Στις 25 Σεπτεμβρίου 2022, διεξήχθησαν πρόωρες γενικές εκλογές, στην Ιταλία. Από τις εκλογές εκλέχτηκαν τα μέλη της άνω και κάτω βουλής, δηλαδή της Γερουσίας της Δημοκρατίας και της Βουλής των Αντιπροσώπων, αντίστοιχα.
Νικητής αναδείχθηκε η δεξιά συμμαχία, που κατέκτησε την αυτοδυναμία και στα δύο σώματα του κοινοβουλίου. Συγκεκριμένα το ακροδεξιό και με φασιστικές ρίζες κόμμα «Αδέλφια της Ιταλίας», βγήκε πρώτο συγκεντρώνοντας το 25% των ψήφων. Η ηγέτιδα του κόμματος, Τζόρτζια Μελόνι αναμένεται να γίνει η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Ιταλίας.
Οι εκλογές προκηρύχθηκαν μετά την διάλυση του Ιταλικού κοινοβουλίου από τον Ιταλό πρόεδρο, Σέρτζιο Ματαρέλα, στις 21 Ιουλίου 2022, οκτώ μήνες πριν την φυσιολογική λήξη της θητείας, ως συνέπεια της κυβερνητικής κρίσης στην χώρα και της παραίτησης του πρωθυπουργού Μάριο Ντράγκι.[1]
Στις ιταλικές εκλογές του 2018, κανένα πολιτικό κόμμα δεν κέρδισε την απόλυτη πλειοψηφία, με αποτέλεσμα να πρέπει να σχηματιστεί μία κυβέρνηση συνασπισμού.[3][4] Πρώτο κόμμα είχε αναδειχθεί τότε το Κίνημα των Πέντε Αστέρων (Κ5Α) με ποσοστό 31%, ωστόσο ο κεντροδεξιός συνασπισμός συνολικά κέρδισε περισσότερες ψήφους από το Κ5Α (περίπου 36%). Μεγαλύτερο κόμμα της κεντροδεξιάς συμμαχίας είχε έρθει η εθνικο-συντηρητική Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι, με αποτέλεσμα ο τελευταίος να γίνεται ο ντε φάκτο ηγέτης της συμμαχίας. Τέλος, η κεντροαριστερή συμμαχία, την οποία ηγείτο ο Ματέο Ρέντσι του Δημοκρατικού Κόμματος, κατέγραψε απογοητευτικά ποσοστά, περίπου 23%.[5] Λόγω αυτού, ο Ρέντσι παραιτήθηκε από την ηγεσία του Δημοκρατικού Κόμματος, θέση που αργότερα αναπλήρωσε ο πρώην πρωθυπουργός, Ενρίκο Λέτα.[6][7] Μετά από 11 εβδομάδες πολιτικής αβεβαιότητας, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων και η Λέγκα συμφώνησαν να σχηματίσουν κυβέρνηση, επιλέγοντας ως πρωθυπουργό τον Τζουζέπε Κόντε (1η κυβέρνηση Κόντε).[8]
Τον Μάιο του 2019, διεξήχθησαν οι Ευρωεκλογές, που ανέτρεψαν τις ισορροπίες στον κυβερνητικό συνασπισμό. Αυτό συνέβη διότι στις Ιταλικές Ευρωεκλογές, η Λέγκα του Βορρά ήρθε πρώτη με 34%, ενώ το Κίνημα Πέντε Αστέρων βγήκε τρίτο, με 17%.[9][10] Βλέποντας τα ποσοστά του κόμματός του σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, τον Αύγουστο του 2019 ο Ματέο Σαλβίνι απέσυρε την υποστήριξή του από την κυβέρνηση Κόντε, ώστε να γίνουν πρόωρες εκλογές και να κεφαλαιοποιήσει την δημοφιλία της Λέγκα.[11] Η προσπάθεια αυτή του Σαλβίνι όμως απέτυχε, καθώς έπειτα από λίγο καιρό, το Κίνημα Πέντε Αστέρων συμφώνησε με το Δημοκρατικό Κόμμα στην δημιουργία κυβέρνησης συνεργασίας, διατηρώντας τον Κόντε ως πρωθυπουργό (2η Κυβέρνηση Κόντε).[12]
Τον Σεπτέμβριο του 2019, ο Ρέντσι και κάποιοι άλλοι βουλευτές αποσχίστηκαν από το Δημοκρατικό Κόμμα ιδρύοντας ένα νέο κόμμα, το Ιτάλια Βίβα. Το κόμμα αυτό, ωστόσο, συνέχισε να στηρίζει την νέα κυβέρνηση του Κόντε.[13]
