Ιερεμίας Α΄

Ιερεμίας Α’ Οικουμενικός Πατριάρχης Άγιος
Ο Ιερεμίας Α΄ στο Ημερολόγιο Εθνικών Φιλανθρωπικών Καταστημάτων (Κωνσταντινούπολη, 1907)
Γέννηση	15ος αιώνας Ζίτσα, Οθωμανική Αυτοκρατορία
Κοίμηση	13 Ιανουαρίου 1546 Βράτσα, Ηγεμονία της Βλαχίας
Αναγνώριση	Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως
Τιμάται από	Ορθόδοξη Εκκλησία
Αγιοκατάταξη	10 Ιανουαρίου 2023 από το Οικουμενικό Πατριαρχείο[1]
Εορτασμός	13 Ιανουαρίου
Πολιούχος	Ζίτσα Ιωαννίνων[α].
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Ιερεμίας Α΄ υπήρξε Οικουμενικός Πατριάρχης από το 1522 ως το 1546, με μία διακοπή κατά τα έτη 1524-1525. Έχει ανακηρυχθεί Άγιος από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και η μνήμη του τιμάται στις 13 Ιανουαρίου^[1].

Βίος

Καταγόταν από τη Ζίτσα της Ηπείρου^[3] και εξελέγη Μητροπολίτης Σόφιας προ του 1513^[4]. Είχε περιορισμένη μόρφωση^[5][6], αλλά ήταν πολύ δημοφιλής^[7] και είχε μεγάλες διοικητικές ικανότητες. Εξελέγη από την Ιερά Σύνοδο Οικουμενικός Πατριάρχης με την στήριξη του άρχοντα Κωνσταντίνου Κουνούπη^[8] στις 31 Δεκεμβρίου του 1522, καταβάλλοντας ως δώρο στον Σουλτάνο 500 νομίσματα φραγκικής κοπής και 3.500 φλουριά ως ετήσια οφειλή^[9].

Ο Πατριάρχης Ιερεμίας Α΄

Περί τον Απρίλιο ή Μάιο του 1524, και ενώ βρισκόταν σε περιοδεία στην Κύπρο, Αίγυπτο, Παλαιστίνη και το όρος Σινά, ανέβηκε αντικανονικά στον Θρόνο ο Σωζοπόλεως Ιωαννίκιος^[10]. Με τη βοήθεια των Πατριαρχών Αντιοχείας και Αλεξανδρείας, ο Ιερεμίας κατόρθωσε να ανατρέψει την πραξικοπηματική εκλογή και ο Ιωαννίκιος καθαιρέθηκε από δύο Συνόδους, μία στα Ιεροσόλυμα και μία στην Κωνσταντινούπολη. Ο Ιερεμίας αποκαταστάθηκε επισήμως στις 24 Σεπτεμβρίου 1525 με βεράτιο του Σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς^[11][12] και έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τον κλήρο και τον λαό της Κωνσταντινούπολης, αποκτώντας στο εξής μεγάλη επιρροή^[13].

Επί των ημερών του (1536), το πρώην Κελί Σταυρονικήτα, το οποίο ανήκε από το 1287 στην Μονή Κουτλουμουσίου και στη συνέχεια, ως το 1533, στην Μονή Φιλοθέου, εκχωρήθηκε σε αυτόν από την Ιερά Κοινότητα^[14] και αναβιβάστηκε σε Μονή Σταυρονικήτα, γινόμενη έτσι η εικοστή μονή του Αγίου Όρους. Κατόπιν προσκλήσεως της Ιεράς Κοινότητος, ο Πατριάρχης Ιερεμίας ενεπλάκη προσωπικά στην ανοικοδόμηση της Μονής^[15][16], της οποίας αναδείχτηκε ευεργέτης και την οποία ανακήρυξε σταυροπηγιακή το 1544.

