سازمان آزادی‌بخش فلسطین

سازمان آزادی‌بخش فلسطین عربی: منظمة التحریر الفلسطینیة
کوته‌نوشت	ساف PLO
رئیس کمیته اجرایی	محمود عباس
بنیان‌گذار	احمد شقیری
بنیان‌گذاری	۲۸ مه ۱۹۶۴
ستاد	البیره، کرانه باختری
سازمان‌های عضو	فتح جبهه مردمی برای آزادی فلسطین جبهه دموکراتیک برای آزادی فلسطین حزب مردم فلسطین جبهه آزادی‌بخش فلسطین جبهه آزادی‌بخش عرب الصاعقه اتحاد دموکراتیک فلسطین جبهه نبرد خلق فلسطین جبهه عربی فلسطین
مرام سیاسی	ملی‌گرایی فلسطینی ملی‌گرایی عربی[۱] پان‌عربیسم[۲] سوسیالیسم عربی[۳] سکولاریسم[۴] امپریالیسم‌ستیزی[۵] صهیونیسم‌ستیزی (تا ۱۹۹۳) چاره دو کشوری (از ۱۹۹۳) جناح‌ها: چاره یک‌کشوری[۶] صهیونیسم‌ستیزی[۷] بعثیسم[۸] مارکسیسم[۹]
طیف سیاسی	چپ
وابستگی منطقه‌ای	اتحادیه عرب (از ۹ سپتامبر ۱۹۷۶)
وابستگی بین‌المللی	سازمان ملل (از ۲۲ نوامبر ۱۹۷۴)
سرود	فدایی
مجلس قانون‌گذاری فلسطین	۵۰ از ۱۳۲
مجلس ملی فلسطین	۲۰۳ از ۷۶۵
وبگاه
وبگاه رسمی
سیاست در فلسطین حزب‌ها

سازمان آزادی‌بخش فلسطین به‌اختصار ساف (به عربی: مُنَظَّمَة التحریر الفلَسطینیة، به اختصار م.ت.ف) یک کنفدراسیون ملی‌گرا از احزاب فلسطینی است که در سطح بین‌المللی به عنوان نمایندۀ رسمی مردم فلسطین شناخته می‌شود.^[۱۰][۱۱] این سازمان که در سال ۱۹۶۴ تأسیس شده، در ابتدا به دنبال ایجاد یک کشور عربی در سراسر سرزمین سابقاً تحت قیمومت بریتانیا بر فلسطین بود و از حذف کشور اسرائیل حمایت می کرد. با این حال، ساف در سال ۱۹۹۳ طی معاهدۀ اول اسلو حاکمیت اسرائیل را به رسمیت شناخت و اکنون تنها به دنبال ایجاد یک کشور عربی در سرزمین‌های فلسطینی (کرانۀ باختری و نوار غزه) است که از زمان جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۶۷ توسط اسرائیل اشغال نظامی‌شده‌است.

