Jacob ben Machir ibn Tibbon (hebreeraz: יעקב בן מכיר ׳ן תיבון), Ibn Tibbon familiakoa, Prophatius izenez ere ezaguna, astronomo judua izan zen; 1236 inguruan jaio zen, ziurrenik Marsellan; Montpellierren hil zen 1304 inguruan. Samuel ben Judah ibn Tibbonen biloba zen. Proventzerazko izena Don Profiat Tibbon zen; latinezko idazleek Profatius Judæus deitzen zioten. Erdi Aroan astronomiaren historian leku nabarmena hartzen du Jakobek. Bere lanak, latinera itzulita, Kopernikok, Reinholdek eta Claviok aipatu zituzten. Mediku gisa ere ospe handia zuen, eta, Jean Astruc-ek dioenez ("Mémoires pour Servir à l'Histoire de la Faculté de Médecine de Montpellier", 12. or. 168), Ibn Tibbon Montpellierreko medikuntza fakultateko erregeordea izan zen. vv bb nn hh jj gg ff dd
Maimonisten eta antimaimonisten arteko eztabaidan, Jakobek zientzia defendatu zuen Abba Mariren eta bere alderdiaren erasoen aurrean; garai hartan Montpellierreko komunitatearen jarrera kementsua haren eraginagatik izan zen.
Jacob ezaguna egin zen arabierazko lan zientifiko eta filosofikoen hebreerazko itzulpen batzuen bidez, eta batez ere astronomiari buruzko bi lan originalengatik. Bere itzulpenak hauek dira:
- Euklidesen elementuak, hamabost kapitulutan banatuta;
- Qusta ibn Luqaren tratatua esfera armilarrari buruzkoa, hirurogeita bost kapitulutan;
- Sefer ha-Mattanot, Euklidesen Datuak ;
- Autolycus-en tratatua mugimenduan dagoen esferaz;
- Alexandriako Menelaoren esparruari buruzko hiru tratatu;
- Ma'amar bi-Tekunah, edo Sefer 'al Tekunah, berrogeita lau kapitulutan;
- astrolabioaren erabilerari buruzko tratatua
- Ptolomeoren Almagestoaren bilduma
- Iggeret ha-Maaseh be-Luaḥ ha-Niḳra Sofiḥah,
- Abraham bar Ḥiyyaren astronomia-lanaren hitzaurrea;
- Almagestoaren laburpena zirkulu baten arkuan;
- "Ḳiẓẓur mi-Kol Meleket Higgayon," Averroesen Organon-en bilduma. (Riva di Trento, 1559);
- Averroesek Aristotelesen animalien historiako xi-xix liburuen parafrasea;
- Mozene ha-'Iyyunim, faltsuki [1] Ghazali egotzitakoa, Garbitasunaren Senideen Entziklopediatik ( Rasā'il Ikhwān al-Ṣafā' ) eratorritako zati handi bat barne.
Jakoben jatorrizko bi lanak hauek dira:
- koadrante izeneko tresna astronomikoaren deskribapena (Bibliothèque Nationale, Paris, MS. 1054. zenbakia), hamasei kapitulutan, azkenak tresna hau nola eraikitzen den erakusten du. Hau hainbat aldiz itzuli zen latinera (behin Armengaud Blaise-k)
- taula astronomikoak, 1300eko martxoaren 1etik hasita (Munich MS. 343. zenbakia, 26). Taula hauek latinera itzuli ziren eta ospe handia zuten.
Erreferentziak
Kanpo estekak
