بایکوت (به انگلیسی: Boycott) یا طرد کردن عملی است که به موجب آن مصرفکنندهای از خرید، مصرف یا معامله با یک فرد، سازمان، یا کشور خودداری کند. تحریم یا بایکوت، گونهای رفتار اعتراضی است و معمولاً دلایل سیاسی دارد.[۱]
واژهٔ بایکوت از نام چارلز بایکوت، گرفته شده و استفاده از آن در زبان انگلیسی از زمان نزاع زمین در ایرلند آغاز شد. بایکوت (Charles Boycott) مباشر زمینداری به نام (Lord Erne) بود که که در شهرستان مایو در ایرلند زندگی میکرد. او در سال ۱۸۸۰ توسط ایرلندیها از لحاظ اجتماعی طرد (بایکوت) شد.[۲] در آن سال محصول مزارع اندک بود و مزرعهداران ایرلندی توان پرداخت اجارهبهای خود را نداشتند. از این رو بایکوت پیشنهاد کرد ۱۰ درصد اجاره را به مزرعهداران ببخشد. در سپتامبر همان سال، مستاجران درخواست ۲۵ درصد تخفیف کردند که با مخالفت روبهرو شد. بایکوت تصمیم گرفت ۱۱ مستأجر را که توان پرداخت اجارهشان را نداشتند، از زمینشان بیرون براند. چارلز استوادت پانل از اعضای انجمن ارضی ایرلند پیش از اخراج مستأجران در یک سخنرانی پیشنهاد کرد به جای توسل به خشونت در مقابله با زمینداران طماع و مباشرانشان، بهتر است آنها را طرد کنند. این پیشنهاد که ابتدا در مورد بایکوت عملی شد، کارگر افتاد. مستأجران مدت کوتاهی ناچار شدند با شرایط بد اقتصادی کنار بیایند اما در عوض توانستند به سرعت چارلز بایکوت را منزوی کنند. به زودی بایکوت دریافت که همه او را طرد کردهاند. کارگران دیگر حاضر به کار در خانه و مزرعه و اصطبل او نبودند، بازرگانان محلی با او داد و ستد نمیکردند و پستچی نامههای او را به دستش نمیرساندند.[۳]
عملکرد یکپارچهٔ ایرلندیها به این معنا بود که چارلز بایکوت نمیتوانست کسی را برای دروی مزارع خود استخدام کند. در نهایت ناچار شد ۵۰ کارگر را از جایی دیگر استخدام کند و با اسکورت ۱۰۰۰ پلیس و سرباز به منطقه بیاورد تا محصول خود را درو کنند؛[۴] اگرچه رهبران انجمن ارضی ایرلند اعلام کردهبودند خشونتی در کار نخواهد بود و در واقع هم هیچ رفتار خشونتآمیزی از مزرعهداران ایرلندی سر نزد، اما هزینهٔ این کار در نهایت بسیار بیشتر از ارزش محصول برای چارلز بایکوت تمام شد. پس از پایان درو نیز طرد اجتماعی چارلز بایکوت به شکل موفقیتآمیزی ادامه یافت. در عرض چند هفته نام «بایکوت» همه جا شنیده میشد. روزنامهٔ تایمز در شمارهٔ نوامبر ۱۸۸۰ خود از این کلمه به معنای منزوی ساختن سازمانیافتهاستفاده کرد.[۵]
اگرچه واژهٔ بایکوت، پیش از ۱۸۸۰ به کار نمیرفت اما قدمت آن بسیار بیشتر است. در اینجا فهرستی از بایکوتها میآید. این فهرست البته کامل نیست و احتمالاً هرگز هم نخواهد بود:
بایکوت عموماً به عملی گفته میشود که یک بار و به منظور اصلاح یک خطای واحد و بااهمیت به کار میرود. اگر زمان آن طولانی شود یا بخشی از یک برنامهٔ کلیتر برای آگاه ساختن مردم یا اصلاح قوانین یا سیستم حکومتها باشد، بهتر است به جای آن از عبارتهای تخصصی در سیاست و اقتصاد استفاده شود.
امروزه به دلیل وجود اینترنت اعمال تحریم و بایکوت آسانتر است، چون به سادگی با ساختن یک وبگاه یا ارسال ایمیل به گروهی از افراد میتوان دیگران را به پیوستن به تحریم ترغیب کرد.
بایکوت عملی قانونی است. هر کس حق دارد در یک معامله، رابطهٔ اجتماعی، یا دوستی شرکت بجوید یا نجوید. از آنجا که بایکوت عملی داوطلبانه و غیرخشونتآمیز است، قانون نمیتواند با آن مقابله کند. در طول تاریخ، کسانی که مورد بایکوت قرار گرفتهاند با چند گزینه مواجه بودند: آنها میتوانند منزوی شدن را تحمل کنند، به خواستههای طرف مقابل گردن بنهند یا به روشهای فراقانونی نظیر زور و سرکوب متوسل شوند.
در کشورهای توسعهیافته عموماً بایکوت آزاد است و تنها در مواردی خاص ممکن است محدودیتهایی بر آن اعمال شود. برای نمونه در آمریکا بایکوت ثانوی غیرقانونی است به این معنا که یک اتحادیه نمیتواند از اعضای خود بخواهد شرکتی را که مواد اولیهٔ یک شرکت تحریم شده را تهیه میکند، بایکوت کنند. با این حال اتحادیه حق دارد به اعضای خود اطلاع دهد که یک شرکت تحریم را شکسته و با شرکتی تحریمشده، دادوستد میکند و اعضای این اتحادیه حق دارند هر طور که میخواهند دربارهٔ آن تصمیم بگیرند.
در آمریکا مقرراتی بر ضد تحریم تعریف شده که برای همه «اعضای جامعهٔ آمریکا» لازمالاجرا است. منظور از «اعضای جامعهٔ آمریکا» همه افرادی است که در آمریکا زندگی میکنند و همه شرکتهایی که در آمریکا واقع شده و شرکتهای تابع آنها در سایر کشورها هستند. این مقررات برای جلوگیری از سوء استفادهٔ دولتهای خارجی از شرکتها و شهروندان ایالات متحده آمریکا وضع شده است. به موجب این قانون حمایت از تحریمهایی که در سیاست خارجی یک دولت دیگر وضع شده باشد (مانند تحریم اسرائیل به تبعیت از کشورهای عربی) غیرقانونی است. چنانچه فعالیتهای این افراد مربوط به فروش، خرید، یا انتقال کالا یا خدمات (از جمله فروش اطلاعات) در داخل ایالات متحده یا بین ایالات یا با یک کشور خارجی باشد، قابل پیگرد قانونی است.خطای یادکرد: برچسب <ref> غیرمجاز؛ یادکردهای بدون محتوا باید نام داشته باشند. ().
<ref>
با این حال، اگر این بایکوت در داخل آمریکا اتفاق بیفتد حتی اگر مضمون آن با تحریمی که یک کشور خارجی اعمال میکند مشابه باشد، با فرض این که این فرد یا گروه مستقلاً عمل کرده است، بلامانع است.
موانع قانونی دیگری نیز در آمریکا برای اعمال تحریم وجود دارد: چنانچه تحریم از قوانین تجارت در آمریکا پیروی نکند، غیرقانونی است. برای نمونه اگر خودداری از معامله باعث از بین رفتن فضای رقابتی شود.
تحریمهایی که با قوانین ضد تبعیض منافات داشته باشند نیز در ایالات متحدهٔ آمریکا غیرقانونی تلقی میشوند. برای مثال در نیوجرسی اماکنی که کالاها، خدمات یا امکانات عمومی ارائه میکنند (نظیر رستورانها، حق ندارند خدمات خود را از فردی به دلیل نژاد آنها دریغ کنند.[۱۴]