فهرست داستان‌های مثنوی معنوی

فهرست داستان‌های مثنوی و معنوی براساس نسخه شماره ۵۱ کتابخانه موزه مولانا در قونیه تنظیم شده‌است.

دفتر اول

1. نی‌نامه
2. پادشاه و کنیزک^{[۱][۲][۳][۴][۵]}
3. مرد بقال و طوطی
4. پادشاه نصرانی‌گداز
5. مرد احول
6. لیلی و خلیفه
7. صیاد سایه
8. پادشاه مومن‌سوز
9. نخجیران و شیر^[۶][۷][۸]
10. فرار از عزرائیل
11. کشتیرانی مگس
12. هدد و سلیمان
13. سفیر روم و خلیفه دوم
14. بازرگان و طوطی^[۹]
15. پیر جنگی^[۱۰][۱۱]
16. نالیدن ستون حنانه
17. گواهی دادن سنگ‌ریزه بر حقیقت پیامبر
18. مرد اعرابی و خلیفه^[۱۲]
19. ناقه صالح
20. نحوی و کشتیبان
21. کبودی زدن مرد قزوینی
22. گرگ و روباه در خدمت شیر
23. آنکه در یاری بکوفت
24. آمدن مهمان نزد یوسف
25. مرتد شدن کاتب وحی
26. عیادت رفتن شخص ناشنوا
27. صورتگری رومیان و چینیان^[۱۳][۱۴]
28. لقمان و غلامان
29. آتش افتادن در شهر به ایام عمر بن خطاب
30. تف انداختن دشمن به روی علی بن ابیطالب
31. ابن ملجم
32. حقیر شمردن ابلیس

دفتر دوم

1. دیدن هلال ماه در زمان عمر^[۱۵]
2. مارگیر و ماردزد
3. عیسی و شخص نادان
4. اندرز گفتن صوفی به خادم خانقاه
5. فرار باز شاه به کلبه پیرزن
6. حلوا خریدن شیخ خضرویه
7. زاهدی که بسیار می‌گریست
8. خاراندن پشت شیر
9. خر برفت و خر برفت
10. زندانی مفلس
11. شخص غریبی که خانه می‌جست
12. مردی که مادرش را کشت
13. پادشاهی که دو غلام تازه خریده را امتحان کرد
14. گرفتار شدن باز میان جغدان
15. کلوخ انداختن تشنه بر آب
16. شخصی که در راه مردم بوته‌های خار کاشت
17. ذوالنون در زندان
18. خواجه و محبت لقمان
19. عارف و شاه
20. انکار فیلسوف
21. موسی و شبان
22. شخص خفته‌ای که در دهانش مار رفته بود
23. اعتماد کردن بر وفای خرس
24. نابینایی که گفت دو کوری دارم
25. گفت وگوی موسی با گوساله پرست
26. تملق کردن دیوانه از جالینوس حکیم
27. دوستی دو پرنده ناهم جنس
28. عیادت رفتن رسول
29. وحی خدا به موسی چرا به عیادت من نیامدی
30. باغبان، صوفی فقیه و سید
31. شیخی که گفت کعبه منم
32. ازدواج دلقک با فاحشه
33. خردمند دیوانه نما
34. حمله بردن سگ بر گدای کور
35. محتسب و مست
36. معاویه و شیطان
37. گریه کردن قاضی
38. حسرت خوردن مخلص بر فوت نماز جماعت
39. دزد گرفتن صاحب خانه دزد گرفتن صاحب خانه
40. مسجد ضرار
41. شخصی که شتر خود را گم کرد
42. نماز خواندن چهار هندو
43. قصد کردن غزان به کشتن مردی
44. پیرمرد و طبیب
45. جوحی و کودک پدر مرده
46. ترسیدن کودک از مرد قوی جثه
47. مرد تیراندازی که از سوارکار ترسید
48. اعرابی و فیلسوف
49. کرامات ابراهیم ادهم بر لب دریا
50. طعنه زدن بیگانه ای به شیخ
51. کسی که گفت خدا مرا کیفر نمید
52. موش و شتر
53. درویشی که متهم به دزدی شد
54. شکایت صوفیان نزد مرشد از صوفی دیگر
55. درخت حیات بخش
56. دعوای چهار کس جهت خریدن انگور
57. حیران شدن حاجیان در کرامات زاهد

