K'inich Janaab' Pakal II

K'inich Janaab' Pakal II
	;
Biografía
Nacemento	século VII ; Palenque
Ajaw de Palenque
	século VIII – ; ← K'inich Ahkal Mo' Naab III – K'inich Kan Bahlam III →
Datos persoais
País de nacionalidade	México
Actividade
Ocupación	monarca

Upakal K'inich Janaab' Pakal ou Upakal K'inich foi un ahau ou gobernante maia do ajawlal ou señorío de B'aakal, cuxa sede era Lakam Ha', no presente coñecida como a zona arqueolóxica de Palenque, no actual estado mexicano de Chiapas. É coñecido tamén como K'inich Janaab Pakal II. O seu nome foi traducido como Escudo do Deus Sol. Son moi poucos os datos que se coñecen deste ahau, é probable que durante o seu goberno, confirmado no ano 742, Palenque pasase por unha época de tribulacións.

Traxectoria

Son moi poucos os rexistros que se atoparon sobre este personaxe e sobre a época do seu reinado. Considerouse que foi fillo do seu antecesor, K'inich Ahkal Mo' Naab III, mais algúns estudosos, entre eles, David Stuart e Simon Martin, coidan que é máis probable que sexa o seu irmán.^[1]^[2] De acordo ás inscricións do taboleiro de K'an Tok, Upakal K'inich Janaab' Pakal realizou unha cerimonia na data da conta longa 9.15.10.10.13 (ano 742) que só podería efectuar unha alto xerarca da nobreza de Palenque.^[3]

No taboleiro do Templo XXI, atópase tallada unha escena imaxinaria que retrata a tres personaxes: no centro atópase K'inich Janaab' Pakal, á esquerda K'inich Ahkal Mo' Naab III e á dereita Upakal K'inich Janaab' Pakal.^[4] No taboleiro de estuco da columna do Templo XIX existe outra representación da súa imaxe.^[5]

Sábese que durante o goberno de Upakal K'inich, unha nobre de Palenque, Ix Chak Nik Ye' Xook, viaxou a Copán para contraer matrimonio. Deste matrimonio concertado para crear lazos políticos naceu o décimo sexto gobernante de Copán, Yax Pasaj Chan Yopaat.^[6] É posible que Upakal K'inich goberne até o ano 750, pero descoñécese a data da súa morte.^[7] De acordo ás inscricións atopadas en Palenque o seu seguinte sucesor é K'inich K'uk' B'alam II, mais descubriuse unha inscrición en Pomoná, datada no ano 751, que refire a un gobernante de Palenque chamado K'inich Kan B'alam. A pesar de que só existe esta única referencia, para distinguilo coas súas homónimos anteriores, identificouna como K'inich Kan B'alam III.^[8]

Notas

↑ Grube, 2006; 457
↑ Skidmore, 2008; 84
↑ Stuart, 2010; 155-156
↑ Stuart, 2010; 39
↑ Stuart, 2010; 54
↑ Skidmore, 2008; 83
↑ Florescano, 2009; 235
↑ Skidmore, 2008; 88

Véxase tamén

Bibliografía

Florescano, Enrique (2009). Los orígenes del poder en Mesoamérica. México: Fondo de Cultura Económica. ISBN 978-607-16-0140-7. |data-acceso= require |url= (Axuda)
Grube, Nikolai (2006). Los mayas. China: Könemann. ISBN 978-3-8331-1959-0. |data-acceso= require |url= (Axuda)
Skidmore, Joel (2008). "The Rulers of Palenque. A Beginner's Guide" (PDF). Mesoweb Publications. Consultado o 16 de decembro de 2012.
Stuart, David (2010). Comentarios sobre las inscripciones del Templo XIX de Palenque (PDF) (Precolumbia Mesoweb Press ed.). Estados Unidos: The Pre-Columbian Art Research Institute. Consultado o 10 de xaneiro de 2013.