Άννα της Δανίας, Εκλέκτορας της Σαξονίας

Άννα της Δανίας, εκλέκτορας της Σαξονίας
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	22  Νοεμβρίου 1532[1] Χάδερσλεου
Θάνατος	1  Οκτωβρίου 1585[2][1][3] Δρέσδη
Αιτία θανάτου	πανώλη
Συνθήκες θανάτου	φυσικά αίτια
Τόπος ταφής	Καθεδρικός ναός του Φράιμπεργκ
Χώρα πολιτογράφησης	Εκλεκτοράτο της Σαξονίας
Θρησκεία	Λουθηρανισμός
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	φαρμακοποιός
Οικογένεια
Σύζυγος	Αύγουστος της Σαξονίας (από 1548)[4]
Τέκνα	Ελισάβετ της Σαξονίας Χριστιανός Α΄ της Σαξονίας Δωροθέα της Σαξονίας Άννα της Σαξονίας Αλέξανδρος της Σαξονίας Johann Heinrich von Sachsen[5] Magnus von Sachsen[5] Hector von Sachsen[5] Joachim von Sachsen[5] Amalia von Sachsen[5] Princess Marie of Saxony[5] Adolph von Sachsen[5] August von Sachsen[5] Friedrich von Sachsen[5] Eleonore von Sachsen
Γονείς	Χριστιανός Γ΄ της Δανίας και Δωροθέα της Σαξονίας-Λάουενμπουργκ
Αδέλφια	Δωροθέα της Δανίας Φρειδερίκος Β΄ της Δανίας Ιωάννης Β΄ του Σλέσβιχ-Χόλσταϊν-Σόντερμπουργκ Μάγκνους του Χόλσταϊν
Οικογένεια	Οίκος του Όλντενμπουργκ
Σχετικά πολυμέσα

Η Άννα της Δανίας (22 Νοεμβρίου 1532 - 1 Οκτωβρίου 1585) ήταν Δανή πριγκίπισσα από τον Οίκο των Όλντεμπουργκ που το 1553 έγινε μέσω του γάμου της Εκλέκτορας της Σαξονίας και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην κατάπνιξη του κινήματος των κρυπτο-Καλβινιστών^[6]. Θεωρείται η πρώτη γυναίκα φαρμακοποιός της Γερμανίας^[7] και εισήγαγε πολλές νέες καλλιέργειες και νέα οικόσιτα ζώα στην Σαξονία^[8]. Δημιούργησε το μεγαλύτερο αλχημικό εργαστήριο της Ευρώπης της εποχής της στο Άνναμπεργκ^[9], που πήρε το όνομά του προς τιμήν της.

Η ζωή της

Γεννήθηκε στις 22 Νοεμβρίου 1532 στην αυλή της Δανίας και ήταν το πρώτο παιδί του βασιλιά Χριστιανού Γ΄ και της βασίλισσας Δωροθέας της Σαξονίας-Λάουεμπουργκ. Από πολύ μικρή εκπαιδεύτηκε από την μητέρα της στην βοτανική, έμαθε τις φαρμακευτικές ιδιότητες των φυτών, εκπαιδεύτηκε στις μεθόδους καλλιέργειάς και συγκομιδής τους και έμαθε να παρασκευάζει φαρμακευτικά ελιξίρια και ουσίες^[10]. Η συνεργασία μητέρας και κόρης στην φαρμακοποιία δεν σταμάτησε ακόμα και αργότερα στην ενήλικη ζωή της Άννας καθώς αποτελούσε το κύριο αντικείμενο της αλληλογραφίας ανάμεσα στις δύο γυναίκες.^[11]

