Ο Βάλτερ Φρίντριχ Σέλενμπεργκ (16 Ιανουαρίου 1910 - 31 Μαρτίου 1952) ήταν Γερμανός αξιωματούχος των Ες-Ες κατά τη ναζιστική εποχή. Ανέβηκε στις τάξεις των Ες-Ες, έγινε ένας από τους κορυφαίους άνδρες στην Υπηρεσία Ασφαλείας του Ραϊχσφύρερ των Ες-Ες (SD) και τελικά ανέλαβε τη θέση ως επικεφαλής της Υπηρεσίας Πληροφοριών για τη ναζιστική Γερμανία μετά την κατάργηση της Άμπβερ το 1944.
Σταδιοδρομία
Ο Σέλενμπεργκ γεννήθηκε στο Σααρμπρύκεν της Γερμανίας[6]. Ήταν το έβδομο παιδί που γεννήθηκε από τους γονείς του και ο πατέρας του ήταν κατασκευαστής πιάνου[7]. Ο Σέλενμπεργκ μετακόμισε με την οικογένειά του στο Λουξεμβούργο, όταν η γαλλική κατοχή της λεκάνης Σάαρ μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο πυροδότησε οικονομική κρίση στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Όπως πολλοί νέοι διανοούμενοι, που αργότερα θα ενταχθούν στην Ες-Ντε, επηρεάστηκε βαθιά από τα οικονομικά δεινά, που έπληξαν τη Γερμανία μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο[8].
Ο Σέλενμπεργκ επέστρεψε στη Γερμανία και σπούδασε πρώτα στο Πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ και στη συνέχεια, το 1929, στο Πανεπιστήμιο της Βόννης. Αρχικά σπούδασε ιατρική, αλλά σύντομα στράφηκε στη νομική. Ενόσω σπούδαζε στη νομική σχολή, ο Σέλενμπεργκ πραγματοποίησε κατασκοπεία για την SD[9]. Ανέφερε ότι προσλήφθηκε από δύο πράκτορες της SD, καθηγητές κολεγίου, οι οποίοι τον συμβούλεψαν επίσης να ενταχθεί στο Δημόσιο[10].
Μετά την αποφοίτησή του έγινε μέλος των Ες-Ες το 1933. [11] Από όσα έγραψε αργότερα ο Σέλενμπεργκ, ο "καλύτερος τύπος ανθρώπων" προτιμούσε τα Ες Ες από άλλες ναζιστικές οργανώσεις[12]. Ενώ εκπαιδεύτηκε ως δικηγόρος, ο Σέλενμπεργκ δεν εμπιστευόταν τους νομικούς της Δημόσιας Διοίκησης και είχε την πρόθεση να διασφαλίσει ότι η SD θα μπορούσε να λειτουργεί εκτός των περιορισμών του κανονικού νόμου[13]. Προσυπογράφοντας το Führerprinzip (Φύρερ πριντσίπ, το Ηγετικό δόγμα, η Αρχή του Ηγέτη), ο Σέλενμπεργκ πίστευε επίσης ότι οι οδηγίες του Χίτλερ ήταν πέραν του πλαισίου του νομικού συστήματος και πίστευαν ότι ήταν καλύτερο να εκτελείται "αδιαμφισβήτητα" ο,τιδήποτε διέτασσε ο ναζιστής ηγέτης. [14]
Το 1935, ο Σέλενμπεργκ γνώρισε τον Ράινχαρντ Χάιντριχ και εργάστηκε γι' αυτόν στο τμήμα αντικατασκοπείας της SD[11]. Εκτός από τη μητρική του γερμανική γλώσσα, ο Σέλενμπεργκ μιλούσε επίσης άπταιστα γαλλικά και αγγλικά.[7] Αντιστοίχως, η πρώτη του αποστολή πληροφοριών στο εξωτερικό ήταν στο Παρίσι το 1934, όπου ρόλος του ήταν να ελέγξει τις πολιτικές απόψεις ενός καθηγητή[15]. Στη συνέχεια, το 1937, ο Σέλενμπεργκ στάλθηκε στην Ιταλία για αστυνομική αποστολή, που περιελάμβανε καθήκοντα ασφαλείας για μια επερχόμενη επίσκεψη του Μουσολίνι. Η εξαιρετική δουλειά του στην παροχή ασφάλειας συγκέντρωσε την προσοχή του Χάιντριχ, ο οποίος στη συνέχεια του ανέθεσε πρόσθετες οργανωτικές ευθύνες, μερικές από τις οποίες αργότερα βοήθησαν στη γέννηση του Κεντρικού Γραφείου Ασφάλειας του Ράιχ (RSHA). [16] Η επίσημη έκθεση προσωπικού SS για τον Σέλενμπεργκ τον περιέγραφε ως "ανοιχτό, άψογο και αξιόπιστο". Τον χαρακτήριζε επίσης ως "σταθερό, σκληρό και γεμάτο ενέργεια" και με "πολύ κοφτερή σκέψη" και η εθνική σοσιαλιστική του κοσμοθεωρία επισημάνθηκε "καλά οικοδομημένη[17]. Πολλοί από τους πιο μαχητικούς τύπους των Ες Ες περιφρονούσαν άνδρες σαν τον Σέλενμπεργκ, θεωρώντας τους πολύ λεπτεπίλεπτους, αλλά ως επί το πλείστον ο Σέλενμπεργκ έκανε καλή εντύπωση στη ναζιστική ελίτ. [18]
