نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
پرچم رسمی
فعال	۱۳۸۸–تاکنون
کشور	ایران
وفاداری	نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران
اندازه	۱۵۰۰۰ نفر
بخشی از	سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
پشتیبان	وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح سازمان جهاد خودکفایی سپاه
تجهیزات	۸۲ فروند هواگرد ۸۱ فروند بالگرد ۳۸۹ فروند پهپاد
نبردها	درگیری ۲۰۲۴ ایران و اسرائیل
فرماندهان
فرمانده	سرتیپ پاسدار امیرعلی حاجی زاده[۱]
جانشین فرمانده	سرتیپ پاسدار سیدمجید موسوی[۲]
معاون هماهنگ‌کننده	سرتیپ پاسدار فریدون سقایی[۳]

نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (به‌اختصار: نهسا) شاخه‌ای از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است،^[۴] که در سال ۱۳۸۸ با ادغام نیروی هوایی سپاه پاسداران و بخش فضایی (موشکی و فضایی) به آن، تشکیل شد.^[۵] این سازمان علاوه بر وظایف نیروی هوایی، مأموریت‌های موشکی و فضایی سپاه پاسداران را نیز برعهده دارد.^[۶] فرماندهی این نیرو از زمان تأسیس تاکنون، برعهده سرتیپ پاسدار امیرعلی حاجی‌زاده است.^[۷][۸]

شلیک موشک به پرواز شمارهٔ ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین

مقاله‌های اصلی: پرواز شمارهٔ ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین، اعتراضات دی ۱۳۹۸ ایران، انجمن خانواده‌های جانباختگان پرواز پی‌اس ۷۵۲، و فهرست جان‌باختگان پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین

پرواز شمارهٔ ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین، پروازی مسافربری متعلق به هواپیمایی بین‌المللی اوکراین از مبدأ تهران به مقصد کی‌یف بود که در ۱۸ دی ۱۳۹۸ (۸ ژانویه ۲۰۲۰) هدف شلیک پدافند هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار گرفت و ساقط شد. همهٔ ۱۷۶ سرنشین این پرواز جان باختند. با وجود شواهد بسیاری که حاکی از حمله موشکی سپاه پاسداران بود، حکومت جمهوری اسلامی و سپاه برای سه روز به‌شکل متفق‌القولی شلیک موشک را انکار کردند، اما نهایتاً با افشای مدارک و آثار شلیک موشک ضدهوایی تور و فشارهای مجامع بین‌الملل در ۲۱ دی ۱۳۹۸ مسئولیت آن را برعهده گرفتند.

فرماندهان ارشد

• فرمانده: سرتیپ پاسدار امیرعلی حاجی‌زاده
• جانشین فرمانده: سرتیپ پاسدار سید مجید موسوی
• معاون هماهنگ‌کننده: سرتیپ پاسدار فریدون سقایی
• فرمانده فضایی: سرتیپ دوم پاسدار علی جعفرآبادی^[۹]
• فرمانده پدافند هوایی: سرتیپ پاسدار رضا شبان^[۱۰]

فرماندهان

ر.	تصویر	فرمانده	آغاز تصدی	پایان تصدی	طول دوران	منبع
۱		سرتیپ پاسدار امیرعلی حاجی‌زاده	۱۲ مهر ۱۳۸۸	متصدی	۱۵ سال	[۱۱]

هواپیماها و بالگردها

تصویر	هواپیما	نوع کاربری	در حال خدمت[۱۲]	توضیح
	بالگردها جنگنده‌ها و جنگنده پشتیبانی نزدیک هوایی
	امبرائر ئی‌ام‌بی ۳۱۲ توکانو	آموزشی تهاجمی سبک	۲۵ فروند	نوع تهاجمی سبک
	بل ای‌اچ-۱ کبرا/طوفان	بالگرد تهاجمی	۲۶ فروند	در هوانیروز سپاه[۱۳]
	سوخو-۲۲ فیتر	بمب‌افکن تاکتیکی	۱۰ فروند	فراری از عراق
	شاهد ۲۸۵	بالگرد تهاجمی	۹ فروند	در هوانیروز و نیروی دریایی سپاه
	ترابری
	ایل-۷۶	هواپیمای راهبردی	۵ فروند	فراری از عراق
	آنتونوف-۷۴	ترابرد تاکتیکی	۱۱ فروند
	داسو فالکن ۲۰	پشتیبانی ترابرد	۳ فروند
	هاربین وای-۱۲	ترابرد	۸ فروند
	بالگرد ترابری
	میل-۱۷	ترابرد و مسلح	۴۳ فروند	در هوانیروز و نیروی دریایی سپاه
	بل ۴۱۲	ترابرد
	شاهد ۲۷۸	ترابرد و مسلح	۱۳ فروند	در هوانیروز و نیروی دریایی سپاه
	بل ۲۱۴	ترابرد	۵ فروند	در هوانیروز سپاه
	پهپاد
	ابابیل	پهپاد	۱۰۰ فروند
	مهاجر	پهپاد	۲ فروند	مهاجر ۴ و ۶ عملیاتی است
	کرار	پهپاد	۹ تا ۲۴ فروند
	شاهد ۱۲۹	پهپاد	۴۲ فروند^[نیازمند منبع]
	سایه	پهپاد	۳۵ تا ۸۳ فروند	کپی‌برداری از بوئینگ اسکن‌ایگل
	سیمرغ	پهپاد	۲۰ تا ۲۷ فروند	نسخه کپی‌شده از لاکهید مارتین آر کیو ۱۷۰ سنتینل
	صاعقه	پهپاد	۵۰ فروند	نسخه رزمی و کپی‌شده از لاکهید مارتین آر کیو ۱۷۰ سنتینل