Το 1548 παντρεύτηκε τον Αύγουστο της Σαξονίας με τον οποίον έκανε δεκαπέντε παιδιά αλλά μόνο τα τέσσερα κατάφεραν να ενηλικιωθούν. Ο γάμος τους φαίνεται πως ήταν αρμονικός γιατί δεν γνωρίζουμε κάποια μεγάλη σύγκρουση ανάμεσά τους ενώ φαίνεται πως είχαν και πολλά κοινά ενδιαφέροντα καθώς ο Αύγουστος, όπως πολλοί σύγχρονοί του, ήταν λάτρης της αλχημείας. Αν και η Άννα απέφυγε να συσχετιστεί επίσημα με την αλχημεία που θεωρούνταν "αντρικός" τομέας και προτίμησε τον τίτλο "φαρμακοποιός" καθώς η φαρμακοποιία και η ιατρική θεωρούνταν "γυναικείοι" τομείς^[12]. Στην εποχή της ή ενασχόληση μίας γυναίκας με την αλχημεία ήταν κάτι κατακριτέο και σε ορισμένες περιπτώσεις (όπως διαφαίνεται και από το παράδειγμα της αλχημίστριας Άννα Μαρία Ζίγκλεριν) επικίνδυνο^[11]. Στην πράξη όμως η Άννα ασχολούνταν κι εκείνη με αλχημικά πειράματα^[11]. Με την βοήθεια μάλιστα του Σουηδού χημικού Σεμπάλντ η Άννα και ο Αύγουστος κατασκεύασαν ""τρεις ουγγιές χρυσό από έξι ουγγιές ασήμι μέσα σε έξι ημέρες" το 1578 ενώ το 1585 έστειλαν ως δώρο στον Κόμη του Βραδενβούργου "ακράνουμ που είχαν κατασκευάσει με τα ίδια τους τα χέρια"^[11].

Όταν το 1553 ο Αύγουστος κληρονόμησε μετά τον θάνατο του πατέρα του τον τίτλο Εκλέκτορας της Σαξονίας, η Άννα πήρε κι εκείνη τον τίτλο της Εκλεκτόρα της Σαξονίας^[13], μετακόμισε στη Δρέσδη και σύντομα απέκτησε φήμη ως ικανή πολιτικός και διπλωμάτισσα. Πολύ σύντομα απέκτησε μεγάλη επιρροη και εξουσία και φρόντισε να καλλιεργήσει στενές διπλωματικές σχέσεις με τους περισσότερους βασιλικούς οίκους της Ευρώπης. Ήταν τόσο μεγάλη η φήμη της ως καλή διπλωμάτισσα και συνετή πολιτικός που την καλούσαν συχνά να μεσολαβήσει σε διάφορες περιπτώσεις παρεξηγήσεων και διαμάχων μεταξύ των ευγενών και των βασιλέων ενώ την συμβουλεύονταν και σαν προξενήτρα^[14].

Η Άννα εργάστηκε επίσης επί πολλά χρόνια ως ιατρός και ως επιβλέπουσα ενός μεγάλου ιατρικού κέντρου στη Σαξονία^[10]. Απέκτησε τεράστια ιατρική φήμη στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία με αποτέλεσμα να της ζητούν πολλοί συμβουλές και φάρμακα είτε από τον απλό λαό, είτε από τους ευγενείς και τις βασιλικές οικογένειες. Ανάμεσα σε εκείνους που ζήτησε την βοήθειά της ήταν και ο αυτοκράτορας Μαξιμιλιανός Β΄^[10]. Προκειμένου να καλύψει την μεγάλη ζήτηση για τα φάρμακά της δημιούργησε βοτανικούς κήπους, εργαστήρια και διυλιστήρια στην Δρέσδη αλλά και στο κάστρο της στο Άνναμπεργκ που ήταν το μεγαλύτερο αλχημικό εργαστήριο της Ευρώπης εκείνη την εποχή^[9]. Σε αυτά τα εργαστήρια εργάστηκε για την παρασκευή φαρμακευτικών ουσιών με την βοήθεια υπηρετών. Κοντά της εκπαιδεύτηκαν και εργάστηκαν διάφοροι νέοι και νέες που επιθυμούσαν να μάθουν να παρασκευάζουν φάρμακα και ελιξίρια αλλά και πως να καλλιεργούν ελεγχόμενα και σε μικρή κλίμακα και σε θερμοκήπια. Ανάμεσα σε εκείνους που εκπαιδεύτηκαν κοντά της ήταν και η αλχημίστρια Άννα Μαρία Ζίγκλεριν.