دفتر مرکزی سازمان آزادی‌بخش فلسطین در البیره، شهری در کرانه باختری قرار دارد. ساف به عنوان حکومت به‌رسمیت شناخته شدۀ دولت قانونی فلسطین، از سال ۱۹۷۴ در سازمان ملل متحد از وضعیت ناظر برخوردار است.^{[۱۲][۱۳][۱۴]} قبل از توافق‌های اسلو، جناح‌های مبارز سازمان آزادی‌بخش فلسطین چه در داخل اسرائیل و چه در خارج از آن مشغول مبارزه بودند.^{[۱۵][۱۶][۱۷]} متعاقباً ایالات متحدۀ آمریکا ساف را در سال ۱۹۸۷ به عنوان یک گروه تروریستی معرفی کرد، با این وجود معافیت ریاست جمهوری از سال ۱۹۸۸ تماس آمریکا و ساف را امکان‌پذیر کرد.^[۱۸][۱۹] گفتگوهای میانجیگرانه بین دولت اسرائیل و سازمان آزادیبخش فلسطین در سال ۱۹۹۳ (توافق اول اسلو) منجر به این شد که ساف حق اسرائیل برای وجود داشتن صلح‌آمیز را به رسمیت بشناسد و قطعنامۀ ۲۴۲ شورای امنیت سازمان ملل متحد را بپذیرد، و اسرائیل نیز ساف را به عنوان مرجعی مشروع که نمایندۀ مردم فلسطین است به رسمیت بشناسد.^[۲۰] به‌رغم نامه‌نگاری‌های بین اسرائیل و ساف برای به رسمیت شناختن یکدیگر، که در آن یاسر عرفات رهبر پیشین ساف از مقاومت رسمی علیه اسرائیل صرف نظر کرده‌بود، ساف به فعالیت‌های مبارزاتی خود، به ویژه در طول انتفاضۀ دوم (۲۰۰۰-۲۰۰۵) ادامه داد. در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۸، شورای مرکزی ساف، به‌رسمیت شناختن اسرائیل توسط فلسطینی‌ها را به حالت تعلیق درآورد و متعاقباً تمامی اشکال همکاری امنیتی و اقتصادی با مقامات اسرائیل را تا زمانی که اسرائیل یک کشور فلسطینی را در مرزهای پیش از ۱۹۶۷ به رسمیت نشناسد، متوقف کرد.^[۲۱][۲۲]

تأسیس

اتحادیه عرب در اولین نشست خود در قاهره در سال ۱۹۶۴ ابتکار تشکیل سازمانی را مطرح کرد که مردم فلسطین را نمایندگی کند.^[۲۳] مجلس ملی فلسطین در ۲۸ مه ۱۹۶۴ در بیت‌المقدس تشکیل جلسه داد. پس از پایان جلسه، سازمان آزادی‌بخش فلسطین در ۲ ژوئن ۱۹۶۴ تأسیس شد که اتحاد اعراب و آزادی فلسطین به عنوان "اهداف تکمیلی" آن اعلام شد.^[۲۴]

ایدئولوژی

ایدئولوژی سازمان آزادی‌بخش فلسطین در زمان تأسیس آن در سال ۱۹۶۴ در قالب منشور ملی فلسطین تدوین شد.^[۲۴] این منشور در سال ۱۹۶۸ با نسخۀ دیگگری جایگزین شد که به‌صورت جامع اصلاح شده‌بود.^[۲۵]

تا سال ۱۹۹۳ گزینۀ مورد حمایت سازمان آزادی‌بخش فلسطین مبارزۀ مسلحانه بود. از زمان امضای توافقات اسلو، مذاکره و دیپلماسی به سیاست رسمی این سازمان تبدیل شد.

در آوریل ۱۹۹۶ بسیاری از مواد منشور که با توافقنامۀ اسلو مغایرت داشتند، به‌طور کامل یا جزئی لغو شدند.^[۲۶]

هستأ اصلی ایدئولوژی سازمان آزادی‌بخش فلسطین این باور است که صهیونیست‌ها با دستاویز قرار دادن روابط تاریخی و یهودی با فلسطین، فلسطینی‌ها را به ناحق از فلسطین اخراج کرده و یک کشور یهودی در آن تأسیس کرده‌اند. ساف خواستار بازگشت آوارگان فلسطینی به خانه‌های خود است. این مسئله در منشور ملی بیان شده‌است:

در مادۀ ۲ منشور آمده‌است که «فلسطین بر اساس مرزهایی که در زمان قیمومت بریتانیا داشت، یک واحد سرزمینی تجزیه‌ناپذیر است»^[۲۵]، یعنی جایی برای کشور یهودی در آن وجود ندارد. این ماده در سال ۱۹۹۶ برای سازگار شدن با توافقنامۀ اسلو مورد تعدیل قرار گرفت.^[۲۶]

