Ιταλικός Πόλεμος (1494-1495)

Πρώτος ιταλικός πόλεμος
Ιταλικοί Πόλεμοι
Η Ιταλική Χερσόνησος το 1494
Χρονολογία	1494 - 1498
Τόπος	Ιταλική Χερσόνησος
Έκβαση	Νίκη της Συμμαχίας της Βενετίας

Ο Ιταλικός Πόλεμος του 1494-1495, αναφέρεται και ως Πρώτος ιταλικός πόλεμος ή Ιταλικός πόλεμος του Καρόλου Η', ήταν ο εναρκτήριος των Ιταλικών πολέμων.^[1]

Ο πόλεμος άρχισε με την εκστρατεία του Καρόλου Η' της Γαλλίας, αρχικά σε συμμαχία με το Δουκάτο του Μιλάνου και τη Δημοκρατία της Γένοβας, εναντίον του Βασιλείου της Νάπολης. Αλλά μετά τις βιαιοπραγίες και τις σφαγές που διαπράχθηκαν από τα στρατεύματα και τους Ελβετούς μισθοφόρους, δημιουργήθηκε εναντίον του η Συμμαχία της Βενετίας από τη Βενετική Δημοκρατία, τα Παπικά κράτη, το Βασίλειο της Νάπολης και το Δουκάτο του Μιλάνου, με τη συμμετοχή της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και της Ισπανίας.^[2]

Από στρατιωτική άποψη, η γαλλική εκστρατεία απέτυχε. Όμως, κατέδειξε την αδυναμία και τον πολιτικό κατακερματισμό των ιταλικών κρατών και έστρεψε το ενδιαφέρον και άλλων μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων στην Ιταλική χερσόνησο, αρχίζοντας την περίοδο των Ιταλικών πολέμων.

Μικρό ιστορικό

Ο Κάρολος Η' θεωρούσε ότι είχε δυναστικά δικαιώματα στο βασίλειο της Νάπολης, το οποίο μέχρι το 1442 που πέρασε στην κυριαρχία του βασιλείου της Αραγωνίας βρισκόταν στην κυριαρχία Γάλλων του Οίκου των Καπετιδών-Ανζού. Ο τελευταίος Γάλλος ηγεμόνας της Νάπολης Ρενέ Α΄ της Νεαπόλεως πέθανε το 1480 και κληροδότησε στο βασίλειο της Γαλλίας τα δικαιώματά του επί του βασιλείου της Νάπολης.

Επί πλέον, ο Λουδοβίκο Σφόρτσα, σφετεριστής του θρόνου που κατείχε στο δουκάτο του Μιλάνου ο ανιψιός του δούκας Τζαν Γκαλεάτσο Σφόρτσα, ζήτησε τη βοήθεια του Γάλλου βασιλιά επειδή ανησυχούσε, απειλούμενος από το βασίλειο της Νάπολης μετά τον γάμο του νεαρού δούκα με την Ισαβέλλα, εγγονή του βασιλιά Φερδινάνδου Α΄ της Νάπολης.

Ακόμη, ο Πάπας Ιννοκέντιος Η', σε διένεξη με τον βασιλιά Φερδινάνδο Α' της Νάπολης που αρνήθηκε να πληρώσει φεουδαρχικά τέλη για τον παπισμό, τον αφόρισε και ήρθε σε επικοινωνία με τον Κάρολο Η'. Ο Ιννοκέντιος αργότερα διευθέτησε τη διαμάχη του με τον Φερδινάνδο πριν πεθάνει το 1492, αλλά η προσφορά παρέμεινε ως αφορμή εμπλοκής στην ιταλική πολιτική.

Το σχέδιό του,  φιλόδοξο και μη ρεαλιστικό, συνίστατο, μετά την κατάληψη του βασιλείου της Νάπολης, να αναλάβει μια νέα σταυροφορία ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία του Βαγιαζήτ Β΄, ο τελικός στόχος της οποίας ήταν η ανάκτηση της Ιερουσαλήμ.^[3]

Ο πόλεμος

Ο Κάρολος Η' της Γαλλίας

Τα γαλλικά στρατεύματα εισέρχονται στη Φλωρεντία, 1494

Το 1494 ο Κάρολος Η', αφού εξασφάλισε τη Γαλλία από εξωτερικές επιθέσεις με μεγάλες παραχωρήσεις προς την Αγγλία, Ισπανία και την Αυτοκρατορία, εισέβαλε στην Ιταλική χερσόνησο με στρατό 30.000 ανδρών (συμπεριλαμβανομένων 8.000 Ελβετών μισθοφόρων) και πυροβολικό, ελπίζοντας αργότερα να χρησιμοποιήσει τη Νάπολη ως βάση για μια σταυροφορία εναντίον των Οθωμανών. Για αρκετούς μήνες, οι γαλλικές δυνάμεις κινήθηκαν μέσω της Ιταλίας ουσιαστικά χωρίς αντίσταση και χωρίς να εμπλακούν σε κάποια πραγματική μάχη, καθώς οι κοντοτιέροι των ιταλικών πόλεων-κρατών δεν μπόρεσαν να αντισταθούν στον ισχυρό γαλλικό στρατό.