دفتر سوم

1. خورندگان پیل بچه^{[۱۶][۱۷][۱۸][۱۹]}
2. اذان گفتن بلال
3. الله الله گفتن نیازمند
4. شهری و روستایی
5. اهل سبا
6. سگی که مقیم خانهٔ لیلی بود
7. افتادن شغال در خُم رنگ
8. مرد لاف زن
9. خواب فرعون در مورد ولادت موسی
10. مارگیر و اژدهای فسرده^[۲۰]
11. پیل در تاریکی
12. شخص ساده لوح و سلمانی
13. خواندن نامه عاشقانه در حضور معشوق
14. درخواست روزی بی رنج
15. مکتب دار سختگیر و شاگردانش
16. درویش یک دست
17. دوراندیشی زرگر
18. قاطر و شتر
19. عزیر
20. عارفی که بر مرگ فرزندان خود گریه نمی‌کرد
21. پیر نابینا و قرائت قرآن
22. لقمان و زره ساختن داوود
23. سؤال کردن بهلول از درویش
24. دقوقی و کراماتش^[۲۱][۲۲]
25. گریختن عیسی از شخص احمق
26. کور دوربین گر تیزشنو و برهنه دراز دامن
27. خرگوش و شاه فیلان
28. دزدی که نیمه شب دیوار خانه ای را سوراخ می‌کرد
29. پرنده حریص
30. سگی که عهد کرد در تابستان برای خود خانه بسازد
31. عشق صوفی بر سفره تهی
32. امیر و غلام نمازباره
33. مندیل در تنور آتش انداختن آنس
34. تشنگی کاروانیان عرب
35. سخن گفتن کودک شیر خواره
36. عقاب و ربودن کفش رسول
37. مردی که از موسی درخواست کرد زبان حیوانات را به او بیاموزد
38. زنی که فرزندانش می‌مردند
39. شادی بلال موقع وفات
40. عاشقِ صدر جهان
41. مسجد مهمان‌کش
42. طبلک کودک
43. آب خوردن کره اسب
44. نظر کردن پیامبر بر اسیران
45. دادخواهی پشه از باد نزد سلیمان
46. عاشق خام

دفتر چهارم

1. واعظی که فقط ستمکاران را دعا می‌کرد
2. آن صوفی که زن خود را با بیگانه ای گرفت
3. مرد دباغ در بازار عطاران
4. شخص حق ستیز و علی
5. مسجد اقصی
6. آغاز خلافت عثمان
7. سلیمان و بلقیس
8. کرامات شیخ عبدالله مغربی
9. عطار و مشتری گِل خوار
10. درویشی که از خدا درخواست
11. روزی حلال بدون کسب و کار می‌کرد
12. هجرت ابراهیم ادهم
13. تشنه ای که از درخت گردو در آب می‌افکند
14. یاری خواستن حلیمه از بُتان
15. پاداش گرفتن شاعر از پادشاه
16. آموختن گورکنی از زاغ
17. مراقبه صوفی میان گلستان
18. غلامی که عیوب خود را نمی‌دید
19. ناقة مجنون
20. فقیهی که دزد عمامه اش را ربود
21. مرد لاف زن
22. مژده دادن بایزید بسطامی از زادن ابوالحسن خرقانی
23. کژ وزیدن باد بر سلیمان
24. مشورت با دشمن عاقل
25. سپردن فرماندهی سپاه اسلام به یک سردار جوان
26. بایزید بسطامی که گفت: خدا منم
27. سه ماهی در آبگیر
28. دعای استنجا
29. صیاد و پرنده زیرک
30. پند دادن موسی به فرعون
31. بشارت پایان یافتن ماه صفر
32. باز پادشاه و پیرزن نادان
33. زنی که از علی یاری خواست
34. جدل برخی از امیران عرب با پیامبر
35. خشم گرفتن پادشاه بر ندیمی و شفاعت عماد الملک
36. پرسش موسی از خدا که چرا خلایق می‌میرند
37. شاهزاده ای که پادشاهی حقیقی بر او روی نمود
38. زاهدی که در سال قحطی شاد و خندان بود
39. عُزیر و فرزندانش
40. لابه کردن قبطی به سبطی برای نوشیدن آب
41. زن پلیدکار و شوهرش
42. ذوالقرنین و کوه قاف
43. موری که نوشتن قلم را دید و آن را ستود
44. رؤیت جبرئیل

