Գոթլանդ

Գոթլանդ
Տեսակ	կղզի և Շվեդիայի նահանգ
Երկիր	Շվեդիա
Վարչատարածքային միավոր	Գոտլանդ[1]
Վայր	Բալթիկ ծով
Մասն է	Շվեդիա
Մակերես	2967,77 կմ²[2]
Ամենաբարձր կետը	Lojsta heath?[3]
Բնակչություն	60 124 մարդ (դեկտեմբերի 31, 2020)[4]

Գոթլանդ (շվեդ.՝ Gotland), Շվեդիային պատկանող կղզի Բալթիկ ծովում։ Այժմ մոտակայքում գտնվող ոչ մեծ կղզյակների հետ միասին կազմում է Գոթլանդ պատմական նահանգը, Գոթլանդ վարչական միավորը (լեն) և կոմունան։

Բնակչությունը կազմում է 56 717 մարդ (2012 թվականի դրությամբ)^[5]։

Աշխարհագրություն

Գոթլանդը տիեզերքից

Գտնվում է մայրցամաքային Շվեդիայից մոտ 100 կմ հեռավորության վրա։ Գոթլանդը, որի մակերեսը կազմում է 2994 կմ²^[6], համարվում է Շվեդիայի կղզիներից ամենամեծը։ Գոթլանդի մոտակայքում են գտնվում Ֆորյո (113,3 կմ²), Գոտսկա Սանդյոն (36,54 կմ²), Լիլա Կարլսյո (1,39 կմ²), Ստուրա Կարլսյո (2,35 կմ²) և այլ կղզիները, որոնք մտնում են Գոթլանդ վարչական միավորի կազմի մեջ։ Ամենաբարձր կետը Լոյստա-հեդն է (83 մ)։ Գլխավոր քաղաքն ու նավահանգիստն է համարվում Վիսբյու քաղաքը^[7]։

Բնակավայրերն են՝ Կլինտեհամն, Բուրգսվիկ, Ֆորյոսունդ, Հեմսե, Սլիտե։

Պատմություն

Գոթլանդի քարտեզը, 1626 թ.

Կղզում հայտնաբերվել են ավելի քան 42 հազար տարբեր գտածոներ, որոնք պատկանում են կղզու հնադարյան պատմությանը։ Դրանցից շատերը պատկանում են քարի դարին և իրենցից ներկայացնում են ձկնորսական բնակավայրերի մնացորդներ։

Վիկինգների դարաշրջանում Գոթլանդի բնակիչները ակտիվ առևտուր էին վարում, ինչի մասին վկայում են կղզում հայտնաբերված 650 գանձերը, որոնց մեջ առկա էին 140 հազար արաբական և արևմտաեվրոպական մետաղադրամներ և զարդեր։ Կղզու առափնյայի մոտ գոյություն ուներ նավահանգիստների համակարգ, որը ռուսական արձանագրություններում անվանում էին Գոթական ափ։ Այդպիսի նավահանգիստներից մեկի տեղում էլ ստեղծվել է Վիսբյու քաղաքը^[8]։

1288 թվականին կղզու վրա հակամարտություն է գոյացել Վիսբյուի առևտրականների, որոնց մեծ մասը գերմանացիներ էին և Գոթլանդի այլ շրջանների բնակիչների միջև։ Պատերազմի ընթացքում քաղաքացիները հաղթեցին, և այդ ժամանակից ի վեր սկսեցին անկախ արտաքին և առևտրային քաղաքականություն վարել։ Այդ ժամանակ Վիսբյուի շուրջը պարիսպ է կառուցվել։

1679 թվականից սկսած Գոթլանդը անընդհատ պատկանել է Շվեդիային, բացառությամբ մի քանի շաբաթների 1808-1809 թվականների ռուս-շվեդական պատերազմի ժամանակ, երբ այն գրավված էր ռուսական զորքերի կողմից և հայտարարվել ռուսական նահանգ^[9]։ Այդ ժամանակաշրջանը Գոթլանդում անվանում են պատմության մեջ ամենախաղաղ գրավումը։ Ռուս սպաները ի տարբերություն տեղաբնիկների ազատ տիրապետում էին ֆրանսերենին և պարում էին, ինչի շնորհիվ տեղաբնիկ կանանց շրջապատում մեծ հեղինակություն էին վայելում^[10]։

Գոթլանդի ժամանակակից բնակիչների մեծ մասը խոսում է ժամանակակից շվեդերենի գոթլանդական բարբառով։

Անվանում

Անվանումը առաջացել է գոթեր գերմանական ցեղի անունից և շվեդերեն land «երկիր» բառից, այսինքն՝ «գոթերի երկիր»^[11]։

Ծանոթագրություններ

1. Folkmängd i landskapen den 31 december 2016 — Statistics Sweden.
2. https://web.archive.org/web/20160303202852/http://www.scb.se/sv_/Hitta-statistik/Statistik-efter-amne/Miljo/Markanvandning/Kust-strander-och-oar/13042/13049/21205/
3. https://kso.etjanster.lantmateriet.se/?e=701179&n=6359276&z=7
4. Folkmängd i landskapen den 31 december 2020 — Statistics Sweden.
5. Население коммун Швеции (31. 12. 2012)
6. Statistiska Centralbyrån
7. Готланд // Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 4 томах. — СПб., 1907—1909.
8. Готланд
9. Готланд, остров в Балтийском море // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
10. Швеция, где совсем не скучно. Остров Готланд.: Швеция, Готланд, Висбю, отдых Швеция, города Швеции
11. Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան (1987). Աշխարհագրական անունների բառարան. Երևան: «Լույս».

Արտաքին հղումներ

• Фортификация XIX-XX вв на Готланде (Тингстадт, батареи Фарёзунда, Готландский УР)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գոթլանդ» հոդվածին։

	Շվեդիայի նահանգներ
Բլեքինգե | Բուհուսլեն | Գոթլանդ | Դալարնա | Դալսլանդ | Եստրիքլանդ | Եմթլանդ | Լափլանդ | Հալանդ | Հելսինգլանդ | Հերյեդալեն | Մեդելփադ | Ներքե | Նորբոթեն | Սկոնե | Սմոլանդ | Սոդերմանլանդ | Վեստերբոթեն | Վեստերյոտլանդ | Վեստմանլանդ | Վերմլանդ | Ուփլանդ | Էլանդ | Օնգերմանլանդ | Օստերյոտլանդ