Ο Κάρολος Η' έκανε θριαμβευτική είσοδο στην Πίζα, στη Φλωρεντία και στη Ρώμη. Δεν συνάντησε καμία αντίσταση από τον Πέτρο των Μεδίκων, γεγονός που του στοίχισε την απώλεια της ηγεμονίας του, ούτε τον Πάπα Αλέξανδρο ΣΤ', που άφησε τον Γάλλο βασιλιά να περάσει από τα παπικά κράτη. Μέσα σε διάστημα πέντε μηνών (Σεπτέμβριος-Φεβρουάριος 1495) διέσχισε τη χερσόνησο και έφθασε στη Νάπολη, όπου τοπικοί βαρώνοι πιστοί στους Ανδεγαυούς στασίασαν και ενώθηκαν μαζί του. Όμως, η αλαζονεία και η σκληρότητα των στρατευμάτων και των Ελβετών μισθοφόρων που πολεμούσαν με τους Γάλλους, προκάλεσαν την εχθρότητα του πληθυσμού.^[4]

Οι Ιταλοί ηγεμόνες, που υπολόγιζαν αρχικά να εκμεταλλευτούν την εκστρατεία του Καρόλου Η΄ διευθετώντας τις δικές τους εσωτερικές αντιθέσεις, είδαν τον Γάλλο βασιλιά να εκμεταλλεύεται τη διχόνοιά τους και να κατακτά το βασίλειο της Νάπολης.

Η νέα κατάσταση προκάλεσε αντιδράσεις και τον επόμενο μήνα συγκροτήθηκε η Συμμαχία της Βενετίας, μια αντιγαλλική συμμαχία στην οποία συμμετείχαν η Βενετική Δημοκρατία, το Δουκάτο του Μιλάνου, το Βασίλειο της Νάπολης και τα Παπικά Κράτη, στην οποία προσχώρησαν ο Μαξιμιλιανός Α΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ο βασιλιάς της Ισπανίας Φερδινάνδος Β'. Ο Κάρολος Η' αποφάσισε να φύγει από τη Νάπολη στις 20 Μαΐου 1495 με το μεγαλύτερο μέρος του στρατού του. Άφησε ως αντιβασιλέα τον Γιλβέρτος του Μονπανσιέ, επικεφαλής μιας γαλλικής φρουράς.

Τα γαλλικά στρατεύματα εισέρχονται στη Νάπολη, 1494

Η Συμμαχία της Βενετίας προσπάθησε να κλείσει στους Γάλλους τον δρόμο της επιστροφής. Στη σύγκρουση που έλαβε χώρα στο Φορνόβο κοντά στην Πάρμα τον Ιούλιο του 1495 οι Γάλλοι κατάφεραν να απωθήσουν τους εχθρούς τους και να διαφύγουν. Ο ιστορικός Φραντσέσκο Γκουιτσαρντίνι έγραψε ότι και οι δύο παρατάξεις προσπάθησαν να παρουσιαστούν ως νικητές σ' αυτήν τη μάχη, αλλά θεωρεί ότι επρόκειτο για γαλλική νίκη, επειδή οι Γάλλοι κατάφεραν να προχωρήσουν, ο οποίος ήταν και ο λόγος της μάχης.^[5]

Εν τω μεταξύ, στο βασίλειο της Νάπολης οι Αραγωνέζοι, που είχαν εγκαταλείψει την πόλη, επέστρεψαν και ο Φερδινάνδος Β΄ της Νάπολης απομάκρυνε χωρίς δυσκολία τη μικρή γαλλική φρουρά.

Έτσι, ο Κάρολος Η' έχασε όλα όσα κατέκτησε στην Ιταλία. Πέθανε στις 7 Απριλίου 1498 και τον διαδέχθηκε ο εξάδελφός του, ο Λουδοβίκος ΙΒ', ο οποίος συνέχισε τις εχθροπραξίες με τους Ιταλικούς Πολέμους του 1499–1504.^[6]

Συνέπειες

Στις συνέπειες της πρώτης γαλλικής εκστρατείας στην Ιταλική χερσόνησο περιλαμβάνεται η τετραετής εκδίωξη των Μεδίκων από τη Φλωρεντία, καθώς οι Φλωρεντινοί δεν μπόρεσαν να συγχωρήσουν στον Πέτρο των Μεδίκων την παράδοση της πόλης και της περιοχής στους Γάλλους. Έτσι, ο Δομινικανός ιεροκήρυκας Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα εγκαθίδρυσε ένα θεοκρατικό καθεστώς μέχρι το 1512 (με τον ίδιο μέχρι το 1498) με ευρεία λαϊκή συμμετοχή, ισονομία αλλά και ασκητικά ήθη, οι υπερβολές της οποίας όμως σύντομα κούρασαν και ανετράπη.^[7]

Τα αντικρουόμενα συμφέροντα των συνεχώς ισχυροποιούμενων ηγεμονιών της Ιταλίας κατέδειξαν ότι, παρά τον πλούτο τους, τα μεμονωμένα ιταλικά κράτη ήταν συγκριτικά αδύναμα και δεν μπορούσαν να διαθέσουν στρατούς συγκρίσιμους με αυτούς των μεγάλων μοναρχιών της Ευρώπης σε αριθμό και εξοπλισμό, γεγονός που συντέλεσε στους επόμενους Ιταλικούς πολέμους.

Παραπομπές

1. . «artsandculture.google.com/entity/italian-war-of-1494». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2021. 
2. . «military.wikia.org/wiki/Italian_War_(1494-1498)». 
3. Pierre Milza, Histoire de l'Italie, Fayard, 2005, σελ. 408
4. . «historyofwar.org/articles/wars_first_italian_war». 
5. . «herodote.net/Les_guerres_d_Italie-synthese». 
6. . «cosmovisions.com/Guerres-Italie». 
7. . «ebooks4greeks.gr/Ιστορία της Ιταλίας: Aπό τη συνθήκη του Λόντι στην ενοποίηση (1454-1870)».