ბავშვთა ჯვაროსნული ლაშქრობა

გუსტავ დორეს გრავიურა

ბავშვთა ჯვაროსნული ლაშქრობა. ლაიპციგი. 1843

ბავშვთა ჯვაროსნული ლაშქრობა — 1212 წლის ეროვნული მოძრაობა. სახელი ეწოდა ჯვაროსნული ლაშქრობის მიხედვით, რომლის მიზანი წმინდა მიწიდან მუსლიმანთა განდევნა, ქრისტიანთა დამკვიდრება და წმინდა მიწაზე იერუსალიმის მეორე ლათინური სამეფოს დაარსება იყო. მიუხედავად იმისა, რომ მოძრაობას ბავშვთა ჯვაროსნული ლაშქრობა ჰქვია, მას არასოდეს მიუღია პაპის თანხმობა რომის პაპ ინოკენტი III-ისგან, რომ ყოფილიყო ნამდვილი ჯვაროსნული ლაშქრობა. ამ ამბის ტრადიციული თხრობა სავარაუდოდ არის ისტორიული და მითიური მოვლენების ნაზავი, ფრანგი ბიჭისა და გერმანელი ბიჭის მიერ ხილვების ქადაგება, წმინდა მიწაზე მუსლიმების მშვიდობიანად მოქცევის განზრახვა, ისტორია იტალიაში ჩასული ბავშვთა ჯგუფებსა და ტუნისში მონებად გაყიდული ბავშვებზე.

რეალური ჯვაროსნები კი, რომლებზეც დაფუძნებულია სიუჟეტი, იყვნენ იერუსალიმისკენ გერმანიის ტერიტორიებიდან ნიკოლოზ კიოლნელის მეთაურობითა და ჩრდილოეთ საფრანგეთიდან, სტეფანე კლუელის მეთაურობით წასული ჯგუფები.

ბავშვთა ჯვაროსნული ლაშქრობა. ვოიტკევიჩი

ისტორიები

ტრადიციული თხრობა

ევროპაში გამოჩნდა ახალგაზრდა ბიჭი, რომელიც იწყებს ქადაგებას საფრანგეთში ან გერმანიაში, ამტკიცებდა, რომ მას ესტუმრა უფალი, რომელმაც დაავალა ჯვაროსნული ლაშქრობის წარმართვა, რათა მშვიდობიანად მოექცია მუსულმანები ქრისტიანობაზე. მთელი რიგი ნიშნებითა და სასწაულებით, მის ირგვლივ შეგროვდა 30000-მდე ბავშვი. ბიჭს თავის მიმდევრები მიჰყავს სამხრეთით ხმელთაშუა ზღვისკენ, რწმენით, რომ ზღვა გაიყოფა მათი ჩასვლისას, რაც მას და მის მიმდევრებს იერუსალიმში გადასვლის საშუალებას მისცემს. ეს არ ხდება. ორი ფრანგი ვაჭარი (ჰიუ რკინად წოდებული და უილიამ პოსკერესელი) გემებს აძლევენ იმ ბავშვებს, რომლებიც მზად არიან გადაიხადონ. შემდეგ მომლოცველები ძირითადად ტუნისში მიჰყავთ, სადაც ვაჭრები მათ მონებად ყიდიან, თუმცა ზოგი კუნძულ სან პიეტროზე სარდინიაში ქარიშხლის დროს გემის ჩაძირვისას იღუპება.

თანამედროვე ვერსია

უახლესი კვლევების მიხედვით, 1212 წელს გერმანიიდან და საფრანგეთიდან, როგორც ჩანს, რეალურად მოხდა ადამიანთა (მათ შორის მოზარდთა) ორი ცალკეული მოძრაობა. მსგავსებამ შემდგომ მემატიანეებს საშუალება მისცა, გაეერთიანებინათ და შეელამაზებინათ ისტორიები

ნიკოლას კიოლნელი გერმანიიდან

პირველ მოძრაობაში, 1212 წლის ადრეულ გაზაფხულზე, ახალგაზრდა გერმანელი მწყემსი რაინლანდიდან,^[1] ნიკოლასი ცდილობდა ჯგუფი წაეყვანა ალპებში და ჩასულიყო იტალიაში. ნიკოლასი ამბობდა, რომ ზღვა მათ წინაშე გაიხსნებოდა ისევე, როგორც უფალმა გააკეთა ისრაელიანებისთვის და მის მიმდევრებს წმინდა მიწაზე გადასვლის საშუალებას მისცემდა.^[2] ის არ აპირებდა სარკინოზებთან ბრძოლას, არამედ ამბობდა რომ მუსლიმური სამეფოები დამარცხდებოდნენ, როდესაც მათი მოქალაქეები ქრისტიანობას მიიღებდნენ.^[1] ნიკოლასის მოწაფეები "ჯვაროსნული ლაშქრობის" მოწოდების საქადაგებლად გერმანიის მიწებზე გაემგზავრნენ, რამდენიმე კვირის შემდეგ ისინი კიოლნში შეიკრიბნენ.

