Mugarik ez emakumeontzat. Feministok eraldaketarako borrokan. Salda badago.
Euskal Herriko Jardunaldi FeministakEuskal Herriko talde feminista ugarik bultzatutako jardunaldiak dira, feminismoarekin lotutako gai desberdinei buruz eztabaidatzea eta Euskal Herriko Mugimendu Feministaren orainaz gogoeta egin, etorkizunerako ildoak finkatu eta feministen arteko komunikazioa bultzatzea helburu dutenak. Euskal Herriko Koordinadora Feministak hartu izan du jardunaldi hauek antolatzeko ardura. Halaber, talde feminista desberdinek nahiz norbanakoek parte hartzen dute. Guztira 5 izan dira: 1977an lehen edizioa eta 2019an azkena.[1][2]
Testuingurua
Francoren erregimen azken urteeetan hark inposaturiko ideologia ultrakatoliko eta eskuindarraren aurkako borrokak gero eta emakume biltdu zituen Euskal Herriko bazterretan ere bigarren mailako hiritar izateari uzteko asmoz. Hala adierazi zuen Mari Jose Urruzola, euskal ekintzaile feministak nola hasi zen eratzen mugimendu feminista:
«Klandestinitatean bazen ere, gauza garrantzitsuak gertatu ziren urte haietan. 1962an, Los derechos civiles de las mujeres (Emakumeen eskubide zibilak) idatzi zuen Lidia Falcon feminista espainiar ezagunak, eta nolabaiteko eztabaida ireki zuen gizartean. 1974an emakume talde txikiak sortu ziren sasian. Talde haien kezka nagusia bizitza pertsonalaren azterketa zen, baina patriarkatuaren teoriatik abiatuta. 1975a Emakumearen Nazioarteko Urtea izan zen, eta 1977an Espainiako Lehen Jardunaldi Feministak egin ziren Bartzelonan. Ingurumari horretan sortu ziren Euskal Herriko Topaketak. Gertakari horiek guztiak ahantzi egiten dira sarri, baina injustua da. Izan ere, eragin zuzena izan zuten gure herriko feminismoaren sorreran» [3]
Franco hil eta gero, euskal emakumeen mugimendua nabarmentzen hasi zen. Euskal Herrian 1976an ospatu zen Bilbon Martxoak 8a lehen aldiz. Transizio garaian murgilduta, talde txiki ugari sortuak ziren eta haien arteko sareak josten hasi ziren eta elkarrekin asanbladak antolatzen, egiten zituzten eskaera eta aldarrikapenak sendotzeko asmoz. Feminista independenteen taldeetako kideak horietan parte hartzen hasi ziren eta hori izan zen Euskal Herriko Mugimendu Feministaren hazia. Partidu politiko eta sindikatuetako kide zirenek, berriz, aldarrikapen feministak hauteskundeetarako programa politikoetan sartzea lortzen hasi ziren.[4][5]
Euskal Herrikoak: Bizkaiko Emakumeen Asanblada, Lanbroa, Sendagintzako Emakumeak, Euskal Emakumeak Borrokan, Grupo Unitario de Trabajadoras de G.E.E., Trabajadoras Feministas de Babcok Wilcox, Gipuzkoako Feministen Talde Autonomoa, Coordinadora de Mujeres de barrios y pueblos de Vizcaya, Grupo de Mujeres Cristianas de Vizcaya, Emakume Askatasunaren Mugimendu Gipuzkoarra, Nafarroako Emakumearen Askatasun Mugimendua, Arabako Emakumeen Asanblada, Euskal Emazteak Bere Askatasunaren Alde, Herriko Emazteak-Donibane Lohizuneko Emazteen Taldea, Emazteek Iraultzen, Groupe de Libération des Femmes de Bayonne.
Euskal Herritik kanpokoak: Asociación Galega de la Mujer, Asociación Feminista de Asturias, Colectivo Feminista Grupo Autónomo, Coordinadora Feminista de Barcelona, Grupo Feminista de Alicante, Frente de Liberación de la Mujer, Colectivo Feminista Radical, Grupo de Planning Familiar, Coordinadora de Vocalías de Mujeres de Asociaciones de Familias de Madrid, Alemania eta Suitzako berriemaileak, Libération Parisko aldizkari feminista, Parisko Psychoanalyse et politique, Grupo de Mujeres Iraníes.
