سوخو سو-۳۰ (به روسی: Сухой Су-30) (نام‌گذاری ناتو: فلانکر-سی/جی/اچ) یک جنگنده چندمنظوره دوموتوره و ابرمانورپذیر و دوسرنشین است که شرکت هوانوردی سوخو در روسیه طراحی کرده‌است. این جنگنده برای عملیات در تمام شرایط آب‌وهوایی و برای انجام مأموریت‌های هوا به هوا و هوا به سطح طراحی شده‌است. قابلیت‌ها و ویژگی‌های عمومی این جنگنده، تا حدودی مشابه قابلیت‌های اف-۱۵ئی استرایک ایگل است.[۸]
جنگنده بمب‌افکن سوخو-۳۰ در حقیقت نمونه پیشرفته‌تر جنگنده سوخو-۲۷ است. سوخو-۳۰ علاوه بر ایفای نقش برتری هوایی، توانایی درگیری با اهداف زمینی و همچنین حمل فهرست گسترده‌ای از تسلیحات گوناگون را داراست. این هواپیما، دارای سامانهٔ «خلبان خودکار» در تمام مراحل پرواز، از جمله پرواز کم ارتفاع یا پرواز کروز است. برد عملیاتی این جنگنده ۱۵۰۰ کیلومتر است که با مخزن اضافی سوخت، به ۳۰۰۰ کیلومتر هم می‌رسد که با به‌کارگیری روش سوختگیری هوایی می‌توان برد آن را تا ۵۲۰۰ کیلومتر (۳۲۰۰ مایل) نیز افزایش داد.
سوخو-۳۰ بر مبنای بدنه و طرح کلی جنگنده سوخو-۲۷ توسعه پیدا کرده‌است و در دو مدل مختلف در دو شرکت رقیب کمسومولسک و یاکوولف تولید می‌شود.
مدل‌های ام‌کاکا و ام‌کا۲ در کارخانه‌های کمسومولسک ساخته می‌شوند و برای فروش به چین، اندونزی، ونزوئلا و ویتنام طراحی شده‌اند. این شرکت در نخستین مراحل توسعهٔ سوخو-۳۵ مشارکت داشت و در واقع این مدل‌ها نمونه‌های دوسرنشینه از سوخو-۳۵های دهه ۱۹۹۰ هستند. چینی‌ها در سفارش خود به روسیه، یک رادار قدیمی‌تر و سبک‌تر را برای جنگنده‌ها انتخاب کردند و با حذف پیش‌بالها ظرفیت بارگیری هواپیما بیشتر شده‌است. این مدل‌ها دارای توانایی دوگانهٔ برتری هوایی و حمله به زمین هستند.
یاکوولف به‌طور سنتی همکار نیروی دفاع هوایی شوروی (که مستقل از نیروی هوایی است) بود و در مراحل اولیه توسعه جنگنده‌های خانواده فلانکر مسئولیت ساخت سوخو-۲۵یوبی مدل دوسرنشینهٔ تمرینی این جنگنده به آن واگذار شد. هنگامی‌که هندی‌ها به خرید سوخو-۳۰ علاقه‌مند شدند شرکت ایرکوت جنگنده چندمنظوره سوخو-۳۰ام‌کاآی را عرضه کرد که مدلی از سوخو-۲۷یوبی با اویونیک اصلاح‌شده بود. در این مدل‌ها علاوه بر توانایی حمله به زمین، امکانات مناسبی برای مأموریت‌های برتری هوایی همانند افزودن پیش‌بال به بدنه، جهت‌دهی رانش و رادار آرایه فازی دوربرد فراهم شده‌است. کشورهای مالزی، الجزایر و ونزوئلا مدل‌هایی از این سری را خریداری کرده‌اند و نیروی هوایی روسیه نیز مدل اس‌ام از این سری را به کار می‌گیرد. کشور هندوستان بزرگ‌ترین ناوگان سوخو-۳۰ را در اختیار دارد.[۹] سوخو-۳۰ دارای توانایی انجام مانورهای بسیار پیشرفته از جمله تیل اسلاید و کبرای پوگاچو است.[۱۰] اویونیک سوخو-۳۰ دارای سامانه خلبان خودکار است و توانایی پرواز خودکار در همهٔ ارتفاع‌های پروازی از جمله پرواز ارتفاع پایین را دارد. این سامانه کنترل الکترونیکی، با سامانهٔ ناوبری هواپیما هماهنگ‌سازی شده‌است و این هماهنگ‌سازی موجب شده که سوخو-۳۰ بتواند به‌طور خودکار ارتفاع را تغییر دهد و به هدف معین نزدیک شود؛ همچنین انجام بازگشت خودکار به مختصات پایگاه و فرود خودکار بدون نیاز به خلبان را داشته باشد.[نیازمند منبع]
پس از موفقیت و کامیابی سوخو-۲۷ در آزمایش‌های اولیه، نیروی هوایی روسیه برای برطرف کردن ایرادهای سوخو-۲۷ شروع به ارتقای ویژگی‌های آن کرد. این ویژگی‌ها شامل افزایش برد هواپیما برای دستیابی به دورترین مرزهای کشور روسیه بود. همچنین تک‌سرنشین بودن هواپیما برای سفرهای طولانی مناسب نبود و نیاز به خلبان کمکی پیدا شد. در نتیجه سوخو-۳۰ براساس سوخو-۲۷ یوبی طراحی و ساخته شد.[۱۱]
این پرنده دارای دو موتور و دو سرنشین و ترمز هوایی است که با ترکیبی از ویژگی‌های آیرودینامیکی و پیش‌رانش کنترل، قدرت مانور بسیار بالایی را از آن خودش کرده. این هواپیما با ذخیرهٔ ۵٬۲۷۰ کیلوگرم سوخت می‌تواند نزدیک به ۴٫۵ ساعت در مسافتی حدود ۳٬۰۰۰ کیلومتر پرواز کند. البته در حالت پرواز کروز برد این جنگنده به ۵٬۲۰۰ کیلومتر و مداومت پروازی حدود ۱۰ ساعت افزایش پیدا می‌کند.
SM سرواژهٔ (به انگلیسی: Serial Modernized) به معنای «چندبار نوین‌شده» است و در ناتو با نام فلانکر H شناخته می‌شود و یک هواپیما از نسل ۴+ به حساب می‌آید.[۲۳][۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸] به‌روزرسانی‌های مدل SM مربوط به رادار، ارتباط رادیویی (بیسیم)، سامانهٔ شناسایی دوست یا دشمن، جنگ‌افزارها، صندلی پرنده، و دیگر سامانه‌های الکترونیکی است.[۲۹][۳۰] این هواپیما با یک عدد رادار آرایهٔ فازی Bars با کد N011M مجهز شده که توانایی شناسایی از فاصلهٔ بیشینهٔ ۴۰۰ کیلومتر را دارد. برد جستجوی اهداف در این رادار ۲۰۰ کیلومتر است. این هواپیما در دماغه دارای شبکه‌های افقی و دارای ویژگی ابرچابکی است. همچنین دارای سامانهٔ هاد پهن (با زاویهٔ عریض) است و فناوری آن به‌گونه‌ای است که برای برتری هوایی نیز به‌کار می‌رود. توانایی حمل گستره‌ای از جنگ‌افزارها از جمله بمب‌های هدایت نشدنی و هدایت‌شوندهٔ لیزری تا وزن ۸۰۰۰ کیلوگرم را دارد و همچنین به یک قبضه توپ خودکار ۳۰ میلیمتری GSh-30-1 مجهز است. این مدل توانایی سوختگیری هوایی(IFR) را نیز دارد.[۳۰][۳۱][۳۲][۳۳][۳۴][۳۵][۳۶] همچنین دو عدد ابزار جَمینگ از نوع SAP-518 نیز می‌تواند بر روی دو بال نصب شود. این پاد برای محافظت از هواپیما دربرابر موشکهای هوا به هوا و سطح به هوا کارایی دارد و روش کار آن به این گونه است که اهداف جعلی را بر روی رادار دشمن نمایش می‌دهد، موشکهای دشمن را با روش جَنگال منحرف می‌کند و کارکرد رادارهای زمینی و دریایی دشمن را مختل می‌سازد.[۳۷] در اوت ۲۰۱۹ نیروی هوایی روسیه اعلام کرد که از این پس سوخو-۳۰ نسخه SM را تنها با موتور ۱۱۷S دریافت خواهد کرد. موتور ۱۱۷S تنها موتوری است که در سوخو-۳۵ به‌کار می‌رود و دوام و اعتمادپذیری بالاتری دارد.[۳۸]
الجزایر
آنگولا
ارمنستان
بلاروس
چین
هند
اندونزی
مالزی
اوگاندا
ونزوئلا
روسیه
قزاقستان
ویتنام
میانمار
منبع اطلاعات KnAAPO,[۷۹] Sukhoi,[۸۰] Gordon and Davison,[۸۱] deagel.com,[۸۲] airforce-technology.com[۸۳]
مشخصات عمومی
عملکرد
{{cite web}}
|accessdate=
<ref>
DID_Su-30MKM
|عنوان=