Κάποια στιγμή ανέπτυξε στενή φιλική σχέση με την επίσης αλχημίστρια και ιατρό Κόμισα του Μάνσφελντ Δωροθέα με την οποία αντάλασσε συχνά φαρμακευτικές συνταγές καθώς και συμβουλές και τεχνικές για ένα σωρό χόμπι και δραστηριότητες όπως κυνήγι, τοξοβολία, βοτανική κ.α.^[10]. Κατά την διάρκεια της ζωής της συνεργάστηκε και με πολλές άλλες γυναίκες ευγενικής καταγωγής που όπως ήταν η συνήθεια της εποχής ασχολούνταν με την αλχημεία και την φαρμακοποιία και δημιούργησε ένα δίκτυο ανταλλαγής αλχημικών συμβουλών και συνταγών^[10][13]. Στην βιβλιοθήκη της στο Άνναμπεργκ βρέθηκαν 500 βιβλία και 50 χειρόγραφα^[13]. Όλα τα χειρόγραφα εκτός από τέσσερα ήταν ιατρικές συνταγές που είχε συγκεντρώσει κατά την διάρκεια της ζωής της από άλλες γυναίκες όπως η Κατερίνα Βέρνεριν και η Μαγδαληνή του Μάνσφελντ (που ήταν νύφη της Δωροθέας του Μάνσφελντ) καθώς εκείνη την εποχή ήταν αναμενόμενο οι γυναίκες να γνωρίζουν ιατρική και φαρμακοποιία, δύο επιστήμες που θεωρούνταν "γυναικείες"^[15]. Αν και οι γυναίκες εκείνη την εποχή δεν διέθεταν συνήθως επίσημα ιατρικά βιβλία, συνήθως όμως φρόντιζαν να συγκεντρώσουν βιβλία ιατρικών και φαρμακευτικών συνταγών που στηρίζονταν στις θεωρίες του Γαληνού από άλλες γυναίκες τα οποία μεταβιβάζονταν από γενιά σε γενιά και από γυναίκα σε γυναίκα^[16]. Στην βιβλιοθήκη της Άννας βρέθηκε επίσης ένα ακόμα βιβλίο συνταγών γραμμένο από την Δωροθέα του Μάνσφελντ για την αντιμετώπιση των προβλημάτων κατά την διάρκεια του τοκετού^[13]. Τέλος ένα βιβλίο συνταγών άνηκε στην ίδια την Άννα, είχε τίτλο "Μερικά Καλά Φάρμακα για Γυναίκες" (Edlich guet ertzeney den Frauen ) για την αντιμετώπιση των γυναικολογικών προβλημάτων^[13]. Εκτός από τα χειρόγραφα βιβλία συνταγών υπήρχαν και πολλά ιατρικά και γεωργικά βιβλία και δύο χειρόγραφα του Παράκελσου^[13]. Η βιβλιοθήκη της μας αποκαλύπτει πως εκτός από την μεγάλη πρακτική εμπειρία που είχε αποκομίσει εφαρμόζοντας την ιατρική, είχε φροντίσει να εκμεταλλευθεί και την άνθιση που σημειώθηκε τον 16ο και 17ο αι. των έντυπων βιβλίων που χρησιμοποιούσαν την δημοτική γλώσσα και έκαναν προσιτή την γνώση στους λαϊκούς ανθρώπους για να αποκτήσει σφαιρική και "επίσημη" γνώση^[13]. Αυτός ήταν και ο λόγος που άρχισαν να εμφανίζονται όλο και περισσότερα τυπωμένα βιβλία αλχημικών και ιατροχημικών βιβλίων ανάμεσα στα οποία και εκείνο της Ισαβέλλα Κορτέζε. Φαίνεται επίσης και ο βαθμός στον οποίον εφάρμοζαν οι γυναίκες της εποχής την ιατρική και τη αλχημεία και το πως δημιουργούσαν ανεπίσημα αλχημικά δίκτυα που επέτρεπαν την κυκλοφορία της γνώσης και την ανταλλαγή συνταγών^[13].