Κάποια στιγμή το 1938, ο Σέλενμπεργκ νυμφεύτηκε την Κέτε Κόρτεκαμπ, μια μοδίστρα τρία χρόνια μεγαλύτερή του, με την οποία είχαν σχέση για επτά χρόνια και τον είχε στηρίξει στο κολέγιο. Ο γάμος τους ήταν σύντομος, εν μέρει λόγω της κοινωνικής της θέσης και του γεγονότος ότι ντρεπόταν για πολλά πράγματα σχετικά με την ίδια. Πήραν διαζύγιο το 1939, αλλά μόνο αφού της υποσχέθηκε ο Σέλενμπεργκ μια "εκγερμανισμένη" επιχείρηση μόδας, που είχε απαλλοτριωθεί από Εβραίους ιδιοκτήτες[15]. Λίγο αργότερα, νυμφεύτηκε μια πιο "κοινωνικά αποδεκτή" γυναίκα, την Ιρένε Γκρόσε-Σενεπάουκ, κόρη ενός ασφαλιστικού στελέχους, αλλά και η σχέση αυτή ήταν επίσης προβληματική.[19]
Καθώς οι Ναζί έλεγχαν όλο και περισσότερο τη γερμανική κοινωνία, ο Χίτλερ και ο Ραϊχσφύρερ των Ες-Ες Χάινριχ Χίμλερ αποφάσισαν ότι τα Ες-Ες και τα όργανα της αστυνομίας θα έπρεπε να συγχωνευθούν, μια κίνηση την οποία ο Σέλενμπεργκ υποστήριξε πλήρως με την κυκλοφορία μνημονίου στις 24 Φεβρουαρίου 1939, το οποίο υποστήριζε την περαιτέρω συγκέντρωση εντός του κράτους[20]. Το καλοκαίρι του 1939, ο Σέλενμπεργκ έγινε ένας από τους διευθυντές του ιδρύματος του Χάιντριχ, του Στίφτουνγκ Νόρντχαβ.
Όταν ο Χάιντριχ ανακοίνωσε τις προθέσεις του να δημιουργήσει το Κεντρικό Γραφείο Ασφάλειας του Ράιχ (RSHA) τον Ιούλιο του 1939, όφειλε ευχαριστίες στον Σέλενμπεργκ, καθώς τόσο το όνομα του οργανισμού όσο και η ύπαρξή του προέκυψαν από τα σχέδιά του. Στις 27 Σεπτεμβρίου 1939, ο Χίμλερ κατέστησε το RSHA επίσημο κρατικό όργανο με διάταγμα. [21]
Καθώς ο ρόλος των Ες-Ες και των ομάδων δράσης του, των Einsatzgruppen, επεκτάθηκε στις ζώνες πολέμου τον Μάιο του 1941, ο Σέλενμπεργκ διαπραγματεύτηκε με την Βέρμαχτ για την απόκτηση υλικοτεχνικής υποστήριξης από το στρατό (τόσο στην πρώτη γραμμή όσο και στα μετόπισθεν), έτσι ώστε τα Einsatzgruppen να μπορούν να εκτελούν αποτελεσματικότερα δολοφονικές επιχειρήσεις [22].
Ενεργώντας για λογαριασμό του Χάιντριχ, ο Σέλενμπεργκ εξέδωσε εγκύκλιο στις 20 Μαΐου 1941 σε όλα τα τμήματα της Γερμανικής Αστυνομίας Ασφάλειας, η οποία απαγόρευσε σε όλους τους Εβραίους να μεταναστεύσουν από την επικράτεια, που ελέγχεται από τη Γερμανία. Αυτή η νέα πολιτική ήταν τμήμα της περιβόητης Τελικής Λύσης.[23] Η εγκύκλιος περιείχε ακόμη και τη ρητή έκφραση "ενόψει της αναμφίβολα επικείμενης Τελικής Λύσης του Εβραϊκού Ζητήματος", μια δήλωση που καθιστά σαφές ότι ο Σέλενμπεργκ συμμετείχε και γνώριζε τις επικείμενες δραστηριότητες εξόντωσης.[24]
Παρά το γεγονός ότι ήταν άμεσος υφιστάμενος του Χάιντριχ, ο Σέλενμπεργκ απέκτησε επιδέξια την εμπιστοσύνη του Χίμλερ, παρέχοντας πρώτα σε εκείνον τις αναφορές πληροφοριών του αντί του Χάιντριχ[25]. Μετά το θάνατο του Χάιντριχ τον Ιούνιο του 1942, ο Σέλενμπεργκ έγινε ο "πλησιέστερος επαγγελματίας έμπιστος" του Χίμλερ[26]. Ο Χίμλερ παραχώρησε στον Σέλενμπεργκ μια μοναδική θέση πέρα από εκείνη ενός απλού βοηθού, καθιστώντας τον τον ειδικό πληρεξούσιό του (Sonderbevollmächtigter ).[27]
Επιχειρήσεις της SD
Όταν ο Βάλτερ Σέλενμπεργκ μετακόμισε στη Φρανκφούρτη το 1934, θυμάται ότι συνάντησε έναν Ομπερφύρερ των Ες-Ες, ο οποίος του εξήγησε την αποστολή της SD. Του είπε τα ακόλουθα, τα οποία έγραψε στα απομνημονεύματά του[28]:
Η SD ήταν το επικεφαλής όργανο της υπηρεσίας πληροφοριών του κόμματος. Το καθήκον της ήταν να ενημερώνει τους κορυφαίους ηγέτες του Κόμματος για όλα τα κινήματα και τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Κάλυπτε τη διοίκηση, το Κόμμα, τη βιομηχανία, το θέατρο, τη δημοσιογραφία, την αστυνομία: στην πραγματικότητα, δεν υπήρχε σφαίρα, που δεν ήταν υπό το βλέμμα της SD, ούτε μέρος, όπου δεν αναζητούσε τα πρώτα σημάδια αντιπολίτευσης μεταξύ κινημάτων ή άτομα "εχθρικά" προς το κράτος.
