O Movemento dos Dereitos Civís é historicamente un período comprendido entre 1954 e 1980, ocorrido de maneiras diversas e marcado por rebelións populares e convulsións na sociedade civil en países de todos os continentes.
O proceso de conseguir a igualdade perante a lei para todas as capas da poboación, independentemente da cor, a raza ou a relixión, foi longo e extenuante en diversos países e a maioría destes movementos non conseguiu atinxir o seu obxectivo. Nos seus últimos días, algúns deles acabaron adoptando un ideario político de esquerda.
O máis coñecido e famoso deles a través da historia foi o Movemento dos Dereitos Civís para os Negros Norte-Americanos, entre 1955 e 1968, que perseguía a consecución de reformas nos Estados Unidos encamiñadas a abolir a discriminación e a segregación racial no país. Coa aparición de movementos negros como o Black Power e os Panteras Negras no medio dos anos 60, o clamor da sociedade negra pola igualdade racial acabou aumentando a súa loita pola dignidade racial, a igualdade económica, a autosuficiencia política e a liberación da autoridade branca do país, eclipsando a razón inicial do movemento.
O marco inicial deste movemento deuse no sur eminentemente racista do país, na cidade de Montgomery, estado do Alabama, o 1 de decembro de 1955, cando a costureira negra Rosa Parks ( “A Nai dos Dereitos Civís”) entrou nun autobús de volta para casa tras un día de traballo e, cansa, sentou nun dos bancos dianteiros do autobús, prohibidos aos negros polas leis segregacionistas do estado. Obrigada a ceder o seu posto a un pasaxeiro branco e sentar no fondo do vehículo, negouse, e foi presa, xulgada e condenada. O seu acto e o seu encerro orixinaron unha vaga de manifestacións de apoio e revolta, alén do boicot da poboación aos transportes urbanos, dando inicio, de forma práctica, á loita da sociedade negra pola igualdade coa sociedade branca perante as leis americanas.
Convocado polos líderes negros da cidade e co apoio dalgúns brancos, o boicot aos transportes públicos durou 386 días, case levando á bancarrota ao sistema urbano de transportes (a maioría dos pasaxeiros eran negros pobres) e acabando soamente cando a lexislación que separaba brancos e negros nos autobuses de Montgomery foi abolida.
Outros momentos importantes na loita pola igualdade civil nos Estados Unidos foron:
Civís e estudantes brancos comezaron unha gran loita na universidade que acabou coa morte de dúas persoas e feridas de bala a 28 axentes federais e máis de 160 feridos entre a poboación. Ao día seguinte, o Presidente John F. Kennedy enviou ao exército para garantir a entrada e a permanencia de Meredith na universidade e dominar os tumultos na cidade.
Tres deles acabaron asasinados polo Ku Klux Klan en connivencia con autoridades policiais da cidade de Filadelfia, Missisipi, e os seus corpos, perforados a tiros, encontrados tras máis dun mes de dilixencias do FBI, enviado ao local polo Presidente Lyndon Johnson para asumir as investigacións. Acompañado diariamente pola prensa en rede nacional de televisión e polos máis influentes xornais do país, a indignación que o caso provocou na opinión pública americana axudou ao Presidente Johnson a aprobar xunto ao Congreso a Lei dos Dereitos Civís, o 2 de xullo de 1964.
O movemento polos dereitos civís comezaba a se enfrontar á violencia a través da violencia. Os novos integrantes do Black Power pasaron a mostrar seu orgullo de pertencer á raza negra gañando maior identidade cultural, exteriorizando os seus sentimentos, usando indumentarias coloridas e cabelos no que chamaban estilo afro.
O sentimento de combater o racismo, a inxustiza e a violencia branca coa mesma moeda, cada vez máis crecente, acabou desembocando na organización coñecida como “Panteras Negras”, un pequeno partido político creado en Oakland (California), disposto a conseguir a igualdade racial e política “por calquera medio”, seguidores ideolóxicos do falecido activista Malcolm X. A súa indumentaria pasou a formar parte da paisaxe política e policial americana xunto co seu saúdo de puño levantado, até mediados dos anos 70. Todos os seus máis coñecidos líderes, como Huey Newton, Bobby Seale e Angela Davis acabaron presos e relegados á escuridade, a medida que as novas medidas contra a desigualdade racial comezaron a se incorporar á vida cotiá dos Estados Unidos.
A Asociación dos Dereitos Civís de Irlanda do Norte -The Northern Ireland Civil Rights Association (NICRA)- actuou polos dereitos civís da minoría católica ao fin da década de 60 e comezo dos anos 70. Desde a concepción do Estado, os católicos sufriron unha forte discriminación baixo o goberno unionista protestante, e a NICRA balizou as súas actividades e campañas polo movemento dos dereitos civís nos Estados Unidos.
As súas cinco principais esixencias eran: