Reino de Tesalónica

Reino de Tesalónica

Βασίλειον Θεσσαλονίκης (el) Royaume de Thessalonique (fr)
Localización
40°38′N 22°57′L
Capital	Tesalónica
Poboación
Lingua oficial	Lingua lombarda
Relixión	Igrexa católica
Datos históricos
Creación	1204
Disolución	1224

O Reino de Tesalónica (en grego: Βασίλειο της Θεσσαλονίκης) foi un efémero Estado Cruzado fundado despois da Cuarta Cruzada sobre os conquistados territorios bizantinos. Foi vasalo do Imperio Latino. Despois da caída de Constantinopla polos exércitos da Cuarta Cruzada en 1204, os nobres bizantinos fuxiron e establecéronse tanto en Asia Menor - (Imperio de Nicea, Imperio de Trebisonda), como en Tracia e Epiro no continente grego - (Despotado de Epiro).

O marqués Bonifacio de Montferrato, un dos líderes da cruzada, comprou os dereitos de Venecia sobre Tesalónica, onde se estableceu como rei despois de non ser elixido emperador do novo Imperio latino. Bonifacio estendeu o seu reino cara ao norte para incluír a Macedonia e cara ao sur a Tesalia. Foi sucedido como rei en 1207 polo seu fillo infante Demetrio.^[1]

Porén, entre 1215 e 1217, Teodoro Comneno Ducas de Epiro conquistou a maior parte de Macedonia, e logo fixo presión a Tesalia. Teodoro atacou o Reino de Tesalónica, que fora debilitado pola partida de moitos dos seus cabaleiros que regresaron a Europa occidental. Teodoro entrou na cidade de Tesalónica en decembro de 1224 e depuxo a Demetrio.^[2]

Historia

Establecemento

Despois de non poder ser elixido emperador latino de Constantinopla, o líder lombardo da Cuarta Cruzada, Bonifacio de Montferrato reclamou o reino de Tesalónica.^[3] En agosto de 1204, asinou un tratado de alianza cos venecianos, a través do cal se converteu en vasalo de Venecia e asegurouse ao mesmo tempo o apoio da Serenísima no seu enfrontamento co emperador latino.^[4]Despois dun curto, aínda que violento enfrontamento coas forzas do emperador latino Balduíno I na rexión de Tracia (agosto ou setembro de 1204), Bonifacio fixo homenaxe ao emperador latino e recibiu Tesalónica como feudo.^[5] Tamén tivo o emperador latino que ratificar os privilexios que foran concedidos á cidade polos emperadores bizantinos antes de 1204.^[5]

En 1205, Bonifacio recibiu homenaxe dos diferentes señores feudais do centro de Grecia, Tesalia e Eubea. Os seus vínculos co Imperio latino foron fortalecidos despois da voda da súa filla Inés con Henrique de Flandres, sucesor de Balduíno I, o 4 de febreiro de 1207.^[6][7] A vasalaxe que vinculaba a Bonifacio co emperador latino foi validado por Henrique no verán de 1207.^[7]

A rebelión lombarda

Despois da morte de Bonifacio (setembro de 1207) o seu fillo máis novo Demetrio ascendeu ao trono de Tesalónica.^[8] Pronto un movemento rebelde estalou en prexuízo de Demetrio e Henrique de Flandres.^[9] O movemento, foi organizado polo rexente do reino Oberto II de Biandrate e o condestable Amadeo Buffa, dirixido á separación do reino da dominación do emperador latino e á ascensión ao trono de Tesalónica do outro fillo de Bonifacio, Guillerme V de Montferrato.^[10] Un tratado que se asinou en maio de 1209 deu fin a este movemento, que, con todo, logrou o seu obxectivo en abril de 1217, cando o emperador latino Pedro II de Courtenay, foi convencido polos demandantes lombardos para recoñecer a Guillerme VI todos os dereitos e obrigacións do rei latino de Tesalónica, converténdose así no actual gobernante.^[11][10]

Caída

O reino foi ameazado temporalmente, nos inicios da súa existencia, polo tsar búlgaro Kaloyan, que no verán de 1205 trasladouse cara á rexión occidental de Adrianópole para un embarco de destrutivas e depredadoras invasións contra moitas cidades tracias (inverno-primavera de 1205/1206).^[12] No outono de 1207, Kaloyan chegou aos muros de Tesalónica coas súas tropas e comezou a cercar a cidade^[13] O asedio dos búlgaros tivo un final sen gloria, xa que Kaloyan foi asasinado (outubro de 1207).^[13] No verán de 1210, o déspota de Epiro Miguel I Comneno Ducas, logrando a alianza cos búlgaros, atacou o reino capturando moitos latinos.^[14] Grazas á intervención militar do emperador latino, Tesalónica foi salvada da ameaza epirota, pero moitas cidades en Tesalia, como Lárisa, Farsalia, Velestino e Halmyros rendéronse ao ano seguinte.^[14]

Até principios de 1222, as tropas epirotas tomaran os fortes de Platamonas e de Serres e achegábanse amenazadoramente a Tesalónica. Co fin de afastar o perigo do seu reino para caer ante o déspota de Epiro Teodoro Comneno Ducas, Demetrio foi a Italia en 1222 e pediu axuda persoalmente. No verán dese mesmo ano, o antigo rexente de Tesalónica e despois bailío do reino Oberto II de Biandrate encabezou un corpo militar co fin de proporcionar axuda militar a Tesalónica. En maio do ano seguinte unha operación militar organizouse en Occidente para a defensa de Tesalónica. Baixo a dirección de Guillerme IV de Montferrato, as tropas foron reunidas en marzo de 1224 no sur de Italia Con todo, as forzas militares dos cruzados chegaron cun grande atraso a Tesalia (1225), mentres que o emperador latino Roberto de Courtenay, totalmente absorto na loita contra Xoán III Ducas Vatatzés, o emperador de Nicea, non tivo éxito en enviar reforzos a tempo para a defensa do reino. Finalmente, en decembro de 1224, Tesalónica rendeuse ante o déspota de Epiro.^{[15][9][16][16][16][17][18]}

Organización

Relixión

Durante a ocupación latina, a igrexa de Santa Sofía converteuse nunha catedral do arcebispado latino de Tesalónica.

Tesalónica foi organizada nun arcebispado latino e a igrexa de Santa Sofía foi a súa catedral.^[19] O número de bispos que estaban baixo a xurisdición do arcebispo latino de Tesalónica foi probablemente mantido, segundo o que estaba vixente antes de 1204.^[19] A Orde dos Cabaleiros Hospitalarios, que obtivera un posto en Tesalónica, desenvolveu unha importante actividade no reino e desde alí tentaron expandir as súas adquisicións a Tesalia.^[19]

Parece ser que os privilexios e dereitos dos habitantes ortodoxos de Tesalónica foron violados desde o comezo do dominio latino.^[19] Bonifacio de Montferrato non procedeu á confiscación e á repartición de terras da Igrexa ortodoxa.^[19] Durante o sedicioso movemento dos señores lombardos, a propiedade da igrexa foi concedida aos laicos e os fillos dos sacerdotes gregos víronse obrigados a prestar servizo militar.^[19]

Durante a segunda asemblea de Ravennika (1210) decidiuse que en toda a rexión desde Tesalónica até Corinto, a propiedade da igrexa estaría exenta da obrigación feudal.^[19] A partir de entón a propiedade sería manexada polo clero que estaba exento de todo gravame e tarefa, con excepción da obrigación do pago de imposto anual, que foi imposto aos sacerdotes gregos e latinos.^[19]

Economía

Tesalónica foi o centro da vida económica do reino. O porto da cidade foi un polo de atracción para moitos comerciantes de ascendencia italiana, principalmente venecianos e xenoveses.^[19] Con todo, a súa economía baseábase principalmente na agricultura e non no comercio. Moedas foran acuñadas no reino, a pesar da súa efémera existencia.^[19] Aínda que non hai moedas coa inscrición do nome dalgún rei latino que saia á luz, moedas bizantinas como o tetarteron (tanto de cobre como de ouro) remóntanse á época da ocupación latina de Tesalónica.^[20][19]

Administración e sociedade

O Reino Latino de Tesalónica foi organizado baseándose nos modelos occidentais. Imaxe do Heptapirgión.