Ipar Euskal Herriko Emakumeek jardunaldi hauetan kantatu zuten lehendabizikoz Zutik emakumea euskaraz, gerora bazter guztietara zabaldu den ereserki feminista. Itzulpena egiteko Frantziako Estatuko Mugimendu Feministak erabiltzen zuen "Chant des marais" abestia hartu zuten abiapuntu. Hau, berriz, 1933an sorturiko judu-erresistentziaren ikur antifaxistan oinarritua zen.[10][11]
II. Jardunaldiak
1984komartxoaren 16tik 19ra, Leioan ere bai. Ordurako aurrekoan baino helduagoa eta zabalagoa zen mugimendu feminista eta bere barnean agertzen hasiak ziren planteamenduak eta proposamenak ere bai. Eztabaida emakumeen zapalkuntzaren zergatietaik, horri aurre egiteko estrategietara hedatu zen.[12] Hausnarketa teorikoetan sakontzen eta eremu publikoetako diskriminazioak aztertzen aritu ziren. Eztabaidaturiko gaiak: Mugimendu Feministaren ibilbidea eta estrategiak gerora, lana, zientzia, indarkeria, osasuna, amatasuna, sexualitatea, pornografia eta maitasuna.[6]
Parte hartu zuten taldeak: Mujeres Trabajadoras de GEE Vizcaya, Bizkaiko Emakumeen Asanblada, Errekaldeko Emakume Taldea, Arabako Emakumeen Asanblada, Donostiako Emakume Asanblada, Aizan!, Comisión de Mujeres del Stee.AMV, Txantreako Emakume Taldea, Grupo Mujer y Ciencia, Nafarroako Koordinadora Feminista, Nafarroako Koordinadora Feministako emakume banandu eta ama ezkongabeak, Donostiako Emakume Independenteak, Donostiako Emakume Asanblada eta Oreretako Emakume Gazteak, Txantreako Auzo Elkarteko Emakumeen Batzordea.[13]
III. Jardunaldiak
1994ko abenduaren 8tik 10era, Leioan berriro ere, Mugarik ez emakumeontzat lelopean. Bertan agerian gelditu zen emakume feministen arteko ezberdintasunak eta borrokarako ildo berrien bilaketaren beharra, aktibismoan zein diskurtsoetan.[14]
Lanbroa elkartearen ustez une hartan Euskal Herriko esparru feministan lau talde zeuden: organizazio feministak; emakume talde autonomoak; bere buruak feministatzat ez zituzten giza elkarteetako emakume taldeak eta azkenik, emakumeei dagozkien gaiak jorratzen zituzten erakundeak.[15]
Eztabaidutako gaiak: Mugimendu Feministaren egoera, boterea eta feminismoa, indarkeria eta bakea feminismotik, Martxoak8 ospakizuna, hezkidetza, hizkuntza ez sexista hedabideetan erabiltzeko dekalogoa, ekologia eta aurrerapena, emakumeak eta kartzela, HIESA, balioak feminismoaren ikuspegitik, harreman afektibo-sexualak, lan-merkatua eta ekintza positiboak, emakumeak eta tortura, etxeko langileak. Parte hartu zuten taldeak: Maria de Maeztu Forum Feminista, Ermuko Emakumeen Asanblada, Arrasateko Emakume Asanblada, Tuterako Emakume Asanblada, Altsasuko Emakume Feministak, Ondarruko Mariziztrin emakume taldea, Lastairak, Matarraskak, Alde Zaharreko Emakume Taldea, Bizkaiko Emakume Gazteon Koordinakundea, Bizkaiko Etxe-Langileen Taldea, Lanbroa, Nafarroako Koordinadora Feminista, Egizan, Emakume Internazionalistak, Bizkaiko Emakumeen Asanblada, Donostiako Feminista Independente Taldea, Plazandreok, IU-EE, HB eta Zutik-eko Emakume Arloak, ESK-CUIS, LAB eta CCOO sindikatuetako emakumeak, Elkarr-Entzuketako Emakumeak. [16]
Eztabaida hiru ataletan banatu zen: "Emakumeok herrian eta munduan", "Emakumeok indarkeria sexistari aurre eginez" eta "Emakumeok, gure identitateak eta gure gorputz intsumituak". Ildo horietatik abiatuz, eztabaidak eta tailerrak egin ziren, eta hainbat ponentziaren gainean eztabaidatu zen.[18] Bertan hitz egin zen lehen aldiz transfeminismoaz. [19] Larunbat arratsaldean, halaber, manifestazioa egin zuten Bilboko kaleetan.[20]
Jardunaldietan, era berean, talde feminista ugarik hartu zuten parte, besteak beste: Bilgune Feminista, Bizkaiko Emakumeen Asanblada, Medeak, Arabako Emakumeen Asanblada, Amalatz, Emakume Internazionalistak, Plazandreok, 7menos20, Lanbroa, Herne eta Altsasuko Feministak[21].[22]
Jardunaldi hauekin batera, apirilaren 11n Emakume Gazteen Topaketa burutu zen BilbokoKukutzagaztetxean, emakume gazteen problematika propioak aztertzeko eta mugimendu feministan gazte ikuspegia txertatu asmoz[23]. Topaketa hauetan 200 emakume gaztek hartu zuten parte.
V. Jardunaldiak
V. Jardunaldi FeministakM8 2019 Bizitzak erdigunean
Aurreko urteetan Martxoaren 8an egindako grebarako deialdiek izandako mobilizazio eta erantzunaren ondorioz, Euskal Herriko Mugimendu Feministak pauso bat haratago joateko asmoz, jardunaldiak antolatzea erabaki zuen, lantzeko gaiak bost ardatzetan sailkatuta: mugimendu feministaren barne egitura, bizitzak erdiguneratzeko neurriak, indakeriarik gabeko bizitzen eraikuntza, sexualitatea eta gorputzaren merkantilizazioa.
Maiatzaren 11an, Durangoko Plateruena Kafe Antzokian egin zen agerraldi ofiziala; Garazi Goienetxea Díez eta Cony Carranza Castro bozeramaileek jardunaldiez gain, webgunea, leloa eta logoa ere aurkeztu ziituzten. Leloa Salda badago da hain zuzen ere. Leloaren zergatia: aspalditik eltze ezberdinetan eta esku ezberdinek su motelean sukaldaturiko lehengaia. [27][28][29]
"Su motelean luze irakin dugun iraultza gara, salda gara. Hamaika osagai eta mila zaporekoa. Ez dago errezeta bakarra. Orotarikoak gara, anitzak, zahar bezain berriak, handik eta hemendik datozenak, doazenak; eta badakigu nahasita sendotu egiten garela. Ezagunak eta ezezagunak, guztiak ondo etorriak, kikaraz kikara lapikoak gainezka egin arte. Bertan daude belaunaldiz belaunaldi partekatutako beroa, iraultza, borroka. Garai bakoitzak bere beharrak, bere lehentasunak, bere gatza eta bere piperra. Izan ere, sukalde-lanean aspaldi ari gara tokatu zaigun honetarako ere.Mugimendua gara, antolatuta gaude, saldan bagaude. Badakigu zer den amorruz irakitea, eta baita salda beroz elkar-osatzea ere. Badakigu albokoa gozatzen baina baita erasotzailea erretzen ere. Matxismoa, faxismoa, arrazakeria, kapitalismoa, lesbofobia, transfobia… hil eta gero, salda bero!"[30]
Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak
Egitaraua
Euskal Herriko V Jardunaldi Feministen egitaraua (2019)Zutik, emakumeak!-La Kora
Azaroaren 1a
Ongietorria egin zuten hizkuntza ezberdinetan eta talde antolatzaileko Amaia Zufiak esan bezala:
«Lehen helburua da hamar urte pasatuta denok elkartzea eta erakustea mugimendu oso-oso bizia garela eta indartsu gaudela; hasi ginenean baino askoz ere gehiago gara» [31]