Η Άννα της Δανίας εισήγαγε επίσης στην Σαξονία πολλές νέες καλλιέργειες και νέα οικόσιτα ζώα με αποτέλεσμα να ενισχύσει τόσο την τοπική οικονομία της Σαξονίας ώστε να γίνει μία από τις πιο πλούσιες περιοχές της Γερμανίας^[8]. Σήμερα θεωρείται η πρώτη γυναίκα φαρμακοποιός της Γερμανίας^[7].

Απεβίωσε την 1η Σεπτεμβρίου του 1585 μετά από μακρόχρονη ασθένεια. Μέσα τρεις μόλις μήνες ο εξηντάχρονος Αύγουστος ξαναπαντρεύτηκε ένα δεκατριάχρονο κοριτσάκι αλλά κι εκείνος πέθανε μέσα σε έναν μήνα μετά τον γάμο αυτόν. Μετά τον θάνατο της Άννας βρέθηκε η απογραφή των αποθηκών της στο Άνναμπεργκ όπου περιλαμβάνονταν 181 διαφορετικά είδη αποσταγμένου νερού, 32 ιαματικά έλαια, έξι είδη ξυδιού και δύο βάζα με ροδόμελο. Στο σπίτι της και στην βιβλιοθήκη της βρέθηκαν ντουλάπια γεμάτα με φαρμακευτικές ουσίες και συστατικά για την παρασκευή φαρμάκων καθώς και πολλά ιατρικά βιβλία. Ακόμα και στην κυνηγετική της καμπίνα στο Αουγκούστουσμπεργκ είχε φροντίσει να έχει μία μικρή ιδιωτική κουζίνα για τα πειράματά της.^[10]

Οικογένεια

Παντρεύτηκε το 1548 τον Αύγουστο των Βέττιν εκλέκτορα της Σαξονίας και είχε τέκνα:

• Ελισάβετ 1552-1590, παντρεύτηκε τον Ιωάννη-Καζιμίρ των Βίττελσμπαχ-Ζίμμερν κόμη του Παλατινάτου-Λάουτερν.
• Χριστιανός Α΄ 1560-1591, εκλέκτορας της Σαξονίας.
• Δωροθέα 1563-1587, παντρεύτηκε τον Ερρίκο-Ιούλιο των Γουέλφων δούκα του Μπράουνσβαϊγκ-Βολφενμπύτελ.
• Άννα 1567-1613, παντρεύτηκε τον Ιωάννη-Καζιμίρ των Βέττιν δούκα της Σαξονίας-Κόμπουργκ.
• Αλέξανδρος 1554-1565 απεβ. 11 ετών, Μαρία 1562-1566 απεβ. 4 ετών, Μάγκνους 1555-1558 απεβ. 3 ετών, Ελεονώρα 1551-1553 απεβ. 2 ετών, Έκτωρ 1558-1560 απεβ. 2 ετών, Φρειδερίκος 1575-1577 απεβ. 2 ετών, Αύγουστος 1569-1570 απεβ. 1 έτους· Αδόλφος 1571-1572 απεβ. 1 έτους, Μαρία 1565, Ιωακείμ 1557, Ιωάννης-Ερρίκος 1550, απεβίωσαν νήπια.

Πρόγονοι

Χριστιανός Α΄ της Δανίας

Φρειδερίκος Α΄ της Δανίας

Δωροθέα του Βρανδεμβούργου

Χριστιανός Γ΄ της Δανίας

Ιωάννης Κικέρων του Βρανδεμβούργου

Άννα του Βρανδεμβούργου

Μαργαρίτα της Θουριγγίας

Άννα της Δανίας

Ιωάννης Ε΄ της Σαξονίας-Λάουενμπουργκ

Μάγκνους Α΄ της Σαξονίας-Λάουενμπουργκ

Δωροθέα του Βρανδεμβούργου, δούκισσα της Σαξονίας-Λάουενμπουργκ

Δωροθέα της Σαξονίας-Λάουενμπουργκ

Ερρίκος Δ΄ του Βολφενμπύτελ

Αικατερίνη του Μπράουνσβαϊγκ-Βόλφενμπυτελ, δούκισσα της Σαξονίας-Λάουενμπουργκ

Αικατερίνