტივები შეადგენდა $4 მილიარდ 352,9 მილიონს, წლის დასაწყისში გაიზარდა 4,1 %^[8].

2007 წლის დეკემბერის მდგომარეობით ბელარუსის საერთაშორისო სარეზერვო აქტივები შეადგენდა $4182,2 მილიონს, წლის დასაწყისში გაიზარდა 202,4 %.^[9]

2006 წლის იანვარის მდგომარეობით ბელარუსის საერთაშორისო სარეზერვო აქტივები შეადგენდა $1296,5 მილიონს. ქვეყნის ოქროს მარაგი შეადგენდა 25,02 ტონას ( $412,7 მილიონი).

რეფინანსირების განაკვეთი

2011 წლის რეფინანსირების განაკვეთი

• 1 იანვარი — 10,5%
• 16 მარტი — 12%
• 20 აპრილი — 13%
• 18 მაისი — 14%
• 30 მაისი — 16%
• 22 ივნისი — 18%
• 13 ივლისი — 20%
• 17 აგვისტო — 22%
• 1 სექტემბერი — 27%
• 14 სექტემბერი — 30%

2000 წლიდან ინფლაციის კლების გამო ბელარუსის ეროვნული ბანკი მუდმივად ამცირაბდა რეფინანსირების განაკვეთს ეკონომიკის ზრდის სტიმულირების მიზნით. მაგალითისთვის 2004 წლის დასაწყისში ის შეადგენდა 28 %-ს, 2005 — 17 %, 2006 — 11%, ხოლო 2007 წლისთვის — 10%^[10].

2011 წლის 14 სექტემბერის მდგომარეობით რეფინანსირების განაკვეთი განისაზღვრა 30%. განაკვეთის სიდიდით ბელარუსს პირველი ადგილი უჭირავს მსოფლიოში.

2011 წლის დევალვაცია

2011 წლის 24 მაისს ბელარუსის რესპუბლიკის ეროვნული ბანკის მიერ ბელარუსული რუბლის კურსი განმეორებით იქნა დევალვირებული (პირველად ეს მოხდა 2009 წელს).

გაცვლითი კურსი შეიცვალა შემდეგნაირად ( ფრჩხილებში შედარებისთვის):

• 1 ამერიკული დოლარი — 4930,00 (3155,00)
• 1 ევრო — 6914,82 (4516,00)
• 1 რუსული რუბლი — 173,95 (113,02)

ბანკნოტები

1992-1999 წლების სერია

სერია 1992—1999 [2] დაარქივებული 2011-10-19 საიტზე Wayback Machine.
წელი	სურათი		ნომინალი	ზომა (მმ)	ძირითადი ფერი	აღწერა		გამოშვების თარიღი	განაღდების თარიღი
	ავერსი	რევერსი				ავერსი	რევერსი
1992			50 კაპიკი	105×53	ფორთოხლისფერ-ვარდისფერი	ციყვი	სახელმწიფო გერბი	25 მაისი 1992	1 იანვარი 2001
			1 რუბლი		მუქი-ცისფერი	კურდღელი
			3 რუბლი		მწვანე	თახვები
			5 რუბლი		ლურჯი-ვარდისფერი	მგლები
			10 რუბლი		მუქი-მწვანე	ფოცხვერი
			25 რუბლი		ფორთოხლისფერი	ცხენ–ირემი
			50 რუბლი		იასამნისფერი	დათვი
			100 რუბლი		მწვანე-ყავისფერი	ბიზონი
			200 რუბლი		ყვითელი, მწვანე	ვაგზლის მოედანი		8 დეკემბერი 1992
			500 რუბლი		იისფერი წითელი	გამარჯვების მოედანი
			1000 რუბლი		მწვანე	მეცნიერების ეროვნული აკადემია მინსკში		3 ნოემბერი 1993
1998				110×60			«1000»	16 სექტემბერი 1998
1992			5 000 რუბლი	105×60	წითელი	მინსკის ისტორიული რაიონი	სახელმწიფო გერბი	7 აპრილი 1994
1998				110×60			«5000»	16 სექტემბერი 1998
1994			20 000 რუბლი	150×69	ყვითელი	ბელარუსის რესპუბლიკის ეროვნული ბანკი	სახელმწიფო გერბი	28 დეკემბერი 1994
1995			50 000 რუბლი		ღია ყავისფერი	ბრესტის ციხესიმაგრის კარიბჭე	ბრესტის ციხესიმაგრე	15 სექტემბერი 1995
1996			100 000 რუბლი		მუქი-მწვანე	ბელარუსის რესპუბლიკი ოპერისა და ბალეტის აკადემიური ეროვნული დიდი თეატრი	ბალეტი «Выбранніца» («რჩეული»)	17 ოქტომბერი 1996
1998			500 000 რუბლი		ნარინჯისფერი წითელი	პროფკავშირების კულტურის სასახლე მინსკში	პროფკავშირების კულტურის სასახლის ფასადი	1 დეკემბერი 1998
1999			1 000 000 რუბლი		ზეციური ცისფერი	ხელოვნების ეროვნული მუზეუმი მინსკში	ხრუცკის სურათის ფრაგმენტი "პორტრეტი ცოლი ყვავილები და ხილი"	30 აპრილი 1999
			5 000 000 რუბლი		ღია-მეწამული	სპორტის სასახლე მინსკში	სპორტული კომპლექსი «რაუბიჩი»	6 სექტემბერი 1999

