ایرنه پاپاس (یونانی: Ειρήνη Παππά؛ ۳ سپتامبر ۱۹۲۹ – ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۲) خواننده و بازیگر اهل یونان بود.[۱] وی در طول حدود ۵۰ سال فعالیت هنری‌اش در بیش از ۷۰ فیلم سینمایی بازی نموده‌است. وی به خاطر نقش‌آفرینی قهرمانان تراژدی یونانی[۲] و حضور مقتدرانه در صحنه تئاتری[۳] شناخته شده‌است.
برخی از فیلم‌هایی که وی در آنها حضور داشته‌است از ماندگارترین آثار تاریخ سینما هستند. ایرنه پاپاس بیشتر از توانایی واقعی بازیگری، بر پایه کلیشه‌های نژادی و ملیتی در نقش زن مقتدر و آتشین مدیترانه‌ای در فیلم‌ها به کار گرفته می‌شد.[۴] در ایران وی را بیشتر با نقش هند در فیلم محمد رسول‌الله (فیلم ۱۹۷۶) می‌شناسند.[۵]
زندگی
با نام اصلی «ایرن للکو» (یونانی: Ειρήνη Λελέκου) در ۳ سپتامبر ۱۹۲۹ زاده شد. مادرش، النی، معلم مدرسه و پدرش آموزگار کلاسیک‌های ادبیات و نمایش یونان بود. ایرنه پاپاس دانش‌آموخته رقص و آواز از مدرسه سلطنتی هنرهای دراماتیک در آتن بود. او در ۱۹۴۷ با کارگردان سینما آلکیس پاپاس ازدواج کرد و نام خانوادگی او را گرفت. ازدواج آنها تا ۱۹۵۱ دوام داشت و به هنگام جدایی، نام خانوادگی همسرش را نگاه داشت.[۴]
او با مارلون براندو در ۱۹۵۴ آشنا شد تا سال‌ها رابطه‌ای پنهانی با او داشت.[۴]
فعالیت‌های هنری
ایرنه پاپاس بازی در تئاتر را با بازی در نمایش‌های شکسپیر و ایبسن در سال ۱۹۴۸ آغاز کرد. او با بازی در سینما را از ۱۹۵۱ با شهر مرده (ساخته فریکسوس ایلیادیس) وارد سینما شد اما هرگز تئاتر را رها نکرد.[۴]
ایرنه پاپاس در طی ۲۶ سال در هفت فیلم با آنتونی کوئین هم‌بازی بود.[۴]
دیدگاه و کنش سیاسی
ایرنه پاپاس عضو حزب کمونیست یونان بود. پس از روی کار آمدن دیکتاتوری نظامی (که پاپاس را «رایش چهارم» می‌نامید) در آن کشور به همراه بعضی دیگر از هنرمندان یونانی مانند میکیس تئودوراکیس از آن کشور تبعید شد و در سال‌های بعد در فیلم‌های انگلیسی، ایتالیایی و آمریکایی بازی کرد.[۴]
ایرنه پاپاس تا پایان دهه ۱۹۷۰ بازی در فیلم‌هایی با مضامین سیاسی نزدیک به چپ را ادامه داد. سرشناس‌ترین فیلم سیاسی او زی [در ایران: «زد»] بود.[۴]
خوانندگی
ایرنه پاپاس به کار خوانندگی نیز می‌پرداخت. آلبوم آوازهای تئودوراکیس در ۱۹۶۹ با ترانه‌های فولک یونانی بسیار پرآوازه شد. آلبوم دیگر او به نام اودِس (۱۹۷۹) نیز مجموعه‌ای از هشت ترانه فولکلور یونانی بود که ونجلیس برای آن آهنگسازی کرد.[۴]
بیماری و درگذشت
در سال ۲۰۱۸ اعلام شده بوده که وی مدت پنج سال است که به بیماری آلزایمر مبتلا می‌باشد.[۶] روز چهارشنبه ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۲ در ۹۳ سالگی درگذشت.[۷][۸]
