Gregorio Álvarez cuestionou o significado anterior, argumentando que parte dunha «etimoloxía caprichosa». Este estudoso identifica na palabra dúas partículas formativas: neu-én, que significa 'forza-ter' e ko-én que significa 'auga-ter', polo que neu-k’en significa 'auga que ten forza' e, aplicado a un río, 'fortemente correntoso'.
Juan Mario Raone ofrece a súa propia versión. Esta cita diversas fontes segundo as cales o nome do río era apócope de neuquelén, que significa 'agarrado da cola do cabalo', que era a forma en que se vadeaba o río historicamente.[2]
O xornalista mapuche Kvrvf Nawel cita a memoria oral mapuche segundo a cal a orixe do nome do río está relacionado coa acción de 'aferrarse os brazos uns aos outros', que en idioma mapuche é nvwken e que esta palabra foi escoitada polos soldados do exército arxentino a mediados do século XIX e dita a berros por un grupo de mapuches que, desta maneira, decidiu cruzar un dos ríos da confluencia para escapar deste exército.[3][4][5]
Unha das primeiras referencias escritas atópase nas crónicas do sacerdote alemán Bernardo Havestadt, no ano 1752, onde no seu diario de travesía conta que pasou a noite do outro lado dun río ameazador chamado Ñudquen.[6]
Detalles
A súa conca abarca case toda a metade norte da provincia homónima, parte da cordilleira dos Andes, e, na súa confluencia co río Limay, forma o río Negro. A súa lonxitude anda polos 400 km.
As súas augas son turbias, produto dos sedimentos que baixan do volcán Domuyo. Na súa canle superior é un bo pesqueiro de troitas, particularmente da troita arco da vella.
No seu tramo inferior forma un val de actividade frutícola intensiva.
Establecéronse ultimamente vides, en particular preto da localidade de San Patricio del Chañar.
Uns 90 km antes da súa desembocadura atópase o complexo hidroeléctrico Cerros Colorados, destinado ao control das ametencias e a xeración de enerxía eléctrica, coa particularidade de que o seu orixinal deseño permitiu non anegar o val do río. Este complexo, xunto co Chocón, permitiron controlar as crecidas do Río Negro e o desenvolvemento do Alto Val do Río Negro.
