|
Concepción Arenal
Concepción Arenal Ponte (Ferrol, 1820ko urtarrilaren 31 – Vigo, 1893ko otsailaren 4a) idazle eta emakumeen eskubideen alde borroka egin zuen emakume galiziarra zen.
Zuzenbide eta kazetaritza ikasketak burutu zituen, poemak, zarzuelak eta bestelako lan dramatikoak idatzi zituen.
Bizitza
Aita hil zitzaionean, Concepción Arenal Madrilera joan zen gainontzeko senideekin eta han ikasten jarraitu zuen. Madrilen borroka egin zuen garai horretako erregimen patriarkalaren aurka, entzule moduan Unibertsitate Zentraleko Zuzenbideko Fakultatean parte hartu zuenean. Emakumeek ezin zuten hezkuntza eta politikaren eremuan parte hartu; hori dela-eta, bere itxura ezkutatu behar izan zuen eta gizon arropak jantzi zituen. Gizon jantzita joaten zen bai unibertsitatera, bai garai horretako politika eta literatura arloko zen baita hizketalditara; horrela prestatu zen idazle moduan eta eremu sozial eta juridikoan espezializatu zen.
Senarra hil zitzaionean, 1859an, Kantabriara joan zen eta hango Zientzia Moral eta Politikoen Akademiak saria eman zion txiroen alde eta bazterketaren aurka egindako lan teoriko eta praktikoarengatik. Historian sari hau jaso duen lehen emakumea da.
Bere obretan eta praktika sozialean, gizarte-eremu guztietan emakumeek izan behar duten berdintasunaren alde egin zuen, eta baita emakumeen bazterketaren aurka ere.
Bizitza Lanak eta lankidetzak gizarte-erakundeetan
Alargun eta bi seme-alabarekin (Fernando, 1850 eta Ramon, 1852), Kantabriako Potes herrira joan zen, eta han musikari gazte bat ezagutu zuen, Jesús de Monasterio, Santiago Masarnau Fernándezen ikaslea, Pauleko San Vicenteren Hitzaldien lehen presidentea. Monasterio, sinesmen katoliko sendokoa, izan zen Concepcion Arenali gizarte honek burututako jarduera humanitarioetan interesatu zitzaiona, azkenean Arenalek 1859an Poteseko San Vicente de Pauleko Konferentzietako emakume taldea sortzea erabaki zezan eraginez. Ordutik aurrera, bere kezka sozial eta humanitarioagatik jarduera bizia hasi zuen.7 San Vicente de Pauleko Elkartean izandako esperientziaren emaitza da La beneficencia, la filantropía y la caridad (1861) lana, Espoz y Minako kondesari eskaini ziona eta Zientzia Moral eta Politikoen Akademiak deitutako lehiaketara aurkeztu zuena, garai hartan hamar urte zituen Fernando semearen izenpean. Bere idazkia lehiaketan sartzeko modu okerrari buruzko gatazka batzuen ondoren, saria eman zitzaion eta Akademiak saritutako lehen emakumea izan zen.
Karitateak kristau bertutetzat duen garrantzia goraipatzen du, eta San Joan Jainkoarenak Granadan egindako lana aipatzen du.8 Era berean, karitatezko elkarteen artean San Bizente Paulgoa nabarmentzen da bereziki, 1850ean onartua, bertako kide baitzen. Espainian izan zuen eragin handia aipatzen du, eta horri milaka pertsona gehituko litzaizkioke, bi sexuetakoak, eta, haien parte-hartzeari esker, pobreen umezurtzentzako asiloak ugarituko ziratekeen, baita doako eskolak ere. Bere ustez, estatuak elkarte filantropikoak arautu behar ditu, gure herrialdeko ekimen pribatuak babestuz eta lagunduz, eta korporazio eta elkarte erlijiosoen presentzia defendatzen du, ongintzarako laguntzaile boteretsu gisa.
Handik gutxira Manual del visitador del pobre argitaratu zuen, polonierara, ingelesera, italierara, frantsesera eta alemanera itzuli zena. Lanak Antonio de Mena y Zorrilla, Establezimendu Penalen zuzendari nagusiaren eta Rodríguez Vaamonte, Joaquín Francisco Pacheco presidentearen kabineteko Grazia eta Justizia ministroaren arreta erakarri zuen. Hori dela eta, azken honek Arenal emakumeen kartzeletako ikuskatzaile izendatu zuen 1864,9an10 eta 10 aldiz, bere ministerioaren erorketaren ondorioz, kargua utzi zuena.11 Horrela, emakumeen kartzeletako bisitatzaile titulua jaso zuen lehen emakumea izan zen, eta kargu hori izan zuen 1865era arte.