Τον Μάρτιο του 1938, ο Σέλενμπεργκ ταξίδεψε με τον Χίμλερ και τον Χάιντριχ στη Βιέννη για την επικείμενη Προσάρτηση της Αυστρίας. Ένας από τους λόγους για το ταξίδι τους ήταν ότι η SD θα μπορούσε να "κατασχέσει υλικό της μυστικής υπηρεσίας της Αυστρίας".[29]
Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, ο Σέλενμπεργκ φέρεται να έσωσε τον Χίμλερ από πιθανό ατύχημα, όταν παρατήρησε ότι η πόρτα του αεροσκάφους, στην οποία ακουμπούσε, δεν ήταν σωστά ασφαλισμένη. Ο Σέλενμπεργκ κέρδισε την ευγνωμοσύνη του Ραϊχσφύρερ, ο οποίος υποσχέθηκε να ανταποδώσει την χάρη, αν παρουσιαζόταν ποτέ η ευκαιρία. [30] Μετά την ενθουσιώδη υποδοχή του Χίτλερ, όταν έφτασε στη Βιέννη, ο Σέλενμπεργκ έγραψε αργότερα: "Ποτέ...δεν έχω δει τόσο τεράστια, ενθουσιώδη και χαρούμενα πλήθη." [31]
Όπως και για την Αυστρία, οι Ναζί έβαλαν στο μάτι τη Σουδητία της Τσεχοσλοβακίας, μια περιοχή με πάνω από τρία εκατομμύρια εθνοτικούς Γερμανούς, την οποία ήθελαν να ενσωματώσουν στο Ράιχ. Ο Χίτλερ είπε κάποτε στους στρατηγούς του ότι ήθελε η Τσεχοσλοβακία να "εξαφανιστεί από το χάρτη".[32]
Το καλοκαίρι του 1938, η Γκεστάπο και η SD-Άουσλαντ, που είχαν αναλάβει τον έλεγχο της μυστικής υπηρεσίας στην Τσεχοσλοβακία, βοήθησαν τους Σουδητούς Ναζί από το Σουδητογερμανικό Κόμμα να διεισδύσουν σε περιφερειακές και τοπικές οργανώσεις, ομάδες βετεράνων, μουσικές εταιρείες, αθλητικούς συλλόγους, ιστιοπλοϊκές λέσχες και πολιτιστικούς ομίλους, κάτι που τους έδωσε μια εικόνα για την οικονομική, πολιτική και στρατιωτική κατάσταση εκεί. Τόσο διεξοδική ήταν η ναζιστική διείσδυση σε μεγάλο μέρος της Σουδητίας, που ο Σέλενμπεργκ δήλωσε αργότερα ότι ήταν απαραίτητο να δημιουργηθούν δύο σταθμοί τηλεφωνικής μετάδοσης κατά μήκος των συνόρων για να επικοινωνήσουν με το Βερολίνο.[33]
Τελικά, μετά από τεταμένες διαπραγματεύσεις με τη Δύση, ο Χίτλερ απέκτησε τη Σουδητία, όταν συνάφθηκε η Συμφωνία του Μονάχου[32]. Μετά από αυτό το γεγονός, ο Σέλενμπεργκ συνόδευσε τον Χίτλερ, τον Χίμλερ και τον Χάιντριχ στην Πράγα στις 15 Μαρτίου 1939 και ανέφερε ότι ο Χίμλερ ήταν τόσο ευχαριστημένος με την επίδοση και τη φυλετική σύνθεση της τσεχικής αστυνομίας, που τους ενσωμάτωσε στα Ες-Ες. [33]
Τον Νοέμβριο του 1939, ο Σέλενμπεργκ έπαιξε σημαντικό ρόλο στο Περιστατικό του Φένλο, το οποίο οδήγησε στη σύλληψη δύο Βρετανών πρακτόρων MI6[34], του Σίγκισμουντ Πέιν-Μπεστ και του Ρίτσαρντ Στίβενς. Ο Σέλενμπεργκ παρουσιάστηκε ως μέλος μιας αντιναζιστικής ομάδας αξιωματικών, που σχεδίαζαν πραξικόπημα εναντίον του Χίτλερ. Στην τρίτη συνάντηση του Σέλενμπεργκ με τον Στίβενς και τον Μπεστ στη γερμανική-ολλανδική συνοριακή πόλη Φένλο, στήθηκε η παγίδα. Συνελήφθησαν οι δύο Βρετανοί πράκτορες[35].