A administración política e militar do reino foi asignado aos nobres latinos, principalmente de orixe lombarda.^[21] Os gregos foron excluídos do exercicio do poder e as institucións bizantinas que estaban vixentes na rexión antes de 1204, foron substituídos polos occidentais.^[21] Durante o período en que os señores lombardos gobernaron o reino (despois de 1207), a influencia do norte de Italia fíxose máis forte, mentres que os soldados lombardos asumiron a defensa de Tesalónica.^[21]

A sociedade estaba organizada sobre a base dos modelos feudais occidentais. Os latinos transformaron a terra da antiga aristocracia bizantina en parcelas feudais e #redistribuír entre eles, constituíndo a parte superior da pirámide social.^[21] Os nobres gregos que permaneceron nas súas terras e chegaron a un acordo cos conquistadores integráronse nos estratos feudais máis baixos. A maioría da poboación grega mantívose fóra da xerarquía feudal, simplemente servindo ao novo estado.^[21]

Gobernantes

Reis de Tesalónica

• Bonifacio I de Monferrato (1204—1207).
• Demetrio de Monferrato (1207—1224).
  • ? (rexente, 1207—1209).
  • Eustaquio de Flandres (rexente, 1209—1216).
  • ? (rexente, 1216—1224).

Reis titulares de Tesalónica

• Demetrio de Monferrato (1225—1230).
• Frederico II do Sacro Imperio Romano-Xermánico (1230—1239).
• Bonifacio II de Monferrato (1239—1253).
• Guillerme VII de Monferrato (1253—1284).
• Hugo IV, duque de Borgoña (1266—1271) (rival).
• Roberto II, duque de Borgoña (1273—1305) (rival até 1284).
• Hugo V, duque de Borgoña (1305—1313).
• Lois de Borgoña (1313—1316).
• Eudes IV, duque de Borgoña (1316—1320?) (os dereitos á sucesión foron talvez vendidos, pero deixaron de ser reclamados despois de 1320).

Notas

1. Franz Georg Maier. Bizancio, p.305
2. Franz Georg Maier. Bizancio, p.312
3. Queller & Madden 1999, p. 202.
4. Willetts 1977, p. 214.
5. Geoffrey de Villehardouin 2010.
6. Geoffrey de Villehardouin 2010, p. 1591.
7. Finlay 1851, p. 123.
8. Finlay 1851, p. 136.
9. Finlay 1851, p. 137.
10. Finlay 1851.
11. Finlay 1851, p. 125.
12. Finlay 1851, p. 115.
13. Vásáry 2005, p. 53.
14. Finlay 1851, p. 144.
15. Finlay 1851, p. 145.
16. Finlay 1851, p. 138.
17. Finlay 1851, p. 131.
18. Franz Georg Maier.Bizancio. Historia Universal siglo XXI, p.313
19. "The Latin kingdom of Thessalonika (1204-1224)". 
20. Hendy, M. Studies in the Byzantine Monetary Economy c.300-1450. Cambridge University Press, 1985. Páxinas 524-525. ISBN 0-521-24715-2
21. Jonathan Simon Christopher Riley-Smith 2005, p. 218.

Véxase tamén

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Reino de Tesalónica

Bibliografía

• Franz Georg Maier. Bizancio. Historia Universal siglo XXI ed.1984 ISBN 84-323-0158-2
• Finlay, George (1851). The history of Greece from its conquest by the Crusaders to its conquest by the Turks, and of the empire of Trebizond, 1204-1461. Blackwood. 
• Geoffrey de Villehardouin (2010). Memoirs Or Chronicle of the Fourth Crusade and the Conquest of Constantinople (en inglés). Echo Library. ISBN 1406854735. 
• Riley-Smith, Jonathan Simon Christopher (2005). The crusades: a history. Continuum International Publishing Group. ISBN 0826472699. 
• Queller, Donald E.; Madden, Thomas F. (1999). The Fourth Crusade: The Conquest of Constantinople (en inglés). ISBN 0-8122-1713-6. 
• Vásáry, István (2005). Cumans and Tatars: Oriental Military in the Pre-Ottoman Balkans, 1185-1365 (en inglés). Cambridge University Press. ISBN 0-521-83756-1. 
• Willetts, R. F. (1977). The civilization of ancient Crete (en inglés). University of California Press. ISBN 0520034066. 

Outros artigos

• Imperio Latino
• Cuarta Cruzada
• Tesalónica
• Rei de Tesalónica