موشکی و پدافندی

موشک کروز پاوه

مقالهٔ اصلی: موشک کروز پاوه

شهاب ۳

مقالهٔ اصلی: شهاب ۳

شهاب ۳ موشک میان‌برد ساخت ایران است. این موشک با کلاهک ۱٫۲۰۰ کیلوگرمی ۱٫۳۰۰ کیلومتر برد و با کلاهک ۸۰۰ کیلوگرمی، در حدود ۲٫۱۰۰ کیلومتر برد دارد. هم‌اکنون تولید موشک‌های شهاب ۳ متوقف شده است، اما در نیروی هوافضای سپاه همچنان عملیاتی است.

قدر ۱۱۰

مقالهٔ اصلی: قدر ۱۱۰

سجیل

مقالهٔ اصلی: سجیل (موشک بالستیک)

سجیل نسلی از موشک‌های بالستیک ایران است. این موشک زمین‌به‌زمین دو مرحله‌ای، ۲ موتور سوخت جامد مرکب و حدود ۲٫۵۰۰ کیلومتر برد دارد. سجیل سریع‌ترین موشک ایرانی است و با سرعت ۱۳ ماخ بر سر هدف فرود می‌آید.

خرمشهر

مقالهٔ اصلی: خرمشهر (موشک)

خرمشهر موشکی میان‌برد، با برد ۲٫۰۰۰ تا ۲٫۵۰۰ کیلومتر است.

خرمشهر۲ با استفاده از آلیاژهای مختلف و کاهش وزن و همچنین کلاهک سبک‌تر قادر به پیمایش۵۰۰ ۵ کیلومتر است که برد بلندترین موشکی ایرانی است.

عماد

عماد موشک میان برد ساخت ایران است. این موشک قابلیت هدایت و کنترل تا لحظه اصابت دارد. برد این موشک ۱۷۰۰ کیلومتر است.

جهاد

جهاد موشک کوتاه برد ساخت ایران است که به مناسبت هفته دفاع مقدس در رژه سال ۱۴۰۳ رونمایی شد. برد این موشک ۱۰۰۰ کیلومتر و دارای سرجنگی ۵۰۰ کیلوگرمی است.^[۱۴][۱۵]

هویزه

هویزه یک موشک کروز میان‌برد ایرانی است، که توسط سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ساخته شده است. این موشک شناساگریز از خانواده موشک سومار و دارای برد پروازی ۱٫۳۵۰ کیلومتر است، که پس از آزمایش موفق در برد پروازی ۱٫۲۰۰ کیلومتری، تحویل به نیروی هوافضای سپاه پاسداران شده است.

سومار

سومار اولین موشک کروز زمین به زمین ایران است. برخی این موشک را کپی موشک خا-۵۵ روسی می‌دانند.

فاتح ۱۱۰

مقالهٔ اصلی: فاتح ۱۱۰

فاتح ۳۱۳

موشک فاتح ۳۱۳، نسخه ارتقاء یافته از فاتح ۱۱۰ است.

خیبرشکن

خیبرشکن یک موشک تاکتیکی میان برد با برد۱۴۵۰ کیلومتر است که در سال ۱۴۰۰ خورشیدی رونمایی و به سازمان رزم نیروی هوافضای سپاه پاسداران الحاق شد.

خلیج فارس

خلیج فارس موشک بالستیک زمین به دریای ضد کشتی ساخت ایران، با هدایت الکترواپتیک است، که دارای برد ۳۰۰ کیلومتر است.

ذوالفقار

ذوالفقار یکی از موشک‌های کوتاه برد بالستیک ایران است. این موشک در عملیات حمله موشکی ۲۰۱۷ دیرالزور مورد استفاده قرار گرفت. برد این موشک ۷۰۰ کیلومتر است.

دزفول

دزفول نام یک موشک بالستیک هوشمند زمین به زمین است، که در ۱۸ بهمن ۱۳۹۷ در کارخانه زیرزمینی تولید موشک‌های بالستیک سپاه، رونمایی شد. این موشک دارای برد ۱٫۰۰۰ کیلومتر است.