Κατά τη διάρκεια της Πατριαρχίας του κατάφερε να σώσει πολλές εκκλησίες, οι οποίες απειλούνταν να κατεδαφιστούν από τους Τούρκους, χρησιμοποιώντας το επιχείρημα ότι η Πόλη παραδόθηκε και δεν αλώθηκε^[17]. Επίσης, το 1537 πέτυχε την έκδοση διατάγματος του Σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, με το οποίο σταματούσε η μετατροπή εκκλησιών της Κωνσταντινούπολης σε τζαμιά, απόφαση που όμως δεν επιβεβαιώθηκε από τους διαδόχους του^[18].

Φαίνεται ότι επί της Πατριαρχίας του καθιερώθηκε το εμβατοίκιον, δηλαδή να δίνουν οι αρχιερείς, με την εκλογή τους, χρηματικό δώρο στο Πατριαρχείο για την οικονομική του στήριξη^[19]. Τον Οκτώβριο του 1538 δώρισε μέρος της περιουσίας του στο Πατριαρχείο^[17]. Πατριάρχευσε μέχρι το 1546, οπότε ασθένησε. Παραιτήθηκε από τον Θρόνο, εκάρη μεγαλόσχημος μοναχός με το όνομα Ιωάννης και πέθανε στην Βράτσα της επαρχίας Τυρνόβου στη Βλαχία, στις 13 Ιανουαρίου 1546.

Αγιοκατάταξη

Στις 10 Ιανουαρίου 2023 η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου αποφάσισε την κατάταξη του Πατριάρχη Ιερεμία στο Αγιολόγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας και όρισε η μνήμη του να τιμάται στις 13 Ιανουαρίου^[1].

Υποσημειώσεις και παραπομπές

Υποσημειώσεις

1. «Ενέκρινε την πρόταση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ιωαννίνων κ. Μαξίμου ως προς την καθιέρωση του Αγίου Ιερεμίου του Α΄ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως ως Πολιούχου του Δήμου Ζίτσης Ιωαννίνων»^[2]

Παραπομπές

1. «Αγιοκατάταξη του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιερεμία Α'». orthodoxianewsagency.gr. Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2023. 
2. «Δελτίο Τύπου Διαρκούς Ιερά Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, 4/10/2023: Ολοκληρώθηκαν οι εργασίες της Δ.Ι.Σ. για τον μήνα Οκτώβριο». ecclesia.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Φεβρουαρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2023. 
3. Μανουήλ Γεδεών, σελ. 500.
4. Тютюнджиев, Ив.· Мутафова, Кр. (1994). История на българския народ през XV-XVII в. в таблици, схеми, карти, и тестове. Велико Търново. σελ. 38. 
5. Janin 1956, σελ. 677.
6. Μανουήλ Γεδεών, σελ. 501.
7. Κοµνηνός Υψηλάντης 1870, σελ. 56.
8. Ζαχαριάδου 1996, σελ. 67.
9. Ζαχαριάδου 1996, σελ. 86.
10. Κοµνηνός Υψηλάντης 1870, σελ. 60.
11. Παΐζη-Αποστολοπούλου 1995, σελ. 52.
12. Ζαχαριάδου 1996, σελ. 174.
13. Тютюнджиев, Ив., Мутафова, Кр. История на българския народ през XV-XVII в. в таблици, схеми, карти, и тестове. Велико Търново, 1994, 38.
14. «Έγγραφον της Ιεράς Συνάξεως δι' ού εκχωρεί τω Πατριάρχει Ιερεμία Α΄ την έρημον Μονήν του Σταυρονικήτα προς ανέγερσιν». Γρηγόριος ο Παλαμάς ΜΘ: 171. Ιανουάριος 1920. http://digital.lib.auth.gr/record/139966/files/5076_1.pdf. Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2022. 
15. Πανώτης 2008, σελ. 395.
16. Liakos, Dimitrios (2016). «Unpublished Byzantine and Post-Byzantine Inscriptions on Mt Athos». Inscriptions in the Byzantineand Post-Byzantine Historyand History of Art: 294. https://www.academia.edu/13659335/Unpublished_Byzantine_and_Post_Byzantine_Inscriptions_on_Mt_Athos_Proceedings_of_the_International_Symposium_Inscriptions_Their_Contribution_to_the_Byzantine_and_Post_Byzantine_History_and_History_of_Art_ed_by_Christos_Stavrakos_Wiesbaden_2016_279_319?email_work_card=title. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2021. 
17. Αποστολόπουλος 2007.
18. Runciman, Steven (1985). The Great Church in captivity: a study of the Patriarchate of Constantinople from the eve of the Turkish conquest to the Greek War of Independence. London,: Cambridge University Press. σελ. 190. ISBN 978-0-521-31310-0. 
19. Μανουήλ Γεδεών, σελ. 503-504.