Hasierako mahai inguru zentralean, -Bizitzak erdiguneratzeko agenda partekatua eta burujabetzak-, bizitzak erdigunean jartzea izan zen gaia eta Etxaldeko Emakumeak, Itaia, EH Bilgune Feminista, Oneka eta Trabajadoras no domesticadas kolektiboek egin zituzten ekarpenak. Bertan subiranotasun feministarako eman beharreko pausuak finkatu zituzten eta bizitzak erdigunera ekartzeko helburuak hasunartu. Hauek izna ziren ekarpenen izenburuak:
«Agroekofeminismoa: elikadura burujabetza eta feminismoak eskutik» Etxaldeko Emakumeak
«Mujeres y pensiones, una gran injusticia historica» Oneka
“Sin privilegios no hay opresiones, ni blanqueamientos, ni apropiaciones» Red de mujeres racializadas de EH
«Visibilizando los feminismos árabes y musulmanes” Ahizpatasuna
“Decolonizar el feminismo» Raízes
«Los alianzas entre migradas, racializadas y autóctonas para un Movimiento Feminista de EH antirracista» AMAR
«Mariposas descolonolizándose, dispuestas a la transformación” Mujeres del Mundo
“Descolonización y despatriarcalización desde las feministas bastardas” Garaipen
Hau izan zen polemikoena, bertan emakume arrazializatuek zurien pribilegioak interpelatu baitzituzten eta haien diskurtsotik kanpo geratu daitezen eskatu baitzuten. [31][32][33][34][35][36][37][38][39]
Azaroaren 2a
Bigarren egunean, Gorputzak eta sexualitateak mahai inguru zentralak Medeak, Ozen, Elkartean, BALA eta Sare Lesbianistako kideen ekarpenak bildu zituen. Landutako gaien artean gorputzak, sexualitateak, eskubide sexualak, sexualitate anitzak, sexofobia eta sexualitatearen inposaketa.[40]
Hauek egindako ekarpenen izenburuak:
“Gorputzaren zilegitasuna mintzaide politiko gisa” Medeak
“Bollera subjektua. Erronkak, aliantzak eta estrategiak» BALA
«El horno está para bollos’ Sare Lesbianista
«¿Qué ves cuando me miras?» Elkartean
«Transmisoginia en espacios feministas» OZEN
Arratsaldean Indarkeriarik gabeko bizitzak eraikitzen mahai inguruan Medeak, Bilgune Feminista, Emakume Internazionalistak, Farrukas eta Justizia Feminista Mintegia kolektiboek hartu zuten parte. Agertu ziren gaiak sistema patriarkal kapitalistak eragindako zigor eta biolentziak, justizia patriarkaletik feministarako bideak, lesbofobia, indarkeria intrageneroa, transfobia eta despatologizazioa .[41][42][43][37]
Hauek kolektibo ezberdinen ekarpenak:
«Repensar la Violencia sexista» Medeak
«Osatze feminista” Eh Bilgune Feminista
«El movimiento feminista contra las violencias machistas, frente al feminismo institucional» Emakume Internazionalistak
Eta tartean tailerrak, eztabaidak eta bestelako ekimenak.[46][47][48][49]
Arratsaldean Durangon barna kaleak okupatu zituzten “Aurrean gaituzue, antolakuntza feminista” pankartaren atzean manifestazioan ibiliz. Landako Guneko azken ekitaldian emakume katalanak, kurduak, zapi berdeko argentinarrak egon ziren presente baita Euskal Herrian erahildako 3 emakumeak gogoan ere.[50][51]
Irudiak
Landako Gunea (Duranto). Euskal Herriko 5. Jardunaldi Feministak
↑Esteban, Mari Luz. (2015). [https://www.worldcat.org/oclc/931019319"Capítulo 3
El feminismo vasco y los circuitos
del conocimiento: el movimiento,
la universidad y la casa de las mujeres " Otras formas de (re)conocer : reflexiones, herramientas y aplicaciones desde la investigación feminista. ] Universidad del País Vasco = Euskal Herriko Unibertsitatea, 67 or. ISBN9788416257027. PMC931019319. (Noiz kontsultatua: 2019-05-13).
