Amnestio Internaciona

Internaciona Amnestio, IA, od Angle Amnesty International, AI esas internaciona neguvernala organizuro qua laboras por defensar la homala yuri en la tota mondo, segun la texto di l'Universala deklaro pri homala yuri ed altra internaciona kontrati. Ol fondesis en 1961 dal Britaniana advokato Peter Benenson^[1]. Benenson lektis pri Portugalana studenti enkarcerigita por defensar lia idei ed, indignita, il skribis alegajo pri lia defenso^[1]. Benenson publikigis lua texto en 1961 sub la titulo The Forgotten Prisoners ("l'obliviita karcerani") en l'Angla jurnalo The Observer, e to esis l'origino dil organizuro, qua komence havis la nomo Amnestio 61. Lua unesma renkontro eventis ye julio sam yaro, kun delegitari de Belgia, Unionita Rejio, Usa, Republiko Irlando, West-Germania e Suisia. Nuntempe ol existas en multa landi.

L'unesma oficala raporto di Internaciona Amnestio esis pri la karceri de Sudafrika dum Apartheid-rejimo. Ol publikigesis en 1965, un yaro pos la celebro di judicio qua desvelizis la sistemal uzo di tormento da Sudafrikana polico kontre negri enkarcerigita, dum polical inquesti. Kelka personi mortis pro intensa tormenti. Ank en 1965 altra du raporti - pri la situaciono en Portugal dum la rejimo Salazarista, ed en Rumania dum la rejimo komunista - lansesis. Ye la sequanta yaro ol lansis raporto pri la rasista rejimo en Rhodezia.

L'organizuro recevis Nobel-premio pri paco en 1977.

Skopi

La precipua skopi di IA esas:

defensar kredajo-libereso
demandar yusta judicii por politikala karcerani
aboliso di tormenti
denuncar asasini kun politikala skopi
aboliso di mortopuniso
kondamnar kidnapi, tormenti kontre gajo-homi e l'asasino di karcerani, ed anke kondamnar gentocidi ed altra sango-krimini
helpar exilita personi qui subisas minaci pri lia fundamentala yuri en extera landi, edc.