Ο Χίτλερ απένειμε στον Σέλενμπεργκ τον Σιδηρό Σταυρό για τις ενέργειές του[36][α]. Η επιτυχία σε αυτήν την επιχείρηση βοήθησε την SD να αποκτήσει μεγαλύτερη ώθηση στην εξωτερική πολιτική και έδωσε στους αστυνομικούς τους απεσταλμένους πρόσβαση σε ξένα δίκτυα μέσω των γερμανικών πρεσβειών στο εξωτερικό, που είχαν διπλωματική ασυλία. [37] Η επιχείρηση έβλαψε επίσης το βρετανικό ηθικό και τους έκανε να μην εμπιστεύονται την αντιπολίτευση στη Γερμανία. [38]
Τον Ιούνιο του 1940, του ανατέθηκε η σύνταξη προσχεδίου για την κατοχή της Βρετανίας μετά από προτεινόμενη εισβολή από τη ναζιστική Γερμανία. Οι προετοιμασίες για την εισβολή, γνωστές ως Επιχείρηση Θαλάσσιος Λέων (Unternehmen Seelöwe), τελικά εγκαταλείφθηκαν. Βάσισε το έργο του στις ανακρίσεις των Βρετανών πρακτόρων Μπεστ και Στίβενς και στις δικές του "σκέψεις"[39]. Μέρος αυτού που ετοίμασε περιγράφηκε ως "εγχειρίδιο για γερμανικά στρατεύματα και αξιωματούχους ως οδηγός για τους βρετανικούς θεσμούς που θα συναντούσαν".[40] Ωστόσο, αμφισβητήθηκε η έκταση της άμεσης συμμετοχής του στη σύνταξη του βιβλίου και του συμπληρώματός του[41], του λεγόμενου "Ειδικού Καταλόγου Καταζητούμενων, ΜΒ" (Sonderfahndungsliste GB, επίσης γνωστού ως "Το μαύρο βιβλίο"), ενός καταλόγου με 2.300 εξέχοντες Βρετανούς, που θα συλλαμβάνονταν αμέσως μετά την επιτυχή εισβολή στη Βρετανία.[42]
Τόσο ο Σέλενμπεργκ όσο και ο Χάιντριχ θεωρούσαν τη Μεγάλη Βρετανία ως χώρα που διακυβερνάται από "Ελευθεροτέκτονες, Εβραίους και μια μικρή ελίτ μορφωμένη από δημόσια εκπαίδευση". [39] Παρά την κακή γνώμη τους για τη Βρετανία, η προσοχή τους στράφηκε εκεί, όταν στις 10 Μαΐου 1941, ο αναπληρωτής Φύρερ Ρούντολφ Ες έκανε την περίφημη πτήση του προς τη Σκωτία. [32] Στη συνέχεια, ο επικεφαλής της SD, Σέλενμπεργκ, ενημέρωσε τον Χίτλερ ότι ο Ες ήταν επί μακρόν υπό την επιρροή της βρετανικής Μυστικής Υπηρεσίας και Γερμανών συνεργατών.[43] Μετά από περαιτέρω έρευνα, ο Σέλενμπεργκ ανέφερε επίσης στον Χίτλερ ότι ο Ες πραγματοποίησε την πτήση του με τη συμβουλή ενός αστρολόγου, κάτι που υποκίνησε την ανάληψη ενεργειών από τον Χάιντριχ, ο οποίος συνέλαβε αμέσως όσους μέντιουμ και αστρολόγους μπορούσε στο Βερολίνο. [44]
Η άμεση πρόσβαση στον Χίμλερ εξασφάλισε επίσης στον Σέλενμπεργκ γνώση για πιο "ευαίσθητες" πληροφορίες του Ράιχ. Για παράδειγμα, γνώριζε νωρίς για τη συμφωνία μεταξύ Γερμανίας και Σοβιετικής Ένωσης σχετικά με τη διχοτόμηση της Πολωνίας, μια συμφωνία που προηγήθηκε της στρατιωτικής εισβολής[45]. Μόλις οι Ναζί εισέβαλαν και κατέλαβαν την πολωνική επικράτεια, ανατέθηκε στον Σέλενμπεργκ από τον Χάιντριχ και τον Χίμλερ να εξασφαλίσει τα μετόπισθεν, πράγμα που σήμαινε ότι επέβλεπε την ανάπτυξη ειδικών κομάντο της SD και της Γκεστάπο, μονάδες που έλαβαν βίαια μέτρα εναντίον των Πολωνών[46].
