Wak Kimi Janaab' Pakal

Wak Kimi Janaab' Pakal

Biografía
Nacemento	13 de novembro de 799 ^(Gregoriano) Palenque, México
Morte	valor descoñecido
Ajaw de Palenque
17 de novembro de 799 – valor descoñecido ← K'inich K'uk' Bahlam II – Supresión do cargo →
Actividade
Ocupación	monarca

Wak Kimi Janaab' Pakal^[1] ou Janaab Pakal III^[2] foi un ahau ou gobernante maia do ajawlal ou señorío de B'aakal, cuxa sede era Lakam Ha', no presente coñecida como a zona arqueolóxica de Palenque, no actual estado mexicano de Chiapas. É tamén referido como 6 Cimi Pakal. O seu nome foi traducido como 6 Escudo Morte. É o derradeiro gobernante que se coñece de Palenque.

Traxectoria

De acordo á conta longa do calendario maia, foi entronizado o 9.18.9.4.4 7 k'an 17 muwan, equivalente ó 13 de novembro do ano 799. É o único dato que se coñece deste personaxe, o cal foi atopado nunha vasilla de cerámica de cor negra do complexo cerámico Balunté.^[3] A vasilla foi atopada nun complexo residencial. Esta data é, ademais, a última que se ten documentada de Palenque.^[4]

Pola forma en que se escribiron as datas do calendario obsérvase unha influencia das culturas do centro de México. Crese que foi nesta época cando ocorreu o colapso de Palenque. Aínda que existe un ladrillo con data do ano 814 que se atopou en Comalcalco que ten o glifo de B'aakal, descoñécese se este fai referencia a Palenque ou a Comalcalco, pois esta última localidade tamén utilizou o mesmo glifo.^[5]

Notas

1. Grube, 2006; 458
2. Florescano, 2009; 235
3. Liendo, 2003; 110
4. Eggerbrecht, 2001; 96
5. Skidmore, 2008; 91

Véxase tamén

Bibliografía

• Eggerbrecht, Eva; et al. (2001). Maya' Amaq'. Mundo maya (en castelán). Guatemala: Fundación Cholsamaj. ISBN 99922-56-41-9. Consultado o 11 de xaneiro de 2013. 
• Florescano, Enrique (2009). Los orígenes del poder en Mesoamérica (en castelán). México: Fondo de Cultura Económica. ISBN 978-607-16-0140-7.  |data-acceso= require |url= (Axuda)
• Grube, Nikolai (2006). Los mayas (en castelán). China: Könemann. ISBN 978-3-8331-1959-0.  |data-acceso= require |url= (Axuda)
• Liendo Stuardo, Rodrigo (2003). La organización de la producción agrícola en un centro maya del Clásico: patrón de asentamiento en la región de Palenque, Chiapas, México (en castelán). México: Instituto Nacional de Antropología e Historia. ISBN 970-18-9510-X. Consultado o 12 de xaneiro de 2013. 
• Skidmore, Joel (2008). "The Rulers of Palenque. A Beginner's Guide" (PDF) (en inglés). Mesoweb Publications. Consultado o 16 de decembro de 2012.