مادۀ ۲۰ بیان می‌دارد که: «اعلامیۀ بالفور، قیمومت فلسطین و هر آنچه که این‌ها بر آن استوار شده‌اند، باطل و بی‌اعتبار تلقی می‌شوند. ادعاهای مربوط به پیوندهای تاریخی یا مذهبی یهودیان با فلسطین، با واقعیت‌های تاریخی و تصور خقیقی از آنچه که دولت بودن را به وجود می‌آورد، ناسازگار است. یهودیت یک دین است و یک ملیت مستقل نیست. همچنین یهودیان یک ملت واحد با هویت خاص خود را تشکیل نمی‌دهند؛ آن‌ها شهروندان کشورهایی هستند که به آن تعلق دارند.^[۲۵] این ماده در سال ۱۹۹۶ لغو شد.^[۲۶]

مادۀ 3 مقرر می‌دارد: «مردم عرب فلسطین دارای حق قانونی بر وطن خود هستند و این حق را دارند که پس از دست یافتن به آزادی کشورشان، بر اساس خواسته‌های خود و کاملاً بر اساس میل و اراده‌شان، سرنوشت خود را تعیین کنند».

سکولاریسم در مقابل پایبندی به اسلام

سازمان آزادی‌بخش فلسطین و جناح مسلط آن یعنی فتح، اغلب با جناح‌های مذهبی‌تر مانند حماس و جهاد اسلامی فلسطین (PIJ) در تضاد هستند. با این وجود همه، جمعیتی عمدتاً مسلمان را نمایندگی می‌کنند. در عمل کل جمعیت این مناطق مسلمان و اکثراً سنی هستند. حدود ۵۰۰۰۰ (حدود ۱٪) از ۴/۶ میلیون فلسطینی در سرزمین‌های اشغالی فلسطین، فلسطینی مسیحی هستند.^[۲۷][۲۸]

در دوران ریاست جمهوری عرفات، تشکیلات خودگردان فلسطین تحت تسلط فتح قانون اساسی اصلاح‌شده‌ای را در سال ۲۰۰۳ تصویب کرد که تصریح می‌کند تنها دین رسمی در فلسطین اسلام و منبع اصلی قانون‌گذاری اصول شریعت اسلامی است.^[۲۹] پیش نویس قانون اساسی همین مقررات را شامل می‌شود.^[۳۰][۳۱] پیش‌نویس قانون اساسی توسط کمیته قانون اساسی که توسط عرفات در سال ۱۹۹۹ تأسیس شده و به تأیید و امضای سازمان آزادی‌بخش فلسطین نیز رسیده، تدوین شده‌است.^[۳۲][۳۳]

تاریخچه

ساف در مه ۱۹۶۴ میلادی در بیت‌المقدس پس از یک توافق بنیادین کشورهای عربی در اجلاس سران اتحادیه عرب سال قبل، توسط مجلس ملی فلسطین تأسیس شد.

مجلس ملی فلسطین نهاد قانون‌گذاری این سازمان است که هر دو سال یکبار تشکیل جلسه می‌دهد و کمیته اجرایی ۱۸ نفره آن را تعیین می‌کند. محمود عباس رئیس کمیته اجرایی سازمان پس از مرگ یاسر عرفات در سال ۲۰۰۴ تاکنون است.

اتحادیه عرب در ۱۹۷۴ میلادی این سازمان را تنها نهاد مشروع برای نمایندگی مردم فلسطین دانست و به عضویت خود پذیرفت. در نوامبر همین سال ساف به عنوان عضو ناظر سازمان ملل متحد پذیرفته شد. در ژانویه ۱۹۷۶ شورای امنیت سازمان ملل اجازه شرکت نماینده آن را در جلسات شورای امنیت -بدون حق رأی- صادر کرد. حقی که معمولاً فقط مختص اعضای سازمان ملل است.

نظامیان عضو سازمان آزادی‌بخش فلسطین در یک راهپیمایی در طول جنگ داخلی لبنان در بیروت، ۱ ژانویه ۱۹۷۹ میلادی.

در سال ۱۹۹۳ تحول مهمی در سیاست‌ها راهبردی این سازمان و روابط آن با اسرائیل ایجاد شد. یاسر عرفات در نامه‌ای رسمی به اسحاق رابین، اسرائیل را به رسمیت شناخت و رابین، نخست‌وزیر اسرائیل، نیز در جواب ساف را به عنوان نماینده مردم فلسطین به رسمیت شناخت.

