در حکومت جمهوری اسلامی حقوق انسانی هنرمندان به ویژه دگراندیش و منتقد، مانند حقوق گروه‌های معترض دیگر، همچون: روشنفکران، نویسندگان، شاعران، روزنامه‌نگاران، دانشجویان، آموزگاران، کارگران، اقلیت‌های قومی و دینی،[۱]وکیلان، فعالان حقوق بشر و زنان…، نقض می‌شود.[۲]
در دههٔ ۱۳۹۰ نیز موجی از سرکوب هنرمندان (از شاعر و نویسنده و غیره) آغاز شد.[۳]
فریدون فرخزاد (برادر فروغ فرخزاد)؛ خواننده، بازیگر، مجری و شاعری که به دلیل انتقاد از فقه اسلامی و جمهوری اسلامی، به دست برخی از مأموران امنیتی در بیرون از ایران، به گونهٔ دردناکی، سلاخی شد.[۵][۶]
دو برادر و هنرمند مازندرانی به نامهای مهدی رجبیان (آهنگساز) و حسین رجبیان (فیلمساز) به همراه یوسف عمادی (موسیقی‌نواز) در دادگاهی ۱۵ دقیقه‌ای (مانند دادگاه‌های صحرایی) و به اتهام تبلیغ علیه نظام و توهین به مقدسات، هر یک به ۶ سال حبس و نیز جریمهٔ مالی ۲۰۰ میلیون ریالی، محکوم شدند.[۱۴][۱۵][۱۶] برخی از آنان برای پرداخت جریمهٔ مالی، ناگزیر شدند که ابزارهای موسیقایی خود را بفروشند.[۱۷] آن‌ها بیش از دو ماه در سلول‌های انفرادی در بند ۲ الف سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و زیر بازجویی بودند.[۱۸] آنان در اعتراض به وضعیت خود در زندان، ۳۱ روز اعتصاب غذا کردند.[۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸]
دو برادر و هنرمند شیرازی به نامهای محسن منوچهری و بهروز منوچهری (با نامهای هنری «آریو» و «اهورا») به دلیل همکاری در ساخت آهنگ-ویدئو «تهران-توکیو» ساسان یافته (ساسی مانکن)، بازداشت شدند.[۲۹]
کیوان کریمی (فیلمساز) در مهر ۱۳۹۴ به ساختن فیلمی دربارهٔ شعارنویسی و طراحی‌های دیواری در ایران و به اتهام تبلیغ علیه نظام و توهین به مقدسات، به ۶ سال زندان و ۲۲۳ ضربه شلاق، محکوم شد.[۳۰][۳۱]
جعفر پناهی، کارگردان، در جریان اعتراضات سراسری ۱۳۸۸، به اتهام اجتماع و تبانی و تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی، به ۶ سال حبس تعزیری و ۲۰ سال محرومیت از فیلم‌سازی، ۲۰ سال محرومیت از فیلم‌نامه‌نویسی، ۲۰ سال محرومیت از سفر به بیرون از ایران و ۲۰ سال ممنوعیت از هر نوع مصاحبه با رسانه‌ها و مطبوعات داخلی و خارجی، محکوم شد.[۳۴][۳۵][۳۶]
محمد نوری‌زاد؛ کارگردان، مستندساز، مجری و روزنامه‌نویسی که پس از اعتراضات سراسری ۱۳۸۸، به اتهام تبلیغ بر ضد نظام جمهوری اسلامی، توهین به سید علی خامنه‌ای و مقدسات اسلامی، بارها بازداشت، بازجویی و زندانی شد. وی با توجه به بیماری‌های گوناگون، از جمله، بیماری شدید قلبی، از حق مرخصی حتی در دورهٔ همه‌گیری جهانی کروناویروس، محروم است. یکی از حکم‌های وی، ۱۵ سال زندان، سه سال تبعید، و سه سال ممنوعیت خروج از کشور (به دلیل امضای بیانیه ۱۴ فعال سیاسی و درخواست استعفا دادن خامنه‌ای از رهبری) است.[۳۷][۳۸] وی در به اعتراض به وضعیت خود و زندانی شدن فرزندش (علی نوری‌زاد)، خودکشی ناموفق و اعتصاب غذا و دارو کرده‌است.
مصطفی عزیزی، فیلم‌نامه‌نویس و تهیه‌کننده فیلم که به اتهام توهین به علی خامنه‌ای و سید روح‌الله خمینی و نیز تبلیغ بر ضد نظام جمهوری اسلامی، محاکمه و به ۸ سال حبس تعزیری، محکوم شد که پیش از آن نیز ۴۰ روز، در سلول انفرادی در بند ۲ الف زندان سپاه پاسداران زندانی بود.[۳۹][۴۰]
همچنین یکی از اعضای شورای شهر تهران، فقط به دلیل انتشار آواز «ربنا» ی محمدرضا شجریان در صفحهٔ شخصی خود با صدای لیلا تهرانچیان به دادسرای ارشاد اسلامی، احضار شد.[۴۳]
نوشین جعفری، عکاس حوزهٔ سینما و تئاتر، به اتهام برگزاری نمایشگاه عکس با هدف پشتیبانی از دختران قربانی اسیدپاشی و نیز توهین به مقدسات، زندانی شد.[۴۵]
دو فیلمساز به نامهای مهناز محمدی و رخساره قائم‌مقامی به همراه چند تن از فیلم‌سازان و مستندسازان دیگر، به دلیل گذاشتن گل بر سنگ آرامگاه برخی از کشتگان اعتراضات سراسری ۱۳۸۸، بازداشت شدند.[۴۶]
پگاه آهنگرانی، بازیگری که در پی دعوت «دویچه وله»، قرار بود از ۱۳ تا ۲۱ تیر ۱۳۹۰، برای پوشش وبلاگیِ جام جهانی فوتبال زنان ۲۰۱۱ به آلمان برود که ممنوعِ خروج شد و در ۱۹ تیر ۱۳۹۰ توسط نیروهای حفاظت اطلاعات نیروی انتظامی دستگیر و بازجویی شد. وی در روز ۶ آبان ۱۳۹۲، به دلیل حضور در اعتراضات سراسری ۱۳۸۸ ایران، به ۱۸ ماه حبس تعزیری محکوم گردید.[۴۷][۴۸]
کمیته حمایت حقوقی و قضایی از سینماگران در خانه سینما فهرست «۱۰۰ تن» از هنرمندان موسیقی و تئاتر و سینما… را منتشر کرد که در جریان خیزش ۱۴۰۱ ایران، توسط جمهوری اسلامی بازداشت یا ممنوعِ خروج شده‌اند.