Πηγές

• Γεδεών, Μανουήλ (1885). Πατριαρχικοί Πίνακες: Ειδήσεις ιστορικαί βιογραφικαί περί των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως: από Ανδρέου του Πρωτοκλήτου μέχρις Ιωακείμ Γ' του από Θεσσαλονίκης, 36-1884. Κωνσταντινούπολη: Lorenz & Keil. 
• Προκόπιος Τσιμάνης (1981). Από υψηλή σκοπιά οι Πατριάρχαι Κωνσταντινουπόλεως, τόμ. Α΄. σελίδες 127–134. 
• Janin, R. (1956). «Constantinople, Patriarcat grec». Dictionnaire d'histoire et de géographie ecclésiastiques. 13. Paris: Letouzey et Ané. 
• Αποστολόπουλος, Δημήτρης Γ. (20 Μαΐου 2007). «Έγινε η άλωση της Κωνσταντινούπολης; Ο πολιτικός χειρισμός από τον Πατριάρχη Ιερεμία Α΄ ενός ιστορικού γεγονότος το 1537 για να μην καταστραφούν οι εκκλησίες». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Νοεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 12 Απριλίου 2021. 
• Πανώτης, Αριστείδης (2008). Το Συνοδικόν της εν Ελλάδι Εκκλησίας. A. Εκδόσεις Σταμούλη. ISBN 978-960-8116-17-7. 
• Κοµνηνός Υψηλάντης, Αθανάσιος (1870). Εκκλησιαστικών και πολιτικών των εις δώδεκα, Βιβλίον Η, Θ΄και Ι΄ ήτοι Τα µετά την Άλωσιν (1453-1789), (Εκ χειρογράφου της ιεράς µονής του Σινά). Κωνσταντινούπολη: εκδιδόντος Αρχιµ. Γερµανού Αφθονίδου Σιναΐτου. 
• Ζαχαριάδου, Ελισάβετ Α. (1996). Δέκα τουρκικά έγγραφα για την Μεγάλη Εκκλησία (1483-1567) (PDF). Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών. ISBN 960-7094-69-7. 
• Παΐζη-Αποστολοπούλου, Μάχη (1995). Ο Θεσμός της πατριαρχικής εξαρχίας: 14ος-19ος αιώνας (PDF). Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. ISBN 960-7094-32-8. 

Βιβλιογραφία

• Σπυρίδων Λάμπρος, «Εικών Ιερεμίου Α', Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμ. Α΄ σελ. 113-119
• Στρουμπάκης, Μιχαήλ (2004). Ιερεμίας Α΄, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως: ο βίος και το έργο του. Αθήνα: Φανάριον. ISBN 9789608116085. 

τίτλοι της Ορθόδοξης Εκκλησίας
Προκάτοχος Θεόληπτος Α΄	Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως 1522-1524 (1^η θητεία)	Διάδοχος Ιωαννίκιος Α΄
Προκάτοχος Ιωαννίκιος Α΄	Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως 1525-1546 (2^η θητεία)	Διάδοχος Διονύσιος Β΄