ساف با بسیاری از کشورهای جهان روابط رسمی دیپلماتیک دارد و سفارتخانه‌ها و نمایندگی‌های این سازمان معمولاً با نام فلسطین شناخته می‌شوند. پس از صدور اعلامیه استقلال فلسطین در سال ۱۹۸۸ نمایندگی این سازمان در سازمان ملل نام خود را از «سازمان آزادی‌بخش فلسطین» به «فلسطین» تغییر داد و در سال ۱۹۹۸ حق شرکت در بحث‌های مجمع عمومی -بدون حق رأی- نیز به آن اعطا شد. در سال ۲۰۱۲ مجمع عمومی سازمان ملل در قطعنامه ۶۷/۱۹ با ۱۳۸ رأی موافق و ۹ رای مخالف (عدم حضور ۴۱ دولت در جلسه) موقعیت فلسطین را از «نهاد ناظر غیرعضو» به عضویت «دولت ناظر غیرعضو» تغییر داد. این موقعیت مشابه موقعیت سریر مقدس در سازمان ملل است. این قطعنامه توسط بسیاری به عنوان شناسایی دوفکتوی فلسطین به عنوان یک کشور از سوی سازمان ملل تعبیر شد.

تعطیلی دفتر ساف در آمریکا

به دنبال مخالفت سازمان آزادی‌بخش فلسطین با معامله قرن، دولت ترامپ با هدف تحت فشار قرار دادن فلسطینی‌ها دستور داد دفتر نمایندگی این سازمان در واشینگتن بسته شود.^[۳۴]

اتحادیه عرب به دنبال بسته شدن نمایندگی ساف در واشینگتن بیانیه‌ای صادر کرد و آن را محکوم و آن را یکی از سیاست‌های ضد فلسطینی آمریکا نامید.^[۳۵]

جستارهای وابسته

• سازمان سپتامبر سیاه
• بمب‌گذاری کپنهاگ (۱۹۸۵)