Ondoren poesia eta saiakera liburuak argitaratu zituen, hala nola Cartas a los delincuentes (1865), Oda a la esclavitud (1866) — Madrilgo Sociedad Abolicionista Españolak saritua — El reo, el pueblo y el verdugo edo La ejecución de la pena de muerte (1867). 1868an, Emakumeen Zuzenketa Etxeetako ikuskatzaile izendatu zuten, eta hiru urte geroago, 1871n, Madrilgo La Voz de la Caridad aldizkarian kolaboratzen hasi zen, non hamalau urtez idatzi zuen inguratzen zuen munduaren miseriez.
Feminismoari egindako ekarpena
Concepción Arenal feminismoaren aitzindarietako bat da Espainian. Emakumearen eskubideei buruzko bere lehen lana La mujer del porvenir (1869) izan zen, non arrazoi biologikoetan oinarritutako emakumeen gutxiagotasuna defendatzen zuten teoriak kritikatzen zituen.
Emakumeen hezkuntza-maila guztietarako sarbidea defendatzea da haien jarrera, baina ez lanbide guztietan, autoritatea gauzatzeko gaitasunik ez dutela uste baitu. Era berean, hasiera batean ez da bere parte-hartze politikoaren aldekoa, errepresaliaren bat jasateko eta etxea eta familia utzita uzteko arriskuaren aurrean, nahiz eta geroago idatzi.
Katolizismo soziala
Concepción Arenal, gizarte-katolizismoaren pentsalaria, La Voz de la Caridad lanean erakusten duen bezala, eta horrela aldarrikatzen du J. Alarcón jesuitak Razón y Fe aldizkarian, 1900-1902, feminismo onargarri baten ideala delako, «benetan espainiarra eta erabat katolikoa» delako. Concepción Arenal, testuingurutik kanpo gutxi irakurri eta aipatu zen egilea, heterodoxoa izan zen bere garaiko katoliko gehienentzat.
Emakumearen Ekintza Katolikoaren sorrerarekin, Mugimendu Katolikoak emakumearen eginkizunaren ikuspegi katoliko eta kontserbadoreak etengabeko jazarpena egin zion Arenaliako feminismo katoliko eta erreformistari, XX. mendearen hasieran Espainiako Emakumeen Elkarte Nazionalak ordezkatzen zuenari.
Concepcion Arenalek María Victoria dal Pozzoren, Amadeo de Savoyaren emaztearen, bitartekari gisa jardun zuen. Amadeo de Savoyak erbestetik jarraitu zuen espainiar behartsuentzako dohaintzak bidaltzen.
Aitorpenak
Espainiako, Uruguaiko eta Argentinako hainbat herritan ditu kaleak eta monumentuak, besteak beste, Ferrol jaioterrian (kale bat, portuko kaietako bat, batxilergoko institutu bat, Esteiro auzoko monumentu bat, ongintzako elkarte bat eta 1953an hasitako futbol-txapelketa bat) eta Miranda de Ebron, non Odol Ospitalea zuzendu baitzuen hirugarren karlistaldian.
2018ko uztailean, “Herstóricas. Historia, Mujeres y Género” eta “Autoras de Cómic” taldeek kultura- eta hezkuntza-izaerako proiektu bat sortu zuten, emakumeek gizartean egin zuten ekarpen historikoa agerian jartzeko eta ez egoteari buruzko hausnarketa egiteko, karta-joko batean oinarrituta. Gutun horietako bat Arenal.21i buruzkoa da.
2022an, Correos-ek posta-zigilu bat eman zuen bere izenean, #8MTodoElAño bildumaren barruan.
"Emakume gaiztoak" eleberrian (Marilar Aleixandre, Alberdania 2023), Arenal da pertsonaia nagusia eta 1864-65an girotua dago, emakumeen espetxeetako bisitatzaile izan zeneko garaian alegia.[1]
Idazlanak
- Fábulas en verso originales, Madril, Tomás Fortanet. 1851.
- La beneficencia, la filantropía y la caridad, Madril, Imprenta del Colegio de Sordo-Mudos y de Ciegos, 1861.