Ένας άλλος τομέας ευθύνης του ήταν η αντικατασκοπεία, τόσο στη Γερμανία όσο και στα κατεχόμενα εδάφη, ένα έργο, για το οποίο ο Σέλενμπεργκ φαινόταν κατάλληλος δεδομένης της τάσης του για ίντριγκες[47]. Ως σύμβουλος πληροφοριών για τον Χίμλερ στην Πολωνία, ο Σέλενμπεργκ ήταν στην αιχμή του δόρατος, αλλά αυτό δεν σήμαινε ότι δεν αντιμετώπιζε και εκπλήξεις. Στην πραγματικότητα, ήταν ιδιαίτερα σοκαρισμένος με την απόλυτη καταστροφή, που υπέστη η Βέρμαχτ στην Πολωνία και σχολίασε στα Απομνημονεύματά του: "Μέχρι τότε δεν είχα πραγματική αντίληψη για το τι σήμαινε ολοκληρωτικός πόλεμος". [48]
Το 1940, ο Σέλενμπεργκ στάλθηκε στην Πορτογαλία από τον Χάιντριχ μετά από αίτημα του υπουργού Εξωτερικών Γιόαχιμ φον Ρίμπεντροπ για να αναχαιτίσει τον Δούκα και τη Δούκισσα του Γουίνδσορ και να προσπαθήσει να τους πείσει να εργαστούν για τη Γερμανία[49]. Ο Σέλενμπεργκ θα τους προσέφερε 50 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα για να πάνε στην ουδέτερη Ελβετία. Ωστόσο, ο Ουίνστον Τσόρτσιλ έστειλε έναν πληρεξούσιο, έναν παλιό φίλο του Δούκα, για να τους πείσει να φύγουν από την Πορτογαλία[50]. Στο τέλος, η αποστολή ήταν μια αποτυχία. Ο Σέλενμπεργκ δεν κατάφερε παρά να καθυστερήσει τις αποσκευές του Δούκα για μερικές ώρες. [6]
Τον Μάρτιο του 1940, κατάφερε να πείσει τον Χίτλερ ότι η ολλανδική στρατιωτική μυστική υπηρεσία συνεργάστηκε στενά με τις βρετανικές υπηρεσίες πληροφοριών, κάτι που ο Χίτλερ χρησιμοποίησε ως πρόσχημα για να επιτεθεί στις Κάτω Χώρες "για παραβίαση της ουδετερότητάς τους". [51]
Τον Φεβρουάριο του 1942, αφότου είχε σταματήσει η γερμανική επίθεση στη Σοβιετική Ένωση το 1941, ο Σέλενμπεργκ συνέλαβε και εφάρμοσε μια επιχείρηση κατασκοπείας μεγάλης κλίμακας, με σκοπό να διεισδύσει στη Σοβιετική Ένωση, μια πρωτοβουλία γνωστή ως Επιχείρηση Ζέπελιν. [52] Χρησιμοποιώντας αντικομουνιστές που επιλέχθηκαν από τις πολλές χιλιάδες αιχμαλώτων πολέμου, που είχαν συλληφθεί από τους Γερμανούς, σύντομα είχε περίπου 10.000 έως 15.000 πιθανούς υποψηφίους για εκπαίδευση. Μόνο περίπου 2.000-3.000 ολοκλήρωσαν την εκπαίδευση και μόλις μερικές εκατοντάδες από αυτούς δεσμεύτηκαν για την επιχείρηση λόγω ανεπαρκούς αριθμού εξοπλισμού αεροσκαφών και ραδιοεπικοινωνιών. [53] Αυτό που ξεκίνησε ως μια μεγάλης κλίμακας προσπάθεια του Σέλενμπεργκ, γρήγορα έγινε επιχείρηση ακριβείας με πολύ περιορισμένη επιτυχία. Οι περισσότεροι από αυτούς έφεραν λίγες έως καθόλου χρήσιμες πληροφορίες ή/και σκοτώθηκαν. Ένας Γερμανός αξιωματικός πληροφοριών σχολίασε ότι, εάν οι απώλειες "δεν ήταν πάνω από το 90%, είμαστε ικανοποιημένοι". [15]
Τον Μάρτιο του 1942, ο Χάινς Γιοστ απολύθηκε ως επικεφαλής της RSHA της SD-Άουσλαντ. [54] Στη θέση του, ο Σέλενμπεργκ διορίστηκε αρχηγός της από τον Χάιντριχ[55]. Κάποια στιγμή στα μέσα του 1942, ο Σέλενμπεργκ είχε εμπλακεί στον προγραμματισμό επιχειρήσεων στην ουδέτερη Ιρλανδία, συμπεριλαμβανομένης της Επιχείρησης Όσπρεϊ. Η γνώση ότι η Γερμανία μπορεί να χάσει τον πόλεμο ώθησε τον Σέλενμπεργκ να ανοίξει κανάλια επικοινωνίας κατά το φθινόπωρο του 1942 με τον Ελβετό αρχηγό πληροφοριών, τον συνταγματάρχη Ρότζερ Μάσον. [56] Έφτασε ακόμα και να παραχωρήσει στον Μάσον έναν κατάλογο με όλους τους πράκτορες της Στρατιωτικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, που λειτουργούσαν στην Ελβετία, με την πρόθεση να "εκδιωχθούν". [57]