بنا به گزارش این کمیته، «بیشتر بازیگران و کارگردان‌ها مشهور» ممنوعِ کار شده و نیز قراردادنامه برخی شان هم فسخ شده‌است.[۴۹]
محمدرضا شجریان، خواننده، موسیقی‌دان و ابداع‌کننده ساز، به دلیل تهدید شدن از سوی یکی از آیت‌اللهها به مصادره دارایی‌هایش ناگزیر شده بود که دارایی‌ها، از جمله، نوارهای آوازش را تا سه بار، جابه‌جا کند.[۵۱] آلبوم سیاسی دیگر وی یعنی «آلبوم قاصدک» (جماعتی که نظر را حرام می‌گویند، نظر حرام بکردند و خون خلق حلال) از سوی وزارت ارشاد اسلامی مجوز نگرفت و به صورت زیرزمینی منتشر شد.[۵۲] پس از اعتراضات سراسری سال ۱۳۸۸ (جنبش سبز ایران)، هیچ‌یک از آوازهای وی به درخواست خودش دیگر پخش نشد.[۵۳]
مجید اخشابی؛ خواننده، آهنگساز و استاد دانشگاه، به دلیل به کار بردن تصویر برخی از بانوان در نشریهٔ «زیر و بم» محاکمه شد.[۵۴]
گلشیفته فراهانی، موسیقی‌دان، بازیگر و خواننده، به دلیل بازی در یک فیلم خارجی، چند بار توسط وزارت اطلاعات بازجویی شد و تا مدتی، ممنوعِ خروج بود.[۵۵]
در راستای جلوگیری از آوازخوانی بانوان درایران، از اجرای موسیقی خوانندگانزن در ارومیه جلوگیری شد.[۵۶]
همچون گذشته و در بهمن ۱۳۹۶ در اصفهان و کرمانشاه، از حضور یافتن بانوان نوازنده بر روی سِن، جلوگیری شد.[۵۷]
ممنوعیت‌های کلی هنری از سوی جمهوری اسلامی
در راستای انجام محدودیت برای هنرمندان، رئیس پلیس امنیت عمومی فرماندهی انتظامی خراسان رضوی اعلام کرد که به دلیل وجود حرم علی بن موسی الرضا در مشهد، به هیچ کنسرتی اجازهٔ برگزاری نمی‌دهد.[۵۸]
فعالیت‌ها و اعتراضات هنرمندان
آنچه این نویسندگان [رضا خندان مهابادی، بکتاش آبتین و کیوان باژن] کرده‌اند، مخالفت با سانسور و دفاع از آزادی بیان، بی‌هیچ حصر و استثنا برای همگان بوده‌است. به بند کشیدن این نویسندگان آزادی‌خواه، به‌ویژه در شرایط اوج‌گیری شیوع ویروس کرونا، ادامهٔ همان روند قتل‌های سیاسی زنجیره‌ای نویسندگان و آزادی‌خواهان به منظور خفه کردن هر گونه صدای اعتراض به ستم و مخالفت با سرکوب است.
از بیانیه ۱٫۳۰۰ تن از نویسندگان و هنرمندان و کنشگران مدنی[۵۹]
دو بازیگر ایرانی یعنی میترا حجار و کتایون ریاحی به اعدام روزنامه‌نگار] مخالف جمهوری اسلامی یعنی روح‌الله زم، اعتراض کردند که در پی آن، هواداران و رسانه‌های وابسته به جمهوری اسلامی به آن دو، واکنش‌های تندی نشان دادند.[۶۷][۶۸]
۱۶۵ تن از هنرمندان و کنشگران اجتماعی ایران در نامهای، سرکوب شدید هنرمندان را محکوم کرده و به احکام سنگین کیفری بر ضد سه هنرمند منتقد یعنی یوسف عمادی، مهدی رجبیان و حسین رجبیان، اعتراض کردند.[۷۰]
در ۵ فروردین ۱۴۰۰، ۷۰۰ تن از سینماگران و هنرمندان و شاعران و نویسندگان…، در بیانیه‌ای، رویکرد تبعیض‌آمیز قوه قضاییه در دادن مرخصی به زندانیان عقیدتی و سیاسی (به ویژه با دچار شدن برخی از زندانیان به دورهٔ کرونا ویروس) انتقاد کردند و خواستار توقف احضار و بازجویی و حبس نویسندگان و منتقدان شدند.[۷۱]
برخی از هنرمندان با واکسینه شدن هنرمندان در برابر ویروس کرونا پیش از واکسینه شدن مردم، مخالفت کردند.[۷۲]
.jpg)
.jpg)
.jpg)