2000 წლის სერია

2000 წლის სერია [3] დაარქივებული 2011-02-06 საიტზე Wayback Machine.
წელი	სურათი		ნომინალი	ზომა (მმ)	ძირითადი ფერი	აღწერა		გამოშვების თარიღი	განაღდების თარიღი
	ავერსი	რევერსი				ავერსი	რევერსი
		1	110×60	მწვანე	ბეალრუსის ეროვნული მეცნიერების აკადემია	«1»	1 იანვარი 2000	1 იანვარი 2004
		5		ღია წითელი	ძველი მინსკი	«5»		1 ივლისი 2005
		10		ღია იასამნისფერი	ბელარუსის ეროვნული ბიბლიოთეკა მინსკში	«10»
		20	150×69	ყვითელი	ბელარუსის რესპუბლიკის ეროვნული ბანკი	ბელარუსის რესპუბლიკის ეროვნული ბანკი
		50		ნარინჯისფერი-წითელი	ბრესტის ციხესიმაგრე კარიბჭე	ბრესტის ციხესიმაგრე
		100		ღია მწვანე	ბელარუსის რესპუბლიკის ოპერის და ბალეტის ეროვნული აკადემიური დიდი თეატრი	სცენა ბალეტიდან «Выбранніца» («რჩეული»)
		500	150×74	ღია ყავისფერი	პროფკავშირების სასახლე მინსკში	პროფკავშირების სასახლის ფასადი
		1 000		ღია ცისფერი	ბელარუსის რესპუბლიკის ხელოვნების ეროვნული მუზეუმი	სურათი «ყვავილები და ხილი» (ფრაგმენტი)
		5 000		ღია იასამნისფერი	სპორტის სასახლე მინსკში	სპორტკომპლექსი «რაუბიჩი»
		10 000		ვარდისფერი	ვიტებსკის პანორამა	საზაფხულო ამფითეატრი ვიტებსკში	16 აპრილი 2001
		20 000		მუქი	რუმიანცევ-პასკევიჩების სასახლე	გომელი	21 იანვარი 2002
		50 000		ცისფერი	მირის ციხე-კოშკი.	ციხე-კოშკის დეკორაცია	20 დეკემბერი 2002
		100 000		ნარინჯისფერი	რაძივილების ციხე-კოშკი ნესვიჟში	ნაპოლეონ ორდას სურათი «რაძივილების ციხე-კოშკი ნესვიჟში»	15 ივლისი 2005

2000 წლის ბანკნოტების ნიმუში (2010 წლის მოდიფიკაცია)

2010 წელს, ახალი ორთოგრაფიის შემოღების შემდეგ, 50 და 50 000 - რუბლის ბანკნოტებზე 2010 წელს სიტყვა пяцьдзесят შეიცავდა გარამატიკულ შეცდომებს, გრამატიკულად გამართული იყო სიტყვა пяцьдзясят^[11][12].

ზემოთხსენებულ ბანკნოტებზე წარწერების სისწორეში მოსაყვანად ბელარუსის ორთოგრაფიული წესების შესაბამისად 2010 წლის 29 იანვარს მიმოქცევაში შევიდა ბანკნოტები ნომინალით 50 და 50 000 რუბლი, რომელიც 2000 წლის ბანკნოტების სერიის 2010 წლის მოდიფიკაციაა.

