Tiki

Un hombre maorí retoca el tatuaje de un tiki de madera en Whakarewarewa Model Village, Nueva Zelanda, 1905.

Tiki es el nombre que se da en las culturas de Polinesia Central en el océano Pacífico a estatuas de gran tamaño con forma humana. A menudo son usadas para delimitar lugares sagrados. La palabra tiki se usa como tal en maorí de Nueva Zelanda, maorí de Islas Cook, tuamotuano y marquesano; como ti'i en tahitiano y como ki'i en hawaiano. La palabra no se conoce en los idiomas de la Polinesia Occidental o en Rapanui (isla de Pascua).

Cultura

Mitología

En la mitología maorí, Tiki es el primer hombre creado por Tūmatauenga o Tāne. Encontró a la primera mujer, Marikoriko, en un estanque; ella lo sedujo y él se convirtió en el padre de Hine-kau-ataata. Por extensión, un tiki es una talla en madera, pounamu u otra piedra en forma humana, notablemente usado en el cuello como un hei-tiki, aunque este es un uso algo arcaico en el idioma maorí. Los Hei-tiki a menudo se consideran taonga, especialmente si son antiguos y han sido heredados a lo largo de múltiples generaciones. Tallados similares a ngā tiki y que llegan a representar antepasados deificados se encuentran en la mayoría de las culturas polinesias. A menudo sirven para marcar los límites de sitios sagrados o significativos. La palabra tiene cognados en otros idiomas polinesios, como tiʻi en tahitiano y kiʻi en hawaiano. En el mundo occidental, la cultura tiki, un movimiento inspirado en diversas culturas del Pacífico, se ha vuelto popular en los siglos XX y XXI.

Religión

En las tradiciones de la costa oeste de la Isla Sur de Nueva Zelanda, el primer humano es una mujer creada por Tāne, dios de los bosques y de los pájaros. Usualmente su nombre es Hine-ahu-one. En otras leyendas, Tāne hace al primer hombre, Tiki, y luego hace una esposa para él. En algunas versiones de la costa oeste, el propio Tiki, como hijo de Rangi y Papa, crea al primer humano mezclando su propia sangre con arcilla, y Tāne luego hace a la primera mujer. A veces Tūmatauenga, el dios de la guerra, crea a Tiki.[1]​ En otra historia, la primera mujer es Mārikoriko. Tiki se casa con ella y su hija es Hine-kau-ataata.[2]: 151–152 [3]​ En algunas tradiciones, Tiki es el pene de Tāne.[4][5]: 510–511  De hecho, Tiki está fuertemente asociado con el origen del acto reproductivo.[8]

En una historia de Tiki entre las muchas variantes, Tiki estaba solo y anhelaba compañía. Un día, al ver su reflejo en un charco, pensó que había encontrado un compañero, y se lanzó al charco para atraparlo. La imagen se rompió y Tiki quedó decepcionado. Se quedó dormido y cuando despertó vio el reflejo de nuevo. Cubrió el charco con tierra y dio a luz a una mujer. Tiki vivió con ella en serenidad, hasta que un día la mujer se emocionó al ver una anguila. Su excitación pasó a Tiki y se produjo el primer acto reproductivo.[6]

Nombres y epítetos

Tienda de estatuas tiki, Hawái, alrededor de 1959

John White nombra varios Tiki o quizás manifestaciones de Tiki en la tradición maorí:[2]: 142 

  • Tiki-tohua, el progenitor de los pájaros[10]
  • Tiki-kapakapa, el progenitor de los peces y de un pájaro, el tūī[11]
  • Tiki-auaha, el progenitor de la humanidad
  • Tiki-whakaeaea, el progenitor del kūmara.

En otras partes de la Polinesia

La palabra aparece como tiki en maorí de Nueva Zelanda, idioma maorí de las Islas Cook, tuamotuan y marquesano; como tiʻi en tahitiano y como kiʻi en hawaiano. La palabra no se ha registrado en los idiomas de la Polinesia occidental ni en el idioma rapanui.[12]

  • En las tradiciones hawaianas, el primer hombre fue Kumuhonua. Fue creado por Kāne, o por Kāne, y Lono. Su cuerpo fue hecho mezclando tierra roja con saliva. Fue hecho a semejanza de Kāne, quien llevó la tierra de la que el hombre fue hecho desde los cuatro rincones del mundo. Una mujer fue hecha de una de sus costillas.[5]: 511  Kanaloa estaba observando cuando Kāne hizo al primer hombre, y él también hizo un hombre, pero no pudo darle vida. Kanaloa entonces le dijo a Kāne: "Tomaré a tu hombre, y él morirá". Y así la muerte llegó a la humanidad.[5]: 151 
  • En Tahití, Tiʻi fue el primer hombre, y fue hecho de tierra roja. La primera mujer fue Ivi, que fue hecha de uno de los huesos (ivi) de Tiʻi.[5]: 151 
  • En las Islas Marquesas, hay varias versiones. En una leyenda, Atea y su esposa crearon a la gente. En otra tradición, Atanua y su padre Atea dieron origen a los humanos.[5]: 151 
  • En las Islas Cook, las tradiciones también varían. En Rarotonga, Tiki es el guardián de la entrada a Avaiki, el inframundo. Se le hacían ofrendas como regalos para el alma que partía de alguien que está muriendo. En Mangaia, Tiki es una mujer, la hermana de Veetini, la primera persona en morir de muerte natural. La entrada a Avaiki (el inframundo) se llama "el abismo de Tiki".[5]: 151 

Referencias

  1. Tūmatauenga, dios de la guerra, representa al hombre, al igual que Tāne, cuyo nombre significa "hombre".[cita requerida]
  2. a b c White, John (1887–1891). The Ancient History of the Maori. Wellington: Government Printer. 
  3. John White atribuye esta versión a Ngāti Hau.[2]
  4. Orbell, M. (1998). The Concise Encyclopedia of Māori Myth and Legend. Christchurch: Canterbury University Press. p. 178. 
  5. a b c d e f Tregear, Edward (1891). Maori-Polynesian Comparative Dictionary. Wellington, N. Z.: Lyon and Blair. ISBN 9781432664893. Consultado el 28 de septiembre de 2019. 
  6. a b Reed, A.W. (1963). Treasury of Maori Folklore. Wellington: A.H. & A.W. Reed. p. 52. 
  7. Hiroa, T.R. (Sir Peter Buck) (1974). The Coming of the Maori (Segunda edición). Wellington: Whitcombe and Tombs.  Parámetro desconocido |año original= ignorado (ayuda)
  8. Según Reed, "es seguro que Tiki... tiene un significado fálico definido."[6]​ Sin embargo, Te Rangi Hiroa (Sir Peter Buck) señaló que tales referencias solo se encontraban en una fuente tardía y controvertida.[7]
  9. a b Shortland, E. (1882). Maori Religion and Mythology. Londres: Longman, Green. p. 22. 
  10. En esta historia, Tiki-tohua fue un huevo producido por Hine-ahu-one, una mujer creada por Tāne para ser su esposa. Este huevo dio origen a todos los pájaros.[9]
  11. Tiki-kapakapa (nacida después de Tiki-tohua) fue una niña que más tarde tomó el nombre de Hine-a-tauira. Ella y Tāne tuvieron una hija llamada Hine-titamauri que fue dada a Tiki como su esposa.[9]
  12. «Entries for TIKI .1 [CE] Carved human image». pollex.org.nz. Consultado el 2 de marzo de 2018. 

Véase también

  • Cultura tiki, un estilo decorativo del siglo XX utilizado en restaurantes de temática polinesia
  • Taotao, tallados similares de espíritus ancestrales y de la naturaleza en las islas filipinas
  • Tótem, obras de arte similares en forma y propósito de las culturas cascadenses
  • Chemamull, estatuas mapuches
  • Hei tiki, colgantes maorís, denominados en ocasiones de forma errónea como tiki.
  • Moái, una figura monolítica humana en la Isla de Pascua, erróneamente denominada tiki.

Enlaces externos

Read other articles:

Quả nhục đậu khấu (một loài bản địa Indonesia) là nguồn nguyên liệu cho hai gia vị giá trị, đó là lớp vỏ bao quanh hạt nhục đậu khấu. Một phần trong loạt bàiSinh họcKhoa học sự sống Mục lục Sơ lược Chú giải Lịch sử (dòng thời gian) Thành phần chính Hệ sinh thái Học thuyết tế bào Phát sinh chủng loại Tiến hóa Đặc tính của sự sống Cân bằng nội môi Phản ứng với môi trường Ph

Building in north Cardiff, Wales For other uses, see Broadcasting House (disambiguation). BBC Broadcasting House, CardiffThe former television building of Broadcasting House, CardiffGeneral informationStatusDemolishedAddressLlantrisant Road, LlandaffTown or cityCardiffCountryWalesCoordinates51°29′51.36″N 3°13′38.28″W / 51.4976000°N 3.2273000°W / 51.4976000; -3.2273000Construction started1963Opened1966Inaugurated1 March 1967Closed2020Demolished2021–2022Own...