دفتر پنجم

1. چهار مرغ فتنه جو
2. مهمان شکم باره
3. قهر و لطف خدا
4. اعرابی که سگش در حال مرگ بود
5. طاووسی که پرهای زیبای خود را می‌کند
6. محبوس شدن آهو در آخور خران
7. فتح سبزوار توسط سلطان محمد خوارزمشاه
8. شخصی که ادعای پیغمبری می‌کرد
9. عاشقی که خدمت‌های خود را نزد معشوق برمی‌شمرد
10. شهوت راندن خاتون با خر
11. خلقت جسم آدم
12. قوم یونس
13. ایاز و سلطان محمود غزنوی
14. قصد کردن مجنون
15. زاهد نمای هوس باز
16. توبه نصوح
17. شیر و روباه و خر
18. خر و اسبان تازی
19. زاهدی که توکل را امتحان می‌کرد
20. مُخَنّث و لوطی
21. فرار از خرگیران
22. شیخ محمد سَررَزی غزنوی
23. مریدی که شیخ به حرص و ضمیر او واقف شد
24. گاوی که شبها غصه می‌خورد
25. شخصی که در جست وجوی آدم بود
26. دزد میوه و باغبان
27. درویشی که به خدا اعتراض کرد
28. نکوهش خویشاوندان مجنون
29. جُوحی در مجلس وعظ
30. کافری که گفتند مسلمان شو
31. مؤذن زشت آواز
32. زن نابکار
33. امیر و زاهد ریایی
34. ضیاء دلق و شیخ الاسلام بلخ
35. شطرنج بازی شاهِ تِرْمَذ و دلقک
36. پیامبر در غار حرا
37. مهمان ناشناس
38. پند دادن پدر به دختر نوعروس خود
39. صوفی لاف زن
40. جهاد اکبر عیاضی
41. مجاهدة صوفی صافی
42. کنیزک و پهلوان و خلیفه مصر
43. گوهر شکستن ایاز

دفتر ششم

1. مرغی که سر به سوی شهر و دم به سوی ده داشت
2. غلام هندو
3. مردی که سنگ آتش زنه اش مدام خاموش می‌شد
4. حسدِ امیران بر ایاز
5. پرنده و صیاد حیله‌گر
6. دزدان و مرد ساده لوح
7. های و هوی کردن پاسبان
8. عاشقی که خوابش در ربود
9. امیر ترک و رامشگر
10. نابینا در خانه پیامبر
11. عزاداری عاشورا در حلب
12. کسی که نیمه شب سَحوری می‌زد
13. احد احد گفتن بلال
14. بیماری هلال
15. اسبی که واپس می‌رفت
16. عجوزه ای که هوس شوهر کرده بود
17. گدا و مرد گیلانی
18. گدایی که هر چه از صاحب خانه خواست، گفت نیست
19. مرد بیماری که طبیب در او امید صحت ندید
20. سلطان محمود و غلام هندو
21. خیاط شوخ‌طبع
22. زنان بسیار در جهان
23. زنی که از لباس پاره و چرکینش شکوه می‌کرد
24. ریش راهب
25. فقیری که گنج بدون رنج می‌طلبید
26. مرید شیخ حسن خرقانی
27. سه هم سفر یهودی مسیحی و مسلمان
28. شتر، گاو و قوچ
29. ستم کردن شاه در گذر مسجد
30. شاهِ تِرْمَذ و دلقک
31. موش و چغز
32. ابنُ الوقت بودن صوفی
33. سلطان محمود در جمع شب دزدان
34. گاو دریایی و گوهر شب چراغ^[۲۳][۲۴]
35. عبدالغوث و پریان
36. مرد وامدار و محتسب تبریز^[۲۵]
37. جعفر طیار و فتح قلعه
38. نان خریدن عُمَر از نانوای کاشی
39. فرار گوسفند از زمهٔ موسی
40. تعلق خاطر خوارزمشاه به اسب یکی از امیران
41. یاری خواستن یوسف از یک زندانی
42. در هوش رُبا^[۲۶]
43. بخشش‌های صدرِ جهان
44. دو برادر کوسه و اَمْرَد
45. پادشاه و فقیه شراب خوار
46. امرء القیس و پادشاه روم
47. اسرار گنج در مصر^[۲۷]
48. عشق قاضی به زن جوحی
49. رحم آوردن عزرائیل
50. وصیت پدر به فرزندان