Όταν οι Σύμμαχοι εισέβαλαν στην Ιταλία το 1943, ο Σέλενμπεργκ προσπάθησε να διασφαλίσει την ασφάλεια του Αμίν αλ Χουσέινι, αντισημίτη και αντιβρετανού μεγάλου Μουφτή της Ιερουσαλήμ, ο οποίος κατοικούσε στη Ρώμη, μεταφέροντάς τον στο Βερολίνο.[58] Καθώς ο Κόκκινος Στρατός απωθούσε τους Γερμανούς και άρχισε να οδηγεί τις δυνάμεις του πίσω προς τα δυτικά, το Γερμανικό Γενικό Επιτελείο άρχισε να σχεδιάζει υποχώρηση στο Φρούριο Ευρώπη, το οποίο περιελάμβανε την ενσωμάτωση της Ελβετίας στην αμυντική επιχείρηση. Χρησιμοποιώντας τα προηγούμενα κανάλια του Σέλενμπεργκ, ο Ελβετός αρχηγός πληροφοριών Μάσον, ο οποίος γνώριζε αυτό το σχέδιο ως "Υπόθεση Ελβετία", ήρθε σε επαφή με τον Σέλενμπεργκ για το κατά πόσον επρόκειτο να γίνει επίθεση στην Ελβετία ή όχι. [59] Με την ερώτησή του αυτή προς τον Σέλενμπεργκ, ο Μάσον του αποκάλυψε αφελώς ότι υπήρχε διαρροή στα κεντρικά γραφεία του Χίτλερ, αλλά σήμαινε επίσης ότι οι Γερμανοί έχασαν την ευκαιρία για μια ξαφνική επίθεση εναντίον της Ελβετίας. Για να κερδίσει ακόμα μεγαλύτερη χάρη στα μάτια των Ελβετών, ο Σέλενμπεργκ ισχυρίστηκε ότι είχε πείσει τη γερμανική ανώτατη διοίκηση για την μη αναγκαιότητα μιας τέτοιας επιχείρησης[59]. Παρά το γεγονός ότι είχε άμεσες επαφές με τον ίδιο τον Σέλενμπεργκ, ο διευθυντής του Γραφείου Στρατηγικών Υπηρεσιών στην Ελβετία Άλεν Ντάλες εξέφρασε βαθιά ανησυχία για τις πιθανές διαρροές πληροφοριών μεταξύ Μάσον και Σέλενμπεργκ. [60]
Οι υποκλοπές πληροφοριών προειδοποίησαν την Γκεστάπο και την SD για την "Κόκκινη Ορχήστρα", το σοβιετικό δακτύλιο κατασκοπείας στη Γερμανία.[61] Ο Σέλενμπεργκ διεξήγε εκτεταμένες προσπάθειες για πολλούς μήνες για τον εντοπισμό των συμμετεχόντων. 116 συνελήφθησαν από τη Γκεστάπο, οι μισοί από τους οποίους εκτελέστηκαν μετά από έντονες ανακρίσεις.[62] Μέχρι τότε, ο Σέλενμπεργκ είχε γίνει στρατηγός των Γενικών Ες-Ες[63]. Η επιχείρηση ήταν μια μεγάλη νίκη για το RSHA εις βάρος της Άμπβερ, η οποία αγνοούσε τη σοβιετική επιχείρηση. [64] Ο ιστορικός Κλάους Φίσερ ισχυρίζεται ότι "η μόνη μεγάλη επιτυχία του Σέλενμπεργκ ήταν η διάλυση της Ερυθράς Ορχήστρας". [65]
Έλεγχος όλων των μυστικών πληροφοριών
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Σέλενμπεργκ και ο Βίλχελμ Κανάρις, ο επικεφαλής της Άμπβερ, ήταν φίλοι. Έκαναν ιππασία μαζί στο δάσος Γκρούνεβαλντ του Βερολίνου, όπου συζητούσαν για το μέλλον της ναζιστικής Γερμανίας.[66] Συχνά παρόντες σε αυτές τις ιππικές εκδρομές ήταν οι Χάιντριχ και Βέρνερ Μπεστ. [67] Ο Κανάρις ήταν προσεκτικός με τον Σέλενμπεργκ, του οποίου οι φιλοδοξίες περιελάμβαναν τον έλεγχο όλων των μυστικών πληροφοριών για το Ράιχ.[68] Όπως και ο Χάιντριχ, ο Σέλενμπεργκ οραματιζόταν ένα κεντρικό κατευθυνόμενο "ολοκληρωμένο σύστημα ασφαλείας" και μια μοναδική "Ανώτερη Γερμανική Υπηρεσία Πληροφοριών" υπό άμεσο ναζιστικό έλεγχο (σε αντίθεση με την Άμπβερ, που ήταν κομμάτι της Βέρμαχτ)[69]. Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Σέλενμπεργκ προτίμησε να ασχοληθεί με την Άμπβερ του Κανάρις έναντι της Γκεστάπο, ιδιαίτερα επειδή δεν εμπιστευόταν τον αρχηγό της, Χάινριχ Μύλλερ. [70] Ωστόσο, μετά την απόπειρα δολοφονίας του Χίτλερ στις 20 Ιουλίου 1944, η Άμπβερ διαλύθηκε και δόθηκε στην SD πρόσθετη εξουσία επί των πληροφοριών στο Ράιχ.[71][β] Ο Κανάρις συνελήφθη στις 23 Ιουλίου 1944 με βάση την ανάκριση του διαδόχου του στη στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών, Γκέοργκ Χάνσεν. [67]
