Τεχνολογία τροφίμων

Αίθουσα διδασκαλίας μαθημάτων της τεχνολογίας τροφίμων σε Σχολή ΑΕΙ της Μ. Βρετανίας

Η Τεχνολογία τροφίμων (αγγλ. Food technology), η οποία αποτελεί ένα σημαντικό πεδίο της Επιστήμης τροφίμων^[1], πραγματεύεται τα τεχνολογικά γνωστικά αντικείμενα της παραγωγής τροφίμων, της συντήρησης και του ποιοτικού ελέγχου των τροφίμων, καθώς και της έρευνας και ανάπτυξης (R&D) καινοτομικών ειδών τροφίμων.^[2]

Συμπληρωματικοί τομείς της τεχνολογίας τροφίμων είναι επίσης η μελέτη των μεταβολών των οργανοληπτικών χαρακτηριστικών και ιδιοτήτων των τροφίμων που προκαλούνται τόσο στις πρώτες ύλες παραγωγής, όσο και στα έτοιμα προς κατανάλωση τρόφιμα, κατά την εφαρμογή μεθόδων επεξεργασίας, συντήρησης, διακίνησης, συσκευασίας, ακόμη και μεταφοράς.

Στιγμιαίος καφές που παρασκευάστηκε με τεχνολογία λυοφιλίωσης ή ψυχρής ξήρανσης.

Τα τρόφιμα ανάλογα την προέλευσή τους, ζωικά ή φυτικά, παρουσιάζουν ιδιαιτερότητες στις πρωτογενείς τεχνολογικές εφαρμογές με συνέπεια τη διαφορετική συμπεριφορά στις τεχνικές αυτές. Για το λόγο αυτό, η τεχνολογία τροφίμων διακρίνεται σε δύο τομείς, (α) την τεχνολογία τροφίμων φυτικής προέλευσης, και (β) την τεχνολογία τροφίμων ζωικής προέλευσης. Η διάκριση αυτή είναι όμως σχετική, διότι οι ίδιες αρχές διέπουν την επεξεργασία όλων των ειδών των τροφίμων, όπως και τα ισχύοντα κάθε φορά πρότυπα - προδιαγραφές.

Οι επιμέρους αυτοί τομείς διακρίνονται σε ιδιαίτερους κλάδους όπως: τεχνολογία κρέατος, τεχνολογία γάλακτος, τεχνολογία αλιευμάτων, τεχνολογία οινοποιίας κ.λπ. Βασικοί άξονες της επιστήμης αυτής παραμένουν οι εξής:

--Χημεία τροφίμων.

--Μικροβιολογία τροφίμων.

--Μηχανική τροφίμων.

Εξαιτίας των επιτευγμάτων της επιστήμης αυτής, ιδίως τον 20ο αιώνα και μέχρι τις μέρες μας, η αξιοποίηση της πρωτογενούς γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής κρίνεται σήμερα άμεσης προτεραιότητας.^[3]

Αναδρομή

Η ανθρωπότητα έχει ξεκινήσει να ασχολείται με την τεχνολογία τροφίμων εδώ και αιώνες. Από τότε που ξεκίνησε η παραγωγή ζυμωμένων προϊόντων (τυριού, κρασιού, μπίρας) παστών τροφίμων, ακόμα και το μαγείρεμα της τροφής απαιτούσε εφαρμογή της τεχνολογίας τροφίμων. Σε κάθε περίπτωση η εφαρμογή της τεχνολογίας τροφίμων έδινε ένα ασφαλέστερο τρόφιμο, με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, που οργανοληπτικά ήταν πιο επιθυμητό.^[4][5]

Προοπτικές & μέλλον

Η επιστήμη των τροφίμων είναι μία πολυεπίπεδη νέα επιστήμη.^[6] Συνδυάζει και απαιτεί προχωρημένες γνώσεις πολλών ειδικών πεδίων, όπως λ.χ. χημικής μηχανικής, χημείας τροφίμων,και μικροβιολογίας τροφίμων. Ουσιαστικά, το πεδίο της, δηλ. η Τεχνολογία τροφίμων, είναι η εφαρμογή της επιστήμης τροφίμων στις βιομηχανίες και τις βιοτεχνίες παραγωγής τροφίμων πάσης μορφής.