2000 წლის სერიის ბანკნოტები კვლავ რჩება გადახდის საშუალებად ბელარუსის რესპუბლიკაში.

2010 წლის სერია
წელი	სურათი		ნომინალი	ზომა (მმ)	ძირითადი ფერი	აღწერა		გამოშვების თარიღი	განაღდების თარიღი
	ავერსი	რევერსი				ავერსი	რევერსი
		50	150×69	ნარინჯისფერი-წითელი	ბრესტის ციხესიმაგრე კარიბჭე	ბრესტის ციხესიმაგრე	29 დეკემბერი 2010
		50 000	150×74	ცისფერი	მირის ციხე-კოშკი.	ციხე-კოშკის დეკორაცია

2000 წლის ბანკნოტების ნიმუში (2011 წლის მოდიფიკაცია)

2011 სერია
წელი	სურათი		ნომინალი	ზომა (მმ)	ძირითადი ფერი	აღწერა		გამოშვების თარიღი	განაღდების თარიღი
	ავერსი	რევერსი				ავერსი	რევერსი
		100	150×69	ღია მწვანე	ბელარუსის რესპუბლიკის ოპერის და ბალეტის ეროვნული აკადემიური დიდი თეატრი	სცენა ბალეტიდან «Выбранніца» («რჩეული»)	5 სექტემბერი 2011
		500	150×74	ღია ყავისფერი	პროფკავშირების კულტურის სასახლე მინსკში	პროფკავშირების კულტურის სასახლის ფასადი	15 მარტი 2011
		1 000		ღია ცისფერი	ბელარუსის რესპუბლიკის ხელოვნების ეროვნული მუზეუმი	სურათი «ყვავილები და ხილი» (ფრაგმენტი)
		5 000		ღია იასამნისფერი	სპორტის სასახლე მინსკში	სპორტკომპლექსი «რაუბიჩი»	25 ივლისი 2011
		10 000		ვარდისფერი	ვიტებსკის პანორამა	საზაფხულო ამფითეატრი ვიტებსკში	15 მარტი 2011
		20 000		მუქი	რუმიანცევ-პასკევიჩების სასახლე	გომელი

ბელარუსული რუბლის სიმბოლო

2005 წლამდე ბელარუსული რუბლის აღმნიშვნელი სიმბოლო იყო — р. და руб. 2005 წლის მაისში დამტკიცდა ბელარუსული რუბლის ახალი სიმბოლო Br.

სიმბოლო Br აქტიურად გამოიყენება ეროვნული ბანკის ვებ გვერდებზე, ასევე რიგ ბელარუსის კომერციულ ბანკებში.

სქოლიო

1. ბელარუსის რესპუბლიკის ეროვნული ბანკი | პრეს-რელიზი
2. НАША НІВА. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2009-04-07. ციტირების თარიღი: 2011-09-30.
3. ფორუმი
4. Новости tut.by — 2005 წლისათვის საბანკო დეპოზიტების ზრდა ეროვნულ ვალუტაში დაარქივებული 2009-11-08 საიტზე Wayback Machine.
5. ბელარუსული რუბლი
6. Новости tut.by ბელარუსული რუბლი უნდა გახდეს სრულად კონვერტირებადი 2010 წლისთვის დაარქივებული 2008-02-12 საიტზე Wayback Machine.
7. ბელარუსული რუბლის ინფლაცია იანვარ-აპრილში. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-05-22. ციტირების თარიღი: 2011-10-10.
8. TUT.BY | ბელარუსის საერთაშორისო სარეზერვო აქტივები. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-03-15. ციტირების თარიღი: 2011-10-10.
9. ბელარუსის საერთაშორისო სარეზერვო აქტივები გაიზრდა სამჯერ | БЕЛОРУССКИЕ НОВОСТИ. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-02-13. ციტირების თარიღი: 2011-10-10.
10. ბელარუსის რესპუბლიკის ეროვნული ბანკი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-12-25. ციტირების თარიღი: 2011-10-10.
11. Белорусский Партизан, В Беларуси ходят деньги с ошибками!. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2014-09-02. ციტირების თარიღი: 2011-10-12.
12. «Малады Фронт» ეროვნული ბანკისგან ითხოვს ბანკნოტებზე წარწერის შესწორებას^{[მკვდარი ბმული]}

იხილეთ აგრეთვე

მსოფლიოს ვალუტები

რესურსები ინტერნეტში

• ბელარუსის რესპუბლიკის ეროვნული ბანკი