ჯგუფი ორად გაიყო და შვეიცარიის გავლით სხვადასხვა გზებით იარეს. მოგზაურობისას ყოველი სამი ადამიანიდან ორი დაიღუპა, სხვები უკან დაბრუნდნენ.^[1]

1212 წლის 25 ივლისს ჯვაროსნები შპეიერში ჩავიდნენ. ადგილობრივი ისტორიკოსი წერდა:

„და აი დიდი პილიგრიმობა, მოდიოდნენ ვაჟები და ქალწულები, ახალგაზრდები დ მოხუცები, და ისინი ყველა უბრალო წარმოშობისა იყვნენ“

აგვისტოს ბოლოს გენუა დაახლოებით 7000 ბავშვი ჩავიდა. ისინი მაშინვე გაემართნენ ნავსადგურისკენ და ელოდნენ, რომ ზღვა გაიყოფა მათ წინაშე; როდესაც ეს არ მოხდა, ბევრს იმედგაცრუება დაეუფლა. რამდენიმემ ნიკოლასი ღალატში დაადანაშაულა, სხვები კი ისევ ელოდებოდნენ. გენუის ხელისუფლებას ეს ბავშვები შეეცოდა და მოქალაქეობა შესთავაზეს მათ, ვისაც მათ ქალაქში დასახლება სურდა. ჯვაროსანთა უმეტესობამ გამოიყენა ეს შესაძლებლობა.^[1] ნიკოლასმა მარცხის აღიარებაზე უარი თქვა და პიზაში გაემგზავრა, მისი მოძრაობა გზადაგზა დაიშალა. პიზაში, პალესტინისკენ მიმართული ორი გემი დათანხმდა რომ რამდენიმე ბავშვი წაეყვანათ, რომლებმაც, შესაძლოა, მოახერხეს წმინდა მიწაზე ჩასვლა.^[3] ნიკოლასი და რამდენიმე ერთგული მიმდევარი პაპის ქვეყნებში აგრძელებდნენ გზას, შეხვდნენ პაპ ინოკენტი III-ს. რომელმაც მათ მოუწოდა რომ სახლში დაბრუნებულიყვნენ, უმეტესობა დაეთანსხმა და გაემგზავრნენ გერმანიაში. ნიკოლასი ალპების გადალახვის მეორე მცდელობას ვერ გადაურჩა.^[1]

მოგვიანებით იტყობინებოდნენ, რომ ამ ჯვაროსნული ლაშქრობის ზოგიერთი ყველაზე თავდადებული წევრი ანკონასა და ბრინდიზში ნახეს; უცნობია მათ მიაღწიეს თუარა წმინდა მიწას.

სტეფან კლუელი საფრანგეთიდან

მეორე მოძრაობას ხელმძღვანელობდა თორმეტი წლის ფრანგი მწყემსი ბიჭი,^[1] სახელად სტეფანე (ეტიენ), რომელმაც 1212 წლის ივნისში თქვა, რომ მას ჰქონდა წერილი საფრანგეთის მეფისთვის უფლისგან, რომელიც გადაცმული იყო ღარიბ მომლოცველად.^[4][2] წერილში ეწერა, რომ ეტიენი ღვთის რჩეული იყო და მას დაეკისრა მისია, აღესრულებინა ის, რაც ვერ შეძლო სხვა მეომრებმა — ეს იყო ქრისტიანებისთვის წმიდათა-წმიდის, უფლის საფლავის დაბრუნება. ეტიენი გამოირჩეოდა შენანიშნავი ორატორული თვისებებით. მას მსმენელთა მონუსხვა შეეძლო. მწყემსმა ქადაგება დაიწყო. მას ათასობით მიმდევარი გამოუჩნდა. „წმინდა ჯარისკაცთა” თავშეყრის ადგილად ქალაქი სენ დენი გამოცხადდა. სენდენიში მთელი ზაფხულის განმავლობაში 30 000-ზე მეტი მოზარდი შეიკრიბა, მათ შორის იყვნენ მოზრდილები, თუმცა ძირითადად ბავშვები ფილიპე II-ის ბრძანებით, პარიზის უნივერსიტეტის რჩევით, შეკრებილებს მოუწოდეს დაბრუნებულიყვნენ სახლში. თავად ფილიპემ, იმის გამო რომ მოულოდნელ სტუმრებს უბრალო ბავშვი ხელმძღვანელობდა, ეს შეკრება სერიოზულად არ მიიღო. სტეფანემ ქადაგება გააგრძელა და გააგრძელა მოგზაურობა დანარჩენ საფრანგეთში. მიუხედავად იმისა, რომ ეკლესია სკეპტიკურად იყო განწყობილი, ბევრი ზრდასრულზე მისმა სწავლებამ იმოქმედა ამის მიუხედავად, სავარაუდოა, რომ საწყისი რაოდენობა 30 000, განახევრდა და უფრო და უფრო მცირდებოდა 1212 წლის ივნისის ბოლოს, სტეფანემ თავისი დიდწილად არასრულწლოვანი ჯვაროსნები ვანდომიდან მარსელამდე ჩაიყვანა. ისინი გზაში საკვების თხოვნით გადარჩნენ ჯგუფის აბსოლუტური უმრავლესობა, როგორც ჩანს, იმედგაცრუებული იყო ამ მოგზაურობის სირთულეების გამო და დაბრუნდა ოჯახებში. ამის შემდეგ კი, ორმა ფრანგმა ვაჭარმა (ჰიუ რკინამ და უილიამ პოსკერესმა) შესთავაზეს ნებისმიერი ბავშვის გემებით წაყვანა. ისინი წაიყვანეს ტუნისში, სადაც ვაჭრებმა მონებად გაყიდეს. თუმცა, როგორც ამბობენ ზოგიერთი მათგანი და გემის ჩაძირვის გამო, სარდინიის მახლობლად კუნძულ სან-პიეტროზე, ქარიშხლის დროს დაიღუპა.

ჯვაროსანთა ასაკი

დღეს, ბევრი ისტორიკოსი თვლის, რომ მოძრაობის ძირითადი ბირთვი, არა ბავშვები, არამედ, როგორც მინიმუმ, მოზარდები და ახალგაზრდები იყვნენ. ისევე როგორც ლათინური სიტყვა „pueri” (ბიჭები), შუა საუკუნეებში ყველა ასაკის გლეხს მიემართებოდა.

ასახვა კულტურაში

• „ბავშვთა ჯვაროსნული ლაშქრობა” (1896) — ფრანგი მწერლის მარსელ შვობის ნოველების კრებული; კრებული დაინტერესებული იყო ბორხესი, მან ამ კრებულის წინასიტყვაობა დაწერა (იხილეთ).
• „ბავშვთა ჯვაროსნული ლაშქრობა” — მარტინუს ნეიჰოფის პოემა.
• „ბავშვთა ჯვაროსნული ლაშქრობა” (1930) — რუმინელი მწერლისა და ფილოსოფოსის ლუჩიან ბლაგას დრამა.
• „ბავშვთა ჯვაროსნული ლაშქრობა” (1941) — ბერტოლტ ბრეხტის ტრაგიკული პოემა, მოქმედება ვითარდება 1939 წლის პოლონეთში. ბრეხტის ლექსებზე ბენჟამინ ბრიტენმა კანტატა დაწერა.
• „სამოთხის კარიბჭე” (1960) — ეჯი ანჯევსკის რომანი ბავშვთა ჯვაროსნულ ლაშქრობაზე, რომლის ეკრანიზაცია (1968) ანჯეი ვაიდას ეკუთვნის.
• „ჯვაროსანი ჯინსებში” (1973) თეა ბაკმანის წიგნი. 2006 წელს წიგნის მიხედვით გადაიღეს ფილმი „ჯვაროსანი ჯინსებში”.
• „Children's Crusade” (1985) — სტინგის სიმღერა.
• ბავშვთა ჯვაროსნული ლაშქრობა დაეფუძნა ფრანკლინ შაფნერის ფილმს „ლომგული” (1987).
• 2009 წელს ბავშვთა ჯვაროსნულ ლაშქრობაზე შეიქმნა გერმანული ჯგუფის „Schelmish”-ის სიმღერა „1212”.
• „ჯვაროსნული ლაშქრობის უმანკო შვილები” — უსამარუ ფურუიას მანგა (2007).
• „ზღვა და მზის ჩასვლა” — ცნობილი იაპონელი მწერლისა და დრამატურგის იუკიო მისიმას ნოველა „ქრისტიანული ციკლიდან”.

ლიტერატურა

• Gary Dickson, The Children's Crusade: Medieval History, Modern Mythistory, 2008, Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-4039-9989-4
• Frederick Russell, "Children's Crusade", Dictionary of the Middle Ages, 1989, ISBN 0-684-17024-8
• Peter Raedts, "The Children's Crusade of 1212", Journal of Medieval History, 3 (1977)), summary of the sources, issues and literature.
• Chronica Regiae Coloniensis დაარქივებული 2011-10-07 საიტზე Wayback Machine. , a (supposedly) contemporary source. From the Internet Medieval Sourcebook.
• The Children's Crusade, from History House
• Cardini Franco, Del Nero Domenico, La crociata dei fanciulli, Giunti Editore, 1999, ISBN 88-09-21770-5

წყაროები

1. ↑ Bridge, Antony. The Crusades. London: Granada Publishing, 1980. ISBN 0-531-09872-9
2. ↑ Children’s Crusade | European history | Britannica en. ციტირების თარიღი: 2023-04-28
3. Runciman, Steven (1971). A History of the Crusades. Vol III. Pelican Books, გვ. 142. 
4. Hansbery, Joseph E. (1938). „The Children's Crusade“. The Catholic Historical Review. 24 (1): 30–38. ISSN 0008-8080.

ომის პორტალი – დაათვალიერეთ ვიკიპედიის სხვა სტატიები ომის შესახებ.

ისტორიის პორტალი — დაათვალიერეთ სხვა სტატიები ისტორიის შესახებ.