Ο πτυχιούχος - τεχνολόγος τροφίμων μπορεί να εργαστεί σε υπηρεσίες του δημοσίου τομέα, ιδίως υπηρεσιών Γεωργίας και Εμπορίου, στο Γενικό Χημείο του Κράτους, σε υπηρεσίες αγορανομίας και ελέγχου τροφίμων, σε βιοτεχνίες και βιομηχανίες τροφίμων ως υπεύθυνος τμημάτων παραγωγής, ή τμημάτων ποιοτικού ελέγχου των προϊόντων. Επίσης, μπορεί να εργαστεί και σε μονάδες αποθήκευσης και συντήρησης τροφίμων, ή ως υπεύθυνος σε μονάδες μαζικής σίτισης, φοιτητικές ή μαθητικές εστίες, κατασκηνώσεις, οικοτροφεία, ξενοδοχεία ή οργανισμούς μεταφορών. Ως ελεύθερος επαγγελματίας μπορεί να αναλάβει μελέτες εγκατάστασης, οργάνωσης και λειτουργίας βιομηχανιών τροφίμων.^[7][8]

Επαγγελματικοί φορείς

Ο επαγγελματικός φορέας των τεχνολόγων τροφίμων, στην Ελλάδα, είναι η Πανελλήνια Ένωση Τεχνολόγων Επστημόνων Τροφίμων^[9], ενώ στην Ευρώπη, είναι ο ευρωπαϊκός φορέας που ονομάζεται, The European Federation of Food Science and Technology.^[10]

Νέες τεχνολογίες

Οι καινοτομίες στον τομέα των τροφίμων μπορεί να περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, νέους τύπους τεχνολογίας επεξεργασίας πρώτων υλών, συσκευασία προϊόντων και νέα πρόσθετα τροφίμων. Η εφαρμογή νέων λύσεων μπορεί να μειώσει ή να αποτρέψει τις δυσμενείς μεταβολές που προκαλούνται από μικροοργανισμούς, την οξείδωση των συστατικών των τροφίμων και τις ενζυματικές και μη ενζυματικές αντιδράσεις. Επιπλέον, μπορούν να επιτευχθούν πιο υγιεινά και θρεπτικά τρόφιμα, καθώς και βελτιωμένη γεύση με τη βελτίωση της σύνθεσης των τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων των οργανοληπτικών αλλαγών, και αλλαγές στην αντίληψη και την απόλαυση των τροφίμων.^[11]

Εναλλακτικές πηγές πρωτεϊνών

Δεδομένου ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός αναμένεται να φθάσει τα 9,7 δισεκατομμύρια μέχρι το 2050,^[12] υπάρχει επείγουσα ανάγκη για εναλλακτικές πηγές πρωτεϊνών που είναι βιώσιμες, θρεπτικές και φιλικές προς το περιβάλλον. Οι πρωτεΐνες φυτικής προέλευσης κερδίζουν δημοτικότητα επειδή απαιτούν λιγότερους πόρους και παράγουν λιγότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε σχέση με τις πρωτεΐνες ζωικής προέλευσης.^[13] Εταιρείες όπως η Beyond Meat και η Impossible Foods έχουν αναπτύξει εναλλακτικές λύσεις κρέατος φυτικής προέλευσης που μιμούνται τη γεύση και την υφή των παραδοσιακών προϊόντων κρέατος.^[14][15] Η ολλανδική νεοφυής επιχείρηση Farmless εργάζεται πάνω σε εναλλακτικές πηγές πρωτεΐνης χρησιμοποιώντας τεχνολογία ζύμωσης.^[16]

Μείωση της σπατάλης τροφίμων

Περίπου το ένα τρίτο του συνόλου των τροφίμων που παράγονται παγκοσμίως σπαταλιέται. Καινοτόμες λύσεις τεχνολογίας τροφίμων αναπτύσσονται για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Για παράδειγμα, η Apeel Sciences έχει αναπτύξει μια βρώσιμη επίστρωση που παρατείνει τη διάρκεια ζωής των φρούτων και των λαχανικών, μειώνοντας την αλλοίωση και τα απόβλητα.^[17]

Παραπομπές

1. http://fst.aua.gr/
2. https://www.ift.org/career-development/learn-about-food-science/food-facts/about-fs-and-t
3. http://food-science.agro.auth.gr/?q=el/node/90
4. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/07341512.2011.548970
5. https://www.researchgate.net/publication/279901958_Historical_developments_in_food_science_and_technology_-_Indian_perspective
6. https://www.researchgate.net/publication/316652636_Landmarks_in_the_historical_development_of_twenty_first_century_food_processing_technologies
7. https://www.prospects.ac.uk/careers-advice/what-can-i-do-with-my-degree/food-science
8. https://nfs.tamu.edu/home/academics/undergraduate-programs/food-science-and-technology/careers-in-food-science/
9. http://www.petet.org.gr/pages/
10. https://www.effost.org/default.aspx
11. «Innovation in Food and Agriculture». link.springer.com. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2024. 
12. «World Population Prospects 2022». population.un.org. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2024. 
13. «Alternative proteins: The race for market share is on». www.mckinsey.com. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2024. 
14. «A growing population calls for sustainable protein». www.eitfood.eu. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2024. 
15. «Beyond Meat: Alternative Sources of Proteins to Feed the World». www.mdpi.com. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2024. 
16. «Food tech roundup: VC funding declines again in Q3 amid fewer deals». techcrunch.com. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2024. 
17. «Apeel Sciences». innovation.wfp.org. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2024.