Ως αποτέλεσμα, τμήματα της Άμπβερ ενσωματώθηκαν στο RSHA και επομένως τέθηκαν υπό τη διοίκηση του Σέλενμπεργκ. [72] Η ανάληψη αυτών των εξουσιών έκανε τον Σέλενμπεργκ τον "απόλυτο άρχοντα" των ναζιστικών μυστικών πληροφοριών". [73]
Επιχείρηση Modellhut
Έγγραφα συμμαχικών στρατιωτικών πληροφοριών, που χρονολογούνται από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, τα οποία είχαν προηγουμένως ταξινομηθεί ως μυστικά, αποκαλύφθηκαν ότι συνδέουν την Γαλλίδα Κοκό Σανέλ[74] με δραστηριότητα κατασκοπείας σε συνεννόηση με τον Σέλενμπεργκ, ο οποίος σύμφωνα με πληροφορίες ήταν επίσης ένας από τις ρομαντικές της σχέσεις[75]. Το 1943/44, μια επιχείρηση με την ονομασία "Modellhut" σχεδιάστηκε για να αξιοποιήσει τις μακροχρόνιες σχέσεις της Σανέλ με τη βρετανική αριστοκρατία και συγκεκριμένα τη φιλία της με τον Ουίνστον Τσόρτσιλ. Ο Σέλενμπεργκ στρατολόγησε την Σανέλ για να ενεργήσει ως μεσάζων σε ένα σχέδιο (που πρότεινε η Σανέλ), του οποίου ο απώτερος στόχος ήταν να πραγματοποιηθεί ειρηνευτική λύση μεταξύ της ναζιστικής Γερμανίας και της Βρετανίας ανεξάρτητα από άλλες συμμαχικές δυνάμεις. Τελικά η Επιχείρηση Modellhut αποδείχτηκε αποτυχία. [76]
Ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις και σύλληψη
Χίμλερ, 1942
Στις αρχές του 1945, ο Σέλενμπεργκ ενθάρρυνε τον Χίμλερ να ανατρέψει τον Χίτλερ, προκειμένου να διαπραγματευτεί ξεχωριστή ειρήνη με τους Δυτικούς Συμμάχους χρησιμοποιώντας ως δικαιολογία την κακή υγεία του Χίτλερ. Ωστόσο, ο Χίμλερ δεν έδρασε ποτέ.[77] Επίσης έπεισε τον Χίμλερ να συναντηθεί με τον πρώην πρόεδρο της Ελβετίας, Ζαν Μαρί Μυσί, ο οποίος υποσχέθηκε να πληρώσει σε ελβετικά φράγκα για την απελευθέρωση των Εβραίων.[78] Στο τέλος του πολέμου, ο Σέλενμπεργκ κατάφερε να πείσει τον Χίμλερ να προσπαθήσει να διαπραγματευτεί με τους Δυτικούς Συμμάχους μέσω του Κόμη Φόλκε Μπερναντότ[79]. Ο Σέλενμπεργκ είχε εργαστεί νωρίτερα μέσα στο έτος ως μεσάζων μεταξύ του Κόμη Μπερναντότ και του Χίμλερ για την απελευθέρωση και την ασφαλή διέλευση ορισμένων κρατουμένων, που κρατούνταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, μέσω του ΣουηδικούΕρυθρού Σταυρού. [79]
Την άνοιξη του 1945, ο Σέλενμπεργκ ξεκίνησε περαιτέρω συναντήσεις με τον Κόμη Μπερναντότ ως άνοιγμα προς τις Δυτικές δυνάμεις.[79] Πήγε προσωπικά στη Στοκχόλμη τον Απρίλιο του 1945 για να οργανώσει τις συναντήσεις για τον Χίμλερ. Τόσο ο Χίμλερ όσο και ο Σέλενμπεργκ συνέχισαν να πιστεύουν ότι οι Εβραίοι κρατούμενοι σε στρατόπεδα συγκέντρωσης αντιπροσώπευαν διαπραγματευτικό χαρτί για τη ναζιστική ηγεσία, κάτι που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για να αντλήσουν παραχωρήσεις από τους Δυτικούς Συμμάχους.[80] Για να προωθήσει την καλή θέληση για τις διαπραγματεύσεις τους, ο Σέλενμπεργκ, με τη συγκατάθεση του Χίμλερ, οργάνωσε τη μεταφορά 1.700 Εβραίων από γερμανικό ελεγχόμενο έδαφος στην Ελβετία και τη Σουηδία.[81] Ο Χίτλερ το ανακάλυψε και σταμάτησε τις περαιτέρω εκκενώσεις.[54]
Μετά το πρώτο σύνολο αποτυχημένων συναντήσεων, ο Σέλενμπεργκ ζήτησε από τον Μπερναντότ να μεσολαβήσει άμεσα στον στρατηγό Αϊζενχάουερ, αλλά και αυτή η τελική δράση αποδείχθηκε άχρηστη[82].
