Borgakeppni Evrópu í knattspyrnu

Borgakeppni Evrópu í knattspyrnu, (e. Inter-Cities Fairs Cup eða Fairs Cup), var evrópsk knattspyrnukeppni sem stofnuð var árið 1955 og telst forveri Evrópukeppni félagsliða í knattspyrnu, UEFA bikarsins. Einn megintilgangur keppninnar í fyrstu var að vekja athygli á vörusýningum og kaupstefnum sem haldnar voru víðs vegar um Evrópu. Þátttökuliðin voru því öll úr hópi borga sem stóðu fyrir slíkum samkomum óháð gengi þeirra í deildarkeppnum heimalanda sinna. Frá 1968 var tekin upp sú regla að þátttökulið voru þau félög sem hafnað höfðu í öðru sæti í sínu landi.

Mótið fór síðast fram vorið 1971 og þá um haustið hóf UEFA bikarinn göngu sína. Þar sem Borgakeppnin var ekki formlega skipulögð af UEFA, lítur sambandið ekki svo á að titlar í henni jafngildi titlum í Evrópukeppni félagsliða, þótt ýmsir knattspyrnuáhugamenn freistist til að leggja þá að jöfnu. FC Barcelona er sigursælasta lið Borgakeppninnar með þrjá meistaratitla.

Saga

Sjötti áratugurinn var gullöld alþjóðlegra kaupstefna og vörusýninga á Vesturlöndum. Í tengslum við slíkar samkomur, sem oft drógu að sér mikinn fjölda fólks, voru oft skipulagðir íþróttaviðburðir, þar á meðal knattspyrnuleikir. Í því skyni ákváðu nokkrir af æðstu forystumönnum FIFA, þar á meðal varaforsetinn Ernst Thommen og Stanley Rous, þáverandi framkvæmdastjóri Enska knattspyrnusambandsins og síðar forseti FIFA, að stofnsetja knattspyrnukeppni sem leika skyldi í tengslum við vörusýningar í álfunni og í samstarfi við stjórnendur þeirra. Með svo áhrifamikla bakhjarla var unnt að skipuleggja keppnina án samráðs við Evrópska knattspyrnusambandið, UEFA, sem átti þó eftir að valda togstreitu alla tíð.

Til að dreifa leikjum sem best til að falla að vörusýningum í einstökum löndum og til að rekast ekki um of á við deildarkeppnir Evrópu var í fyrstu áformað að hvert mót skyldi teygja sig yfir tvær leiktíðir og fyrsta keppnin stóð allt frá júní 1955 til maí 1958. Tólf lið tóku þátt í þessu fyrsta móti sem hófst með riðlakeppni, en upp frá því var ætíð notast við útsláttarfyrirkomulag. Litið var á kapplið sem fulltrúa sinna borga og var sú regla sett að einungis eitt lið gæti komið frá hverri borg. Í fyrsta úrslitaeinvíginu sigraði FC Barcelona, sem keppti fyrir hönd sinnar borgar úrvalslið Lundúna í tveimur leikjum, fyrst 2:2 á útivelli og síðan 8:2 heima.

Spænsk lið voru sigursælust í keppninni fyrstu árin. Barcelona varð titilinn 1958-60 og vann svo í þriðja sinn 1965-66. Valencia CF varð meistari í tvígang og Real Zaragoza einu sinni. Aðeins tvö félög náðu að rjúfa sigurgöngu Spánverja til ársins 1966. Það voru A.S. Roma frá Ítalíu og Ferencváros frá Ungverjalandi.

Dinamo Zagreb frá Króatíu fór með sigur af hólmi árið 1967 eftir sigur á Leeds United í úrslitum. Eftir það rann upp tímabil enskra liða í keppninni. Leeds varð meistari árin 1968 og 1971, en Newcastle United og Arsenal F.C. unni í millitíðinni.

Fyrir leiktíðina 1971-72 stofnsetti UEFA nýja keppni, Evrópukeppni félagsliða. Ýmsu var breytt í keppnisreglunum, þar á meðal fallið frá kröfunni um aðeins eitt keppnislið frá hverri borg. Evrópska knattspyrnusambandið lítur ekki svo á að UEFA bikarinn sé framhald af Borgakeppni Evrópu, heldur hafi verið um tvær ólíkar keppnir að ræða.

Þátttaka íslenskra liða

Íslendingar tóku fyrst þátt í Borgakeppni Evrópu leiktíðina 1969-70. Framarar höfnuðu í öðru sæti Íslandsmótsins 1968 og hefðu því að öllu jöfnu átt að vera fulltrúar landsins, en KSÍ túlkaði reglurnar á þann hátt að mótið væri einungis ætlað liðum frá borgum og því ætti sætið að koma í hlut Reykjavíkurmeistaranna sem voru Valsmenn. Valur atti kappi við belgíska liðið R.S.C. Anderlecht og tapaði 0:6 og 0:2 í tveimur leikjum.