فتاح ۱

سوم خرداد

سامانه پدافند هوایی سوم خرداد یک سامانهٔ پدافند هوایی ساخت ایران است. این سامانه از موشک‌های صیاد ۲ استفاده می‌کند. برد این سامانه ۷۰ کیلومتر است، همچنین این سامانه می‌تواند پرنده‌های در ارتفاع ۳۰ کیلومتری را منهدم کند

مقالهٔ اصلی: سرنگونی پهپاد آمریکایی توسط ایران (۱۳۹۸)

در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۹ یک پهپاد نورثروپ گرومن آر کیو-۴ گلوبال هاوک در تنگه هرمز توسط یک موشک زمین به هوای ایرانی مورد اصابت قرار گرفت. سامانه سوم خرداد این پهپاد را شکار کرده است.^[۱۶]

دانشگاه

از دانشگاه علوم و فنون هوافضای عاشورا به عنوان دانشگاه نیروی هوافضای سپاه نام برده می‌شود.^[۱۷][۱۸] مجتمع دانشگاهی هوافضای عاشورا با تجمیع مرکز آموزش آیت الله کاشانی و دانشکده‌های پدافند موشکی، علوم و فنون و پرواز در سال ۱۳۸۳ تشکیل شد. این دانشگاه در زمینه‌های آموزش خلبانی ، کنترل هوایی، خدمات پروازی، عملیات موشکی، عملیات پدافند، برق، الکترونیک و مکانیک هواپیمایی و موشکی را در مقاطع کاردانی و کارشناسی توانایی دارد.^[۱۹] مرکز انتشارات این دانشگاه ۱۸ کتاب در موضوعات هوافضا به چاپ رسانده است.^[۲۰]

جستارهای وابسته

• نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
• نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران

منابع

1. «چرا هوافضا برترین نیروی سپاه شد؟». خبرگزاری آنا.^{[پیوند مرده]}
2. «ماجرای مذاکرات موشکی با چین در تایلند/ توانمندسازی موشکی جزء اقدامات دائمی ماست/ برخورداری مقاومت از موشک‌های کلاس فاتح/ هدف؛ فتح مدار ۳۶ هزار کیلومتری در فضا». خبرگزاری فارس. ۲۱ آبان ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۳۱ خرداد ۱۳۹۸.
3. «دشمن از قدرت نظامی ایران وحشت‌زده است». خبرگزاری فارس. ۱۶ اسفند ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۳۱ خرداد ۱۳۹۸.
4. «تشکیل هوانیروز سپاه با دستور رهبر جمهوری اسلامی». رادیو فردا. ۱۳۹۴-۱۲-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۱۳.
5. «نیروی هوایی سپاه». خبرگزاری تسنیم.
6. «در حال طراحی سامانه راداری متحرک هستیم/ حفر شبانه‌روزی تونل برای شهرهای موشکی». خبرگزاری مشرق. ۸ مهر ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۱۳.
7. «جابه‌جایی فرماندهان و تغییر در ساختار سپاه». همشهری آنلاین. ۲۰۰۹-۱۰-۰۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۱۳.
8. «چگونگی شکل‌گیری نیروی هوافضای سپاه پاسداران». خبرگزاری باشگاه خبرنگاران. ۱۳۹۱-۱۰-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۱۳.
9. «سردار جعفرآبادی: مأموریت ماهواره «نور» شناسایی است/ «نور ۲» به فضا می‌رود». خبرگزاری فارس. ۴ اردیبهشت ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲ تیر ۱۳۹۹.
10. «سردار شبان: سپاه وارد عرصه پدافند هوایی برد بلند می‌شود/ تست موفق سامانه سوم خرداد در دریا و اصابت به هدف». خبرگزاری فارس. ۳۱ خرداد ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲ تیر ۱۳۹۹.
11. «فرماندهان نیروی هوافضای سپاه از ابتدای تأسیس تاکنون را بشناسید». خبرگزاری میزان. ۳۰ خرداد ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۲ شهریور ۱۳۹۷.
12. «Islamic Revolutionary Guard Corps (IRGC) Aerospace Force». Iran Watch. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۱۳.
13. «تشکیل هوانیروز سپاه با دستور رهبر جمهوری اسلامی». رادیو فردا. ۳ اسفند ۱۳۹۴.
14. «Iran Reveals New 'Jihad' Missile as Middle East Tensions Soar».
15. «(VIDEO) Iran Unveils New "Jihad" Ballistic Missile and Latest "Shahed-136B" Variant».
16. "IRGC Reveals More Details of Downing US Drone - Politics news". Tasnim News Agency.
17. «مجتمع دانشگاهی هوا فضای سپاه میزبان یک شهید گمنام دفاع مقدس - ایرنا». www.irna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۱۳.
18. «روزنامه کیهان (1386/01/29): در جشن اجتماع دانشجویان دانشگاه شاهد شریعتمداری: منظور از بی قانونی تولید بمب اتمی نیست». magiran. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۱۳.
19. «مجتمع دانشگاهی هوافضای عاشورا». مرکز انجمنهای تخصصی. ۲۰۰۹-۱۲-۲۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ آوریل ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۱۳.
20. «مرکز چاپ دانشگاه هوافضای عاشورا نیروی هوافضای سپاه». جویشگر علمی فارسی (علم نت). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۱۳.