منابع

1. مرادی، ایوب؛ چالاک، سارا. «بررسی تکثر معنایی در حکایت شاه و کنیزک مولوی براساس نظام رمزگان روایی رولان بارت». پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا). انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران. ۱۴ (۲). doi:10.22108/jpll.2021.125793.1539.
2. متقی نیا، محمدرضا؛ ویس کرمی، حسنعلی؛ محمدزاده، مصطفی. «رویکردهای روان‌درمانبخش مولانا در حکایت پادشاه و کنیزک مثنوی». پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا). انجمن ترویج ادب فارسی. ۱۱ (۱). doi:10.22108/jpll.2017.21601.
3. «تحلیل داستان شاه و کنیزک در مثنوی مولوی». پژوهش‌های ادب عرفانی.
4. نرگس, خادمی; ابوالقاسم, قوام (2011-01-01). "شخصیت کنیزک در مثنوی مولوی" (به انگلیسی). نقد ادبی. p. 69–90. Retrieved 2023-04-21.
5. ابوالفضل, غنی‌زاده (2019-01-01). "«بیع و مبایعه» در داستان «پادشاه و کنیزک مثنوی معنوی»" (به انگلیسی). پژوهش‌های بین رشته‌ای ادبی (ادبیات و پژوهش‌های میان رشته‌ای). p. 233–265. Retrieved 2023-04-21.
6. «مقایسه و بررسی عناصر داستانی شیر و نخچیران در مثنوی معنوی و کلیله و دمنه». مجله عرفانیات در ادب فارسی (ادب و عرفان). ۰ (۴). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۴.
7. «فرافکنی در داستان شیر ونخجیران مثنوی مولوی». پرتال جامع علوم انسانی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۴.
8. داوود, اسپرهم; مولود, شاگشتاسبی; عزیزاله, سالاری (2019-01-01). "تحلیل روایی داستان «نخجیران و شیر» مثنوی معنوی با رویکرد زبان‌شناسی رمزگان رولان بارت" (به انگلیسی). پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت. p. 1–19. Retrieved 2023-04-21.
9. محوب، فرشته. «نشانه‌شناسی تمثیل طوطی و بازرگانِ مثنوی برپایة نظریة مایکل ریفاتر». پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا). انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران. ۱۴ (۲). doi:10.22108/jpll.2021.127399.1582.
10. «تحلیل ساختاری داستان با نگاهی به داستان پیرچنگی در مثنوی مولانا». پرتال جامع علوم انسانی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۴.
11. وهابی دریاکناری، رقیه؛ مباشری، محبوبه. «ساختار «روایت» در سه روایت از «پیر چنگی» با تأکید بر دیدگاه «ژرار ژنت»». پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا). انجمن ترویج ادب فارسی (Online First). doi:10.22108/jpll.2017.82843.0.
12. تابان فرد, عباس; رسمی, سکینه (2018-12-10). "تحلیل داستان"اعرابی درویش و همسراو"در مثنوی معنوی مولوی بر اساس نظریهٔ مثبت گرای مارتین سلیگمن". پژوهش‌های ادبیات تطبیقی. 6 (3): 23–44.
13. «روانکاوی شخصیت‌ها و نمادهای عرفانی مولانا در داستان رومیان و چینیان مثنوی معنوی». فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی. ۹ (۳۱): ۱۶۴–۱۷۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۴.
