Examplo de mildio (esquerda) e do oídio (dereita) nunha folla de videira.
O mildio[1] (do inglésmildew, por vía do francésmildiou, balor, mofo) é unha enfermidade criptogámica das plantas que ataca especialmente a viña e se manifesta pola aparición de manchas nos órganos afectados (follas, flores e froitos). Outros cultivos como a cebola, a pataca e o tomate tamén sofren o mildio. Común nas videiras galegas, nalgunhas zonas de Galiza chámanlle mildeu[2] e mera[3].
O termo mildio é moi xenérico e se refire a calquera tipo de microbio tipo oomicetos que son parasitos das plantas. O mildio pertence exclusivamente a Peronosporaceae. Na agricultura profesional é un problema especialmente para os produtores de crucíferas (Brassicaceae), viñas e hortalizas (especialmente as que medran en emparrados). O principal exemplo é Peronospora farinosa presentado en NCBI-Taxonomy e HYP3. Este patóxeno non produce estruturas de supervivencia nos estados do norte dos EUA, e hiberna a xeito de colonias vivas de mildio nos estados da Costa do Golfo. Cada primavera vai avanzando cara ao norte coa progresiva produción de cucurbitáceas.
As perdas de rendemento na agricultura por mor do mildio está máis asociada ás podremias brandas que ocorren despois de que as follas caian e se produzan queimaduras solares nos froitos. O mildio das cucurbitáceas só afecta ás cucurbitáceas.
Síntomas
Os síntomas iniciais inclúen grandes áreas amareladas na face das follas.[4] A medida que as lesións maduran, esténdense axiña e se tornan pardas. O envés das follas afectadas adoita aparecer enchoupado. Logo dunha inspección máis de preto, óllase que vai aparecendo unha especie de cerco avultado pardo purpúreo (ver cogomelos na imaxe do apartado anterior).
Pódense ollar pequenas esporas coa forma dunha pelota de fútbol entre os cercos cunha lupa de 10 aumentos. En condicións favorábeis para a doenza (noites frías con longos períodos de orballo) o mildio espállase axiña, destruíndo o tecido foliar sen afectar aos talos ou aos pecíolos.[5]
Tratamento e manexo
Medios culturais
Xa que o patóxeno do mildio non hiberna sempre en todos os climas, a rotación de cultivos e o arado non afecta o desenvolvemento da enfermidade. O patóxeno acostuma establecerse a finais do verán sendo nesta época máis intensa a enfermidade, logo o uso de variedades cedas pode reducir a ameza do mildio.[5]
Control químico
Ás veces non é necesaria a aplicación de funxicidas específicos para o control do mildio. Funxicidas de amplo espectro coma clorotalonil, mancozeb ou cobre fixo son pouco eficaces na protección contra a infección de mildio. Os funxicidas sistémicos recoméndanse para o seu uso no mildio das cucurbitáceas, mais só unha vez confirmada a enfermidade.[5]
Mildios específicos segundo a planta
Viña
En Galiza é moi común atopar mildio, principalmente polas condicións de calor e humidade de que existen, sendo moi popular nas videiras. O patóxeno causante do mildio na viña é Plasmopara viticola, un protista da familia dos peronosporáceos, que non é senón un parasito en sentido estrito, polo que non é posíbel cultivalo en laboratorio en medios sintéticos. O ciclo de vida deste protista é tremendamente complexo. Durante o inverno sobrevive nunha estrutura coñecida co nome de oóspora ou ben se o inverno é suave en forma de micelio dentro das xemas ou nas follas persistentes da videira (Vitis vinifera). Cando se acada unha temperatura ambiental que rolda os 12 °C, a oóspora xermola e forma un esporanxio, que pode ser dispersado a través do vento. Para que un esporanxio xermole cómpre a presenza de choivas, xa que son zoósporas as resultantes desta xerminación.
Na viña non hai estruturas visibles até que a infección xa danou de xeito grave ao hóspede, mais non de forma irreparábel. P. viticola é un patóxeno que afecta a parte aérea da vide, porén o máis característico é un ataque á folla. Nesta aparecen rexións de aspecto amarelento que se coñecen co nome de "manchas de aceite". Estas manchas de aceite son típicas na face da folla, no envés óllase, se o tempo vai húmido, o típico "po de azucre", que corresponde coa reprodución asexual, é dicir, cos zoosporanxios que saen a través dos estomas. Nesta fase pódese confundir o ataque de P. viticola co ataque de Uncinula necator, responsábel do oídio. A diferenza radica en que se se raspa o po de azucre aparecen as manchas de aceite, mentres que co oídio isto non ocorre. Se o ataque de P. viticola for forte, prodúcese unha seca parcial da folla que pode levar á súa caída prematura, o que afecta a produción. Conforme entra o outono a mancha de aceite colle tons en mosaico (de amarelo a marrón). En rexións achegadas á floración aparece unha curvatura en forma de 'S' e o raque do acio escurece. Se o tempo vai húmido recubrirase cunha peluxe abrancazada. Se o ataque acontece nos períodos de floración- callado pode se producir a perda total do acio, mentres que se o ataque é serodio, só afectará a unha parte do acio. Xamais se ve ataque tralo cambio de cor do bago.
No acio a patoloxía maniféstase de varios xeitos, os bagos perden forza e caen, de xeito semellante ao ataque da couza do acio (Lobesia botrana), outro modo é o "asocarramento" da punta do cacho, os bagos da punta do acio, incluíndo a raspa, fican secos coma queimados mentres o resto do acio está san. Canto máis desenvolvida estea a uva menos vulnerábel é a esta enfermidade.
Sulfatos preventivos: Oxicloruro de cobre, cimoxalino, folpet.
Curativos: Cimoxalino+folpet+fosetil.
O mildio do lúpulo (causado por Pseudoperonospora humuli) é específico para o lúpulo (Humulus lupulus). É a enfermidade máis devastadora nos campos de lúpulo do oeste dos Estados Unidos, xa que o microbio se desenvolve en climas húmidos. Os talos rubideiros do lúpulo que están infectados se atrofian amosando acios engrosados de follas encrespadas e pálidas. As manchas son avultadas e prateadas pola face da folla, mentres que polo envés fican ennegrecidas polas esporas. Estas pequenas manchas chámanse "picos basais". As manchas 'laterais' ou "terminais" prodúcense nas follas máis alta da rubideira. Toda unha colleita de lúpulo pode ser devastada en poucos días.
Do mesmo xeito, o mildio das cucurbitáceas (causado por Pseudoperonospora cubensis) é específico desta familia (por exemplo, o melón ( Cucumis melo), o cogombro ( Cucumis sativus ), a cabaza, a sandía ( Citrullus lanatu]) e outros membros da familia das Cucurbitaceae. Esta enfermidade é unha das patoloxías máis importantes das cucurbitáceas en todo o mundo.
Mildio e oídio
O mildio distínguese do oídio polas seguintes características:[6]
O mildio penetra no interior dos órganos da planta, mentres que o oídio é un parasito superficial que non penetra o interior do órgano que ataca; por consecuencia, o oídio é curábel.
As manchas foliares (mancha de aceite) do mildio son translúcidas e vense dos dous lados da folla, mentres que as manchas do oídio, polo menos inicialmente, só se ven do lado atacado, xeralmente no envés da folla, tendo o aspecto de veludo branco sucio e despois cinsento, cheirando a mofo.