Árið eftir hugðust KR-ingar keppa í Borgakeppninni sem Reykjavíkurmeistarar. Skagamenn sem höfnuðu í öðru sæti á Íslandsmótinu 1969 mótmæltu einokun Reykjavíkurfélaganna. Þeir höfðu erindi sem erfiði og uppskáru tvo leiki gegn Spörtu frá Rotterdam sem töpuðust 0:6 og 0:9.

Úrslit

Leiktíð	Heimalið	Úrslit	Gestir	Leikstaður	Taplið í undanúrslitum
1955–58	Úrvalslið Lundúna	2–2	Barcelona (fulltrúi: FC Barcelona)	Stamford Bridge, London Áh.: 45,466	Birmingham City Lausanne-Sport
	Barcelona (fulltrúi: FC Barcelona)	6–0	Úrvalslið Lundúna	Camp Nou, Barcelona Áh.: 70,000
	Barcelona sigraði 8–2 á samalögðu
1958–60	Birmingham City	0–0	Barcelona	St Andrew's, Birmingham Áh.: 40,524	Union Saint-Gilloise Úrvalslið Belgrað
	Barcelona	4–1	Birmingham City	Camp Nou, Barcelona Áh.: 70,000
	Barcelona sigraði 4–1 á samanlögðu
1960–61	Birmingham City	2–2	Roma	St Andrew's, Birmingham Áh.: 21,000	Hibernian Inter Milan
	Roma	2–0	Birmingham City	Stadio Olimpico, Róm Áh.: 60,000
	Roma sigraði 4–2 á samanlögðu
1961–62	Valencia	6–2	Barcelona	Mestalla, Valensía Áh.: 65,000	MTK Budapest Rauða stjarnan
	Barcelona	1–1	Valencia	Camp Nou, Barcelona Áh.: 60,000
	Valencia sigraði 7–3 á samanlögðu
1962–63	Dinamo Zagreb	1–2	Valencia	Maksimir, Zagreb Áh.: 40,000	Ferencváros Roma
	Valencia	2–0	Dinamo Zagreb	Mestalla, Valensía Áh.: 55,000
	Valencia sigraði 4–1 á samanlögðu
1963–64	Real Zaragoza	2–1	Valencia	Camp Nou, Barcelona Áh.: 50,000	RFC Liegeoise 1. FC Köln
	Einn úrslitaleikur
1964–65	Juventus	0–1	Ferencváros	Stadio Comunale, Tórínó Áh.: 40,000	Manchester United Atlético Madrid
	Einn úrslitaleikur
1965–66	Barcelona	0–1	Real Zaragoza	Camp Nou, Barcelona Áh.: 50,000	Chelsea Leeds United
	Real Zaragoza	2–4 e.framl.	Barcelona	La Romareda, Zaragoza Áh.: 33,000
	Barcelona sigraði 4–3 á samanlögðu
1966–67	Dinamo Zagreb	2–0	Leeds United	Maksimir, Zagreb Áh.: 32,000	Eintracht Frankfurt Kilmarnock
	Leeds United	0–0	Dinamo Zagreb	Elland Road, Leeds Áh.: 35,604
	Dinamo Zagreb sigraði 2–0 á samanlögðu
1967–68	Leeds United	1–0	Ferencváros	Elland Road, Leeds Áh.: 25,268	Bologna Dundee
	Ferencváros	0–0	Leeds United	Nepstadion, Búdapest Áh.: 76,000
	Leeds United sigraði 1–0 á samanlögðu
1968–69	Newcastle United	3–0	Újpesti Dózsa	St James' Park, Newcastle Áh.: 60,000	Rangers Göztepe A.Ş.
	Újpesti Dózsa	2–3	Newcastle United	Megyeri út, Búdapest Áh.: 37,000
	Newcastle United sigraði 6–2 á samanlögðu
1969–70	Anderlecht	3–1	Arsenal	Émile Versé Stadium, Brüssel Áh.: 37,000	Inter Milan Ajax
	Arsenal	3–0	Anderlecht	Highbury, London Áh.: 51,612
	Arsenal sigraði 4–3 á samanlögðu
1970–71	Juventus	2–2	Leeds United	Stadio Comunale, Tórínó Áh.: 58,555	1. FC Köln Liverpool
	Leeds United	1–1	Juventus	Elland Road, Leeds Áh.: 42,483
	Samanlagt: 3–3 / Leeds United sigraði á mörkum skoruðum á útvelli