منابع

1. Szekely, Ora (2016-11-26). The Politics of Militant Group Survival in the Middle East: Resources, Relationships, and Resistance (به انگلیسی). Springer. p. 51. ISBN 978-3-319-40141-6.
2. Spyer, Jonathan (2011-01-01). The Transforming Fire: The Rise of the Israel-Islamist Conflict (به انگلیسی). A&C Black. p. 23. ISBN 978-1-4411-6663-0.
3. "Quién fue Yasser Arafat?". 17 March 2019.
4. Grafton, David D. (2009-03-16). Piety, Politics, and Power: Lutherans Encountering Islam in the Middle East (به انگلیسی). Wipf and Stock Publishers. p. 222. ISBN 978-1-63087-718-7.
5. "Rewriting history, Abbas calls Israel a 'colonial project' unrelated to Judaism". The Times of Israel.
6. "Jailed PFLP Leader: Only a One-state Solution Is Possible". Haaretz (به انگلیسی). Retrieved 2023-11-08.
7. "Jailed PFLP Leader: Only a One-state Solution Is Possible". Haaretz (به انگلیسی). Retrieved 2023-11-08.
8. Rubenberg, Cheryl (2003). The Palestinians: In Search of a Just Peace (به انگلیسی). Lynne Rienner Publishers. p. 41. ISBN 978-1-58826-225-7.
9. Rubenberg, Cheryl (2003). The Palestinians: In Search of a Just Peace (به انگلیسی). Lynne Rienner Publishers. p. 41. ISBN 978-1-58826-225-7.
10. Al-Madfai, Madiha Rashid (1993). Jordan, the United States and the Middle East Peace Process, 1974–1991. Cambridge Middle East Library, Cambridge University Press. p. 21. ISBN 978-0-521-41523-1. On 28 October 1974, the seventh Arab summit conference held in Rabat designated the PLO as the sole legitimate representative of the Palestinian people and reaffirmed their right to establish an independent state of urgency.
11. Geldenhuys, Deon (1990). Isolated states: a comparative analysis. Cambridge University Press. p. 155. ISBN 978-0-521-40268-2. The organisation has also been recognized as the sole legitimate representative of the Palestinian people by well over 100 states ...
12. United Nations General Assembly Resolution 3210. "Invites the Palestine Liberation Organization, the representative of the Palestinian people, to participate in the deliberations of the General Assembly on the question of Palestine in plenary meetings."
13. United Nations General Assembly Resolution 3236. "Having heard the statement of the Palestine Liberation Organization, the representative of the Palestinian people, ..."
14. United Nations General Assembly Resolution 3237
15. Beyer, Lisa (12 November 2004). "Arafat: A Life in Retrospect". Time. Archived from the original on 8 October 2022. Retrieved 8 March 2017.
16. "PLO to Limit Attacks, Arafat Says". The Los Angeles Times. 17 October 2000. Retrieved 8 March 2017.
17. "Palestine Liberation Organization (PLO) | Palestinian political organization". Encyclopædia Britannica. Retrieved 8 March 2017.
18. الگو:USC2
19. Ehrenfeld, Rachel (2003). "The Palestinians". Funding Evil, How Terrorism Is Financed – and How to Stop It (PDF) (preview chapter). Bonus Books. Archived from the original (PDF) on 26 April 2011. Retrieved 2023-10-27 – via Funding for Peace Coalition.
20. Murphy, Kim (10 September 1993). "Israel and PLO, in Historic Bid for Peace, Agree to Mutual Recognition". The Los Angeles Times.
21. Mustafa, Rami (29 October 2018). المجلس المركزي الفلسطيني يعلن تعليق الاعتراف بدولة إسرائيل [The Palestinian Central Council announces the suspension of recognition of the State of Israel]. El Watan.
22. "Palestinian Central Council suspends recognition of Israel". www.aa.com.tr. Retrieved 2023-11-02.
23. The PLO and the crisis of representation بایگانی‌شده در ۲۲ مارس ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine. Mazen Masri, Muftah, 15 October 2010
24. "Permanent Observer Mission of Palestine to the United Nations – Palestine National Charter of 1964". 30 November 2010. Archived from the original on 30 November 2010. Retrieved 8 March 2017.
25. The Palestinian National Charter: Resolutions of the Palestine National Council July 1–17, 1968, on Avalon
26. Letter From President Yasser Arafat to President Clinton, Miftah.org, 13 January 1998
27. Palestinian Christians in the Holy Land and the Diaspora بایگانی‌شده در ۱۱ اوت ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine. Latin Patriarchate of Jerusalem, 21 October 2014
28. Palestinian Christians in the Holy Land. Institute for Middle East Understanding, 17 December 2012
29. 2003 Amended Basic Law
    Art. 1: ″Palestine is part of the larger Arab world, and the Palestinian people are part of the Arab nation.″; Art. 4: ″Islam is the official religion in Palestine. Respect for the sanctity of all other divine religions shall be maintained; The principles of Islamic Shari'a shall be a principal source of legislation.; Arabic shall be the official language.″
30. The revision of the third draft of the constitution of the State of Palestine (Art. 5 and 7). 15 May 2003
31. Draft Palestine Constitution. MidEastWeb, 25 March 2003
32. The draft of the Palestinian Constitution. Palestinian Center for Policy and Survey Research (PSR), February 2001
33. Palestinian Constitution. Palestinian National Authority, April 2003
34. «دفتر سازمان آزادیبخش فلسطین در واشینگتن تعطیل شد». Iran Press. ۱۳۹۷-۰۶-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۰۹.
35. «بیانیه اتحادیه‌عرب در محکومیت بسته‌شدن دفتر «ساف» در آمریکا». Iran Press. ۱۳۹۷-۰۶-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۰۹.

پیوند به بیرون

• سازمان آزادی‌بخش فلسطین در یک نگاه: مقاله‌ای تحلیلی