روجير غويريرو (بالبرتغالية: Roger Guerreiro)‏  معلومات شخصية الميلاد 25 مايو 1982 (العمر 41 سنة)ساو باولو الطول 1.86 م (6 قدم 1 بوصة)[1][1] مركز اللعب وسط الجنسية بولندا البرازيل  مسيرة الشباب سنوات فريق 1997–2002[2] ساو كايتانو المسيرة الاحترافية1 سنوات فريق م. (هـ.) 2002–2...

Індонезія наЧемпіонаті світу з водних видів спорту 2015 Прапор Індонезіїкод FINA INAНФ Persatuan Renang Seluruh IndonesiaКазань, РосіяУчасників 21 в 4 видах спортуМедалей Золото Срібло Бронза Загалом 0 0 0 0 Участь у Чемпіонаті світу з водних видів спорту 19731975197819821986199119941998200120032005200720092011201320152017 Інд

Institut Standar Telekomunikasi EropaJenisPerusahaan terbukaIndustriOrganisasi standardisasiDidirikan1988KantorpusatSophia-Antipolis, PrancisAnakusahaTelecoms & Internet converged Services & Protocols for Advanced NetworksSitus webwww.etsi.org   Anggota penuh  Anggota asosiasi  Pengamat Institut Standar Telekomunikasi Eropa (ETSI) adalah sebuah organisasi standardisasi independen dan nirlaba dalam bidang informasi dan komunikasi. Pranala luar Situs web re...

Stasiun Kubiki-Ōno頸城大野駅Stasiun Kubiki-Ōno, Mei 2009LokasiOno, Itoigawa-shi, Niigata-ken 941-0071 JepangKoordinat37°00′22″N 137°52′22″E / 37.0060°N 137.8727°E / 37.0060; 137.8727Koordinat: 37°00′22″N 137°52′22″E / 37.0060°N 137.8727°E / 37.0060; 137.8727Pengelola JR WestJalur■ Jalur ŌitoLetak dari pangkal100.3 km dari MatsumotoJumlah peron1 peron sisiJumlah jalur1Informasi lainStatusTanpa stsffSitus web...

إلسيليموماب ضد وحيد النسيلة نوع Whole antibody الهدف IL-6 اعتبارات علاجية معرّفات CAS 468715-71-1 N ك ع ت None كيم سبايدر NA بيانات كيميائية تعديل مصدري - تعديل   إلسيليموماب هو جسم مضاد وحيد النسيلة[1] يطور حالياً في مراحل مبكرة من التجارب السريرية لحالات عديدة مثل الورم اللمفي وا...

Bupati Kudus Republik IndonesiaBadge Bupati KudusPetahanaBergas C. Penanggungansejak September 2023KediamanPendopo Kabupaten KudusMasa jabatan5 tahunDibentuk1928Pejabat pertamaR. Adipati PadmonegoroSitus webkuduskab.go.id Berikut adalah daftar bupati Kudus dari masa ke masa:[1] No. Bupati Awal Jabatan Akhir Jabatan Wakil Bupati Ref. 1 R. Adipati Ario Padmonegoro 2 Kanjeng R.T. Tjokrohadinegoro 3 Kanjeng Kyai Adipati Ario Tjondronegoro II 1812 1837 4 Kanjeng Pangeran Ario Tjondron...

Роман НіколаєвРоман Олександрович НіколаєвНародився 1964(1964)Харків, Українська РСР, СРСРГромадянство  УРСР →  УкраїнаДіяльність фотохудожник, волонтерAlma mater Харківський машинобудівний технікум, Харківський політехнічний інститутНагороди Медаль «За сприяння Збр

2006 book by Matthew Skelton The topic of this article may not meet Wikipedia's notability guideline for books. Please help to demonstrate the notability of the topic by citing reliable secondary sources that are independent of the topic and provide significant coverage of it beyond a mere trivial mention. If notability cannot be shown, the article is likely to be merged, redirected, or deleted.Find sources: Endymion Spring – news · newspapers · books · scho...

隕石探しで見つかった隕石(2006年、モハーヴェ砂漠)。 隕石(いんせき、meteorite)とは、惑星間空間に存在する固体物質が地球などの惑星の表面に落下してきた物体のこと[1][2]。 「隕」が常用漢字に含まれていないため、「いん石」とまぜ書きされることもある。昔は「天隕石」「天降石」あるいは「星石」などと書かれたこともある[1]。 概説 惑星...