14. پروین, گلی زاده; نسرین, گبانچی (2013-01-01). "روانکاوی شخصیت‌ها و نمادهای عرفانی مولانا در داستان رومیان و چینیان مثنوی معنوی" (به انگلیسی). ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی (زبان و ادبیات فارسی). p. 257–280. Retrieved 2023-04-21.
15. مینا, جانی; تورج, عقدایی; نزهت, نوحی (2022-01-01). "تحلیل داستان» هلال پنداشتن آن شخص خیال را» از مثنوی معنوی براساس مؤلفه‌های فردیتِ یونگ" (به انگلیسی). عرفان اسلامی (ادیان و عرفان). p. 217–236. Retrieved 2023-04-21.
16. علی, دهقان بمان; رویا, جدی تازه کند. "تحلیل عناصر داستان خورندگان پیل بچه از حرص و ترک نصیحت ناصح". SID (به انگلیسی). p. –. Retrieved 2023-04-21.
17. «تحلیل عناصر داستان خورندگان پیل بچه از حرص و ترک نصیحت ناصح». University of Mohaghegh Ardabili Scientific Repository. ۲۰۱۹-۰۸-۲۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۲۱.
18. «مقاله تأملی بر مفاهیم رمزها و سمبل‌ها در داستان خورندگان بچه فیل در دفتر سوم مثنوی». magirans.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۲۱.
19. فرنیا، ناصر (۲۰۱۷-۰۹-۰۴). «مقاله تأملی بر مفاهیم رمزها و سمبل‌ها در داستان خورندگان بچه فیل در دفتر سوم مثنوی». سومین همایش متن پژوهی ادبی (نگاهی تازه به آثار مولانا). دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۲۱.
20. «هویت بر اساس داستان مارگیر مولوی». jpll.ui.ac.ir.
21. «تحلیل داستان دقوقی از مثنوی». پرتال جامع علوم انسانی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۴.
22. مهرداد, اکبری گندمانی; رضا, کمالی بانیانی مهدی (2017-01-01). "شگردهای قبض و بسط روایت در مثنوی معنوی (مطالعه موردی داستان دقوقی)" (به انگلیسی). ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی (زبان و ادبیات فارسی). p. 39–75. Retrieved 2023-04-21.
23. «بازتاب اسطورهٔ "گاوماهی" در هنر ایرانی بر اساس منابع کهن» (PDF). kashanu.
24. خبرگزاری فارس (۲۰۲۰-۰۷-۲۶). «رقابت بر سر «گوهر شب چراغ» / یک بازی کودکانه با اقتباس از مثنوی معنوی». خبرگزاری فارس. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۲۱.
25. یزدان, فرخی (2020-01-01). "رویکردی تاریخی به داستان «محتسب تبریز» در مثنوی معنوی" (به انگلیسی). پژوهشهای علوم تاریخی (دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران). p. 187–206. Retrieved 2023-04-21.
26. زینب, حاج ابوکهکی; اشرف, شیبانی اقدم; محمدعلی, گذشتی (2020-01-01). "دنیاهای محتمل در ساختار روایی مثنوی معنوی (داستان دژ هوش ربا)" (به انگلیسی). ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی (زبان و ادبیات فارسی). p. 95–122. Retrieved 2023-04-21.
27. «مطالعه تطبیقی داستان مرد و گنج از مثنوی با کتاب کیمیاگر پائولوکوئیلو». jpll.ui.ac.ir | پژوهش‌های ادب عرفانی.

پیوند به بیرون

• بازخوانی و تحلیل مفهوم سنخیت و جنسیت در مثنوی مولوی
• تحلیل داستان‌های «مثنوی»
• نقش تمثیل در داستان‌های مثنوی معنوی
• تأملی بر دفتر پنجم «شرح جامع مثنوی معنوی»
• روایت‌شناسی ارسطویی: کشف و دگرگونی در سه حکایت مثنوی معنوی