Prerio

Foto pri la Preria Paco-Parko, apud Lincoln, Nebrasko, Usono


Prerio (de la franca vorto "prairie" aŭ herbejo, gazono, el la latina "prata") estas vasta, ofte senarba ebenaĵo. estas nordamerika formo de stepo, kreskante en la mezokcidento de Usono kaj Kanado. Prerioj konstituas la orientan randon de la Nordamerikaj Grandaj Ebenaĵoj (en: Great Plains). Stepo estas simila medio en norda Azio. Laŭ la Enciklopedio de Monda Geografio (2005), analogaj al la prerio estas la pampo en Sudameriko, la stepo en Norda Azio kaj la veld en Sud-Afriko[1].

Ekologistoj konsideras preriojn kiel parto de la sama biomo kiel ekzemple stepoj kaj savanoj t.e. vastaj ebenaĵoj kun herboj, spicoj kaj arbedoj kiel primara vegetaĵaro primara vegetaĵaro konsistas el herboj, spicoj kaj arbustaro.

En pasintaj tempoj, herboj kreskis libere sur la prerio, sed nuntempe la grundo estas uzata ĉefe por grandkultivado. Krom iomaj protektitaj prerietoj, la plimulto de la originala prerio ne plu ekzistas.

Ekde la 21-a jarcento, praktike neniuj sovaĝaj prerioj pluvivis, kun la escepto de malgrandaj areoj en protektitaj naturaj areoj[2]. La perdo de natura vegetaĵa pro agrikultura ekspansio kauzis ke preriaj grundon vundeblaj al sekeco kaj erozio, kondukinte al la natura katastrofo konata kiel la polvosekego en la 1930-aj jaroj.  Ekde tiam oni laboras por restarigi la naturan prerian ekosistemon..

Specoj de prerioj

Ekzistas tri specoj de prerio:

  • Alta herbo, aŭ vera, prerio
  • Miksherba prerio (angle: midgrass/mixed-grass prairie)
  • Mallongherba prerio

Faŭno kaj floro

Faŭno

La prerioj antaŭe estis hejmo de milionoj da bizonoj. La hufoj de bubalgregoj moviĝantaj trans la preriojn malstreĉis la grundon, plibonigante ĝian aerigon kaj permesante al ĝi sorbi pli da humidecon. Antaŭ la fino de la 19-a jarcento, blankaj setlantoj praktike ekstermis la bizonon, tiel detruante la vivon kaj kulturan bazon de multaj indianaj triboj. Ankaŭ lupoj malaperis el la prerioj , kaj prerio lagopo preskaŭ ĉesis troviĝi. Kojotoj, prerihundoj, leporoj, meloj daŭre estas oftaj, kaj birdoj inkludas la kornecan alaŭdon, okcidentan herbejbirdon, diversajn speciojn de akvobirdoj kaj buteoj. En sekaj prerioj troviĝas la herbeja lagopo kaj stria krotalo, kiuj estas preskaŭ tute ekstermitaj en la resto de la prerioj. Antilopo kaj nigravosta cervo estas ĝeneraligitaj en la Altaj Ebenaĵoj (la rapide altiĝanta parto de la prerioj en la okcidento, najbara al la Roka Montaro). Inter insektoj, la plej oftaj estas ortopteroj kaj muŝoj...

Proksimumaj specoj de prerioj en Usono: mallongherba prerio miksherba prerio alta herba prerio

Floro

Hodiaŭ, la prerioj estas vastaj, nebone irigaciitaj, artefaritaj areoj uzitaj por agrikulturaj celoj. Cerealaj kultivaĵoj estas kultivitaj en la orienta prerio (maizo) kaj centra prerio (tritiko), dum mallongherbaj areoj estas utiligataj kiel paŝtejo  . Aliaj kultivaĵoj kultivitaj inkludas rizon, hordeon kaj avenon.

Biogeografio

Biogeografie la norda prerio estas unu el la 142 tersupraĵo-unuoj de la tutmondaj 200. Ĝi situas en la okcident-nordamerika ekoprovinco de la nearktisa ekozono. En Kanado, la preriaj provincoj estas Manitobo, Saskaĉevano kaj Alberto.

Tiuj unuoj estas nombro da ekoregionoj elektitaj far la Monda Natur-Fonduso (WWF) kaj la Nacia Geografia Societo pro la graveco pri la naturprotekto.

Vidu ankaŭ

Eksteraj ligiloj

Ĉi tiu artikolo estas verkita en Esperanto-Vikipedio kiel la unua el ĉiuj lingvoj en la tuta Vikipedia projekto.

Noto

Tiu ĉi artikolo estas parta traduko el la artikolo Прерия en la rusa vikipedia versio, listo de kontribuintoj.

Referencoj

  1. (en) Purdy E., Prairie, Enciklopedio de Monda Geografio, RW McColl, redaktisto. Novjorko: Facts in file, 2005, Vol. 1, pp. 747-748, ISBN 978-0-8160-7229-3
  2. (en) Prairie. Enciklopedio Britannica, alirite la 5-an de marto 2024.

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!