Στο τέλος του πολέμου, ο Σέλενμπεργκ βρισκόταν στη Δανία προσπαθώντας να κανονίσει την παράδοσή του, όταν οι Βρετανοί τον πήραν υπό κράτηση τον Ιούνιο του 1945. Οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ, της Βρετανίας και των Σοβιετικών τον αναζητούσαν όλες ως πολύτιμη πηγή πληροφοριών. Ο καπετάνιος Χόρας Χαν, μέλος του OSS, ήταν ένας από τους λίγους Αμερικανούς, που του επετράπη να ανακρίνει τον Σέλενμπεργκ. [83] Κοιτάζοντας να ανακτήσουν όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες, οι Βρετανοί τον έστειλαν στο Λονδίνο τον Ιούλιο του 1945, όπου ανακρίθηκε εκτενώς. Η πρόθεσή τους (μαζί με τους Αμερικανούς) ήταν να εξαγάγουν πληροφορίες σχετικά με τυχόν εναπομείνασες ναζιστικές αντιστάσεις και να συγκεντρώσουν ό,τι μπορούσαν για πιθανές μεταπολεμικές δραστηριότητες πληροφοριών στη Γερμανία.
Ο Σέλενμπεργκ επιβεβαίωσε στους Συμμάχους ότι δεν υπήρχαν τέτοια σχέδια, κάτι που επιβεβαίωσαν και κατασκοπικές προσπάθειες των Συμμάχων.[84] Το γεγονός ότι ο Σέλενμπεργκ βρισκόταν στην αντίθετη πλευρά της σέχτας του RSHA, που περιλάμβανε τους Καλτενμπρύνεν, Μύλερ, Όλεντορφ, Σκορτσένυ και άλλους εγκληματίες πολέμου, ήταν το "καλύτερο πράγμα" για αυτόν στο τέλος του πολέμου. Επιπλέον ανεξάρτητες πληροφορίες από κατασκοπική δραστηριότητα αποδείχθηκαν χρήσιμες για την αξιολόγηση του Σέλενμπεργκ. [85]
Δίκες της Νυρεμβέργης
Μετά τον πόλεμο, ο Σέλενμνπεργκ συνελήφθη από τη βρετανική στρατιωτική αστυνομία και τελικά δικάστηκε στη Νυρεμβέργη. Για να απαλλαγεί από μακρά ποινή φυλάκισης, κατά τη διάρκεια των μεταπολεμικών δικών της Νυρεμβέργης, ο Σέλενμπεργκ κατέθεσε κατά της οργάνωσης των Ες-Ες και των ναζιστών ηγετών.[86][γ] Κατά τη διάρκεια της δίκης των Υπουργείων, έγραψε τα Απομνημονεύματά του με τίτλο Ο Λαβύρινθος. Ο ιστορικός Ρόμπερτ Γκέργουαρτ περιγράφει συγκεκριμένο περιεχόμενο των απομνημονευμάτων του Σέλενμπεργκ ως "αμφισβητήσιμο".[87][δ]
Στις 4 Νοεμβρίου 1949, καταδικάστηκε σε έξι χρόνια φυλάκισης για το ρόλο του στη δολοφονία των Σοβιετικών αιχμαλώτων πολέμου, που χρησιμοποιήθηκαν ως πράκτορες στην Επιχείρηση Ζέπελιν.[88] Απελευθερώθηκε μετά από δύο χρόνια λόγω κακής υγείας, λόγω επιδείνωσης της κατάστασης του ήπατος, και μετακόμισε στην Ελβετία, πριν εγκατασταθεί στη Βερμπάνια-Παλάντζα στην Ιταλία. Πέθανε στο Τορίνο το 1952.[89]
Σημειώσεις
↑"The Venlo Kidnapping", The Times, 19 Φεβρουαρίου 1948.
↑Παρότι ο Κανάρις εξέπεσε και τον υποπτεύονταν ως διπλό κατάσκοπο εναντίον της Γερμανίας, ο Σέλενμπεργκ αναφερόταν σε αυτόν ως "ο καλύτερος κατάσκοπος της Γερμανίας" μέχρι το τέλος της ζωής του.[69]
Breitman, Richard· Goda, Norman J.W.· Naftali, Timothy· Wolfe, Robert (2005). U.S. Intelligence and the Nazis. Cambridge and New York: Cambridge University Press. ISBN978-0-52161-794-9.
Buchheim, Hans (1968). «The SS – Instrument of Domination». Στο: Krausnick, Helmut· Buchheim, Hans· Broszat, Martin· Jacobsen, Hans-Adolf, επιμ. Anatomy of the SS State. New York: Walker and Company. ISBN978-0-00211-026-6.
Schellenberg, Walter (1956). The Schellenberg Memoirs. Μτφρ. Louis Hagen. New York: André Deutsch. ASINB0012NS1H8.
Schellenberg, Walter (2000) [1956]. The Labyrinth: Memoirs of Walter Schellenberg, Hitler's Chief of Counterintelligence, translated by Louis Hagen. Da Capo Press. (ISBN978-0306809279)
Shirer, William (1990). The Rise and Fall of the Third Reich. New York: MJF Books. ISBN978-1-56731-163-1.