Bagian dari seri tentangMarxisme Teori kerja Manifesto Komunis Sebuah Kontribusi untuk Kritik Politik Ekonomi Das Kapital Brumaire ke-28 Louis Napoleon Grundrisse Ideologi Jerman Ekonomi dan Filsafat Naskah 1844 Tesis Feuerbach Konsep Materialisme dialektik Penentuan ekonomi Materialisme historis Metode Marx Sosialisme Marxian Overdetermination Sosialisme ilimiah Determinisme teknologi ProletariatBourgeoisie Ekonomi Modal ( akumulasi) Cara produksi kapitalis Teori krisis Komoditi Eksploitasi ...

Новокузнецький район рос. Новокузнецкий район Герб Новокузнецького району Прапор Новокузнецького району Основні дані Суб'єкт Російської Федерації: Кемеровська область Утворений: 1924 року Населення: 50103 особи (2019) Площа: 13039,60 км² Густота населення: 3,84 осіб/км² Населені ...

This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article includes a list of references, related reading, or external links, but its sources remain unclear because it lacks inline citations. Please help to improve this article by introducing more precise citations. (June 2016) (Learn how and when to remove this template message) This article may rely excessively on sources too closely ...

Railway station in North Lanarkshire, Scotland GreenfauldsScottish Gaelic: A' Bhuaile Ghlas[1]General informationLocationGreenfaulds, North LanarkshireScotlandCoordinates55°56′06″N 3°59′37″W / 55.9349°N 3.9937°W / 55.9349; -3.9937Grid referenceNS755730Managed byScotRailTransit authoritySPTPlatforms2Other informationStation codeGRLKey dates15 May 1989OpenedPassengers2017/18 0.124 million2018/19 0.125 million2019/20 0.119 million2020/21 14,9522021/22 ...

Scottish football player and manager (1922–1985) For other people with the same name, see John Stein (disambiguation). Jock Stein CBE Stein in 1971Personal informationFull name John SteinDate of birth (1922-10-05)5 October 1922Place of birth Burnbank, Lanarkshire, ScotlandDate of death 10 September 1985(1985-09-10) (aged 62)Place of death Cardiff, WalesPosition(s) Centre-backYouth career1940–1942 Blantyre VictoriaSenior career*Years Team Apps (Gls)1940–1942 Blantyre Victoria 1942...

У этого термина существуют и другие значения, см. Pandora. Пандора Тип Публичная компания Листинг на бирже CSE: PNDORA Основание 1999 Основатели Пер, Винни Эниволдсен Расположение  Дания: Копенгаген Ключевые фигуры Андерс Кольдинг Фриис (президент и CEO),Пер Эниволдсен (председате...

Painting by Diego Velázquez Portrait of Sebastián de MorraArtistDiego VelázquezYearc. 1644MediumOil on canvasDimensions106.5 cm × 81.5 cm (41.9 in × 32.1 in)LocationMuseo del Prado, Madrid The Portrait of Sebastián de Morra is a painting by Diego Velázquez of Sebastián de Morra, a court dwarf and jester at the court of Philip IV of Spain. It was painted around 1644 and is now in the Prado in Madrid.[1] Not much is documented about De M...

Camillo BregantMajor General Camillo Bregant 1932Born(1879-06-24)24 June 1879TriestDied21 February 1956(1956-02-21) (aged 76)Graz, AustriaAllegiance Austrian Empire Austria-Hungary (to 1918) First Austrian Republic (to 1934)Service/branchBundesheerYears of service1899-1934RankGeneralmajorUnit5th Styrian, Carinthian and Carniolan Dragoons Nicholas I Emperor of Russia's OwnBattles/warsFirst World War Eastern Front Italian Campaign AwardsMilitary Merit Cross Camillo Bregant a...

Danish actor (1884–1975) Torben MeyerMeyer in 1950BornTorben Emil Meyer(1884-12-01)1 December 1884Aarhus, DenmarkDied22 May 1975(1975-05-22) (aged 90)Hollywood, California, U.S.Resting placeChapel of the Pines CrematoryOccupationActorYears active1912–1966 Torben Emil Meyer (1 December 1884 – 22 May 1975) was a Danish-American character actor who appeared in more than 190 films in a 55-year career. He began his acting career in Europe before moving to the United States. Ear...