Υπό τον Τζουζέπε Κόντε, η χώρα αντιμετώπισε τα πρώτα κύματα της Πανδημίας του Κωρονοϊου. Η κυβέρνηση όμως δεν κράτησε για πολύ, καθώς τον Ιανουάριο του 2021, η Ιταλία βυθίστηκε σε μία νέα πολιτική κρίση: το μικρό κόμμα Ιτάλια Βίβα, απέσυρε την υποστήριξή του προς τον Κόντε, αναγκάζοντας τον τελευταίο να παραιτηθεί. Η κρίση αυτή τερματίστηκε, αφού ο πρόεδρος της Ιταλίας, Σέρτζιο Ματαρέλα, κάλεσε τον Μάριο Ντράγκι να ηγηθεί μίας κυβέρνησης εθνικής ενότητας, που θα συμμετείχαν όλα τα κόμματα του Κοινοβουλίου. Ο Μάριο Ντράγκι ήταν αμοιβαία σεβαστός από όλες τις πολιτικές παρατάξεις. Έτσι, απέσπασε την ψήφο εμπιστοσύνης από την Βουλή και την Γερουσία και ορκίστηκε πρωθυπουργός στις 13 Φεβρουαρίου 2021. Το μόνο κόμμα που δεν υποστήριξε τον Ντράγκι για την πρωθυπουργία ήταν το Αδέλφια της Ιταλίας.[14] Η Κυβέρνηση Ντράγκι προώθησε πολλές μεταρρυθμίσεις που στόχευαν στην ανάπτυξη της Ιταλίας στην μετά-COVID εποχή,[15] και ο ίδιος ο Ντράγκι έχαιρε πολύ υψηλής αποδοχής στην Ιταλική κοινωνία, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις.[16] Ωστόσο, μία νέα κυβερνητική κρίση που ξέσπασε στην Ιταλία τον Ιούλιο του 2022, ανάγκασε τον Ντράγκι να παραιτηθεί. Η κρίση αυτή προκλήθηκε όταν το Κίνημα Πέντε Αστέρων, με ηγέτη πλέον τον ίδιο τον Τζουζέπε Κόντε, απέσυρε την υποστήριξή του.[17] Χωρίς να υπάρχει άλλη εναλλακτική για τον σχηματισμό κυβέρνησης έως το 2023 (οπότε και προγραμματίζονταν οι εκλογές), ο Σέρτζιο Ματαρέλα διέλυσε το Κοινοβούλιο και κήρυξε πρόωρες εκλογές για τις 25 Σεπτέμβρη του 2022.[18]
Εκλογικό σύστημα
Η Ιταλία χρησιμοποιεί ένα μικτό εκλογικό σύστημα για να αναδείξει τους βουλευτές του κοινοβουλίου. Συγκεκριμένα, ένα μέρος των εδρών της Γερουσίας της Δημοκρατίας και της Βουλής των Αντιπροσώπων εκλέγονται με απλό πλειοψηφικό σύστημα από μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες, ενώ οι υπόλοιπες εκλέγονται με αναλογικό σύστημα, από πολυεδρικές περιφέρειες. Σύμφωνα με τον ισχύοντα εκλογικό νόμο, σε κάθε σώμα του Κοινοβουλίου, το 37% των εδρών θα αναδεικνύονται με απλό πλειοψηφικό, ενώ τα 61% των εδρών με απλή αναλογική. Το υπόλοιπο 2% είναι ειδικές έδρες για τους Ιταλούς του εξωτερικού.[19][20]
Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι ως αποτέλεσμα του Ιταλικού συνταγματικού δημοψηφίσματος του 2020, ο αριθμός των βουλευτών του κοινοβουλίου μειώθηκε σημαντικά. Συγκεκριμένα, πλέον η Βουλή των αντιπροσώπων θα αποτελείται από 400 βουλευτές (αντί για 630), ενώ η Γερουσία από 200 βουλευτές μέλη (αντί για 315).[21]
Συνήθως στις εκλογές, τα κόμματα λαμβάνουν χαμηλά ποσοστά και, άρα, η απλή αναλογική δεν τους εγγυάται την αυτοδυναμία. Για αυτόν τον λόγο, αυξάνεται η σημασία των μονοεδρικών περιφερειών που εκλέγονται με απλό πλειοψηφικό, διότι εκεί μπορεί και ένα κόμμα με χαμηλά ποσοστά να κερδίσει την έδρα, αρκεί να έχει περισσότερες ψήφους σε σχέση με τα άλλα κόμματα στην περιφέρεια αυτή (σχετική πλειοψηφία).[22]
Τέλος, να σημειωθεί ότι ένα κόμμα, για να λάβει έδρες από την αναλογική εκπροσώπηση, πρέπει να ξεπεράσει το εκλογικό όριο του 3%. Το εκλογικό όριο αυξάνεται σε 10% για μία συμμαχία κομμάτων.[23]