- Manual del visitador del pobre, Madril, Imprenta de Tejado, 1863.
- Manuel du visiteur du pauvre, Paris, Ambroise Bray Libraire-Editeur, 1864.
- Cartas a los delincuentes, A Coruña, Imprenta del Hospicio, 1865.
- El reo, el pueblo y el verdugo, o la ejecución pública de la pena de muerte, Madril, Establecimiento Tipográfico de Estrada, Díaz y López, 1867.
- La voz que clama en el desierto, A Coruña, Tipografía de la Casa de Misericordia, 1868.
- Examen de las bases aprobadas por las Cortes, para la reforma de las prisiones, Madril, Imprenta de la Revista de Legislación, 1869.
- La mujer del porvenir. Artículos sobre las conferencias dominicales para la educación de la mujer, celebradas en el Paraninfo de la Universidad de Madrid, Sevilla-Madril, Eduardo Perié-Félix Perié, 1869.
- Estudios penitenciarios, Madril, Imprenta de T. Fortanet, 1877.
- La cárcel llamada Modelo, Madril, Imprenta de T. Fortanet, 1877.
- Las colonias penales de la Australia y la pena de deportación, Madril, Imprenta y Librería de Eduardo Martínez, 1877.
- "La récidive en Espagne", Bulletin de la Société Générale des Prisons, 6 (1878ko ekaina), p. 575-586.
- Ensayo sobre el derecho de gentes, Madril, Imprenta de la Revista de Legislación, 1879.
- "Hay Irlanda, pero no Cobden", La Ilustración Gallega y Asturiana, 34 (1880ko abenduaren 8a), p. 418-419.
- "Mi vida. A... que me pedía con insistencia apuntes para escribir mi biografía", La Ilustración Gallega y Asturiana, 31 (1880ko azaroaren 8a), p. 385.
- Cuadros de la guerra, Ávila, Imprenta de la Propaganda Literaria, 1880.
- La cuestión social. Cartas a un obrero y a un señor, Ávila, Imprenta de la Propaganda Literaria, 1880.
- La instrucción del pueblo, Madril, Real Academia de Ciencias Morales y Políticas (Tip. Guttenberg), 1881.
- "Lettre à M. Le Directeur General de L’Administration Pénitentiaire D’Espagne", Bulletin de la Société Générale des Prisons, 4 (1883ko apirila), p. 468-475.
- La mujer de su casa, Madril, Gras y Compañía Editores, 1883.
- "Idea del cielo", Almanaque de las damas para 1885, Porto Rico, Imprenta y Librería de José González Font, 1884.
- "Clinique criminelle", Bulletin de la Société Générale des Prisons, 7 zk. (1886ko azaroa), p. 857-866.
- "Psychologie comparée du délinquant", Bulletin de la Société Générale des Prisons, 5 (1886ko maiatza), p. 647-655.
- "La educación de la mujer", Boletín de la Institución Libre de Enseñanza, T. XVI (1892), p. 305-312.
- El delito colectivo, Madril, La España Moderna, 1892.
- Manuel du visiteur du prisonnier, Paris, Au Secrétariat de l’Oeuvre des Libérées de Saint-Lazare, 1893.
- El visitador del preso, Madril, La España Moderna, 1894.
- Obras Completas, Madril, Librería de Victoriano Suárez, 1894-1913.
- "Estado actual de la mujer en España", Boletín de la Institución Libre de Enseñanza, T. XIX (1895 ), p. 239-252.
- Informes presentados en los Congresos Penitenciarios de Estocolmo, Roma, San Petersburgo y Amberes, Madril, Librería de Victoriano Suárez, 1896.
- El pauperismo, Madril, Librería de Victoriano Suárez, 1897.
- "A Méndez Núñez", Vigo y Doña Concepción Arenal. El libro de la velada (1897ko iraila), Madril, Establecimiento Tipográfico de la viuda e hijos de Manuel Tello, 1898.
- La igualdad social y política y sus relaciones con la libertad, Madril, Librería de Victoriano Suárez, 1898.
- "Juicio crítico de las obras de Feijoo", Antología popular, Buenos Aires, Editorial Galicia, 1966.
- Dios y libertad, Pontevedra, Probintziako Aldundia, 1996.
Erreferentziak
Kanpo estekak
- ↑ «Emakume gaiztoak - Paperjale.eus» paperjale.eus (Noiz kontsultatua: 2024-03-22).
|
|