Τα αποτελέσματα των εκλογών ήταν μία ξεκάθαρη νίκη του δεξιού συνασπισμού Αδέλφια της Ιταλίας - Φόρτσα Ιτάλια - Λέγκα. Παρόλο που συγκέντρωσε το 43% των ψήφων, μπόρεσε να αποκτήσει μία απόλυτη πλειοψηφία και στα δύο σώματα του Ιταλικού Κοινοβουλίου (238 στις 400 έδρες της Βουλής και 115 στις 200 έδρες της Γερουσίας). Αυτό κατέστη δυνατό λόγω της ευρείας επικράτησης της δεξιάς συμμαχίας στις μονοεδρικές περιφέρειες, οπού ίσχυε το πλειοψηφικό σύστημα. Επίσης, η επικράτηση του -ακροδεξιού και με φασιστικές ρίζες- κόμματος «Αδέλφια της Ιταλίας» μέσα στην δεξιά συμμαχία είναι πλέον αδιαμφισβήτητη: το κόμμα αυτό συγκέντρωσε το 26% των ψήφων, την ώρα που τα άλλα δύο κόμματα του συνασπισμού συγκέντρωσαν λίγο πάνω από το 8%. Ως εκ τούτου, η ηγέτιδα των Αδελφών της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, αναμένεται να γίνει πρωθυπουργός και να σχηματίσει μία σταθερή κυβέρνηση.[25][26]
Από την άλλη μεριά, τα αποτελέσματα για την Κεντροαριστερή συμμαχία ήταν απογοητευτικά. Το μεγαλύτερο κόμμα της παράταξης, το Δημοκρατικό Κόμμα συγκέντρωσε μόλις το 19% των ψήφων, οριακά μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό του 2018. Ένα άλλο μικρό κόμμα της παράταξης, η Συμμαχία Πρασίνων και Αριστεράς συγκέντρωσε περίπου το 3,5% των ψήφων και μπόρεσε να μπει στην βουλή.
Το Κίνημα Πέντε Αστέρων, τα πήγε καλύτερα από ότι προέβλεπαν οι δημοσκοπήσεις. Παρόλα αυτά το κόμμα είχε μεγάλες απώλειες: το ποσοστό που κατέγραψε ήταν λιγότερο από το μισό σε σχέση με αυτό του 2018. Τέλος, ο κεντρώος «Τρίτος πόλος» συγκέντρωσε το 7,8% των ψήφων και κατάφερε να εκλέξει βουλευτές.
Βουλή των Αντιπροσώπων
Αριστερά, χάρτης που απεικονίζει την νικήτρια συμμαχία στις μονοεδρικές περιφέρειες (για την Βουλή των Αντιπροσώπων). Δεξιά, χάρτης που απεικονίζει τον διαμοιρασμό των εδρών στα κόμματα, στις πολυεδρικές περιφέρειες (για την Βουλή των Αντιπροσώπων).
Αριστερά, χάρτης που απεικονίζει την νικήτρια συμμαχία στις μονοεδρικές περιφέρειες (για την Γερουσία). Δεξιά, χάρτης που απεικονίζει τον διαμοιρασμό των εδρών στα κόμματα, στις πολυεδρικές περιφέρειες (για την Γερουσία).
↑Iliadi, Theodora (24 Σεπτεμβρίου 2022). «Ιταλία: Τα μυστικά του εκλογικού συστήματος». euronews. Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2022. Με βάση τα παραπάνω και καθώς δεν θα απέχουν πολύ τα πανεθνικά ποσοστά – άρα και οι αναλογικές έδρες που θα λάβουν – των δύο βασικών αντιπάλων, που είναι το κόμμα της Μελόνι και οι Δημοκρατικοί του Ενρίκο Λέτα, η προσοχή στρέφεται φυσιολογικά στη μεγάλη «δεξαμενή» των μονοεδρικών περιφερειών, όπου για τη νίκη αρκεί η απλή πλειοψηφία, έστω και με μία ψήφο.
↑Valerio, Camilla (21 Σεπτεμβρίου 2022). «The Italian Electoral Law Explained». Italics Magazine (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2022. The Rosatellum also has thresholds, meaning that in order to make it into Parliament, parties must take at least 3% of the vote or, if in a coalition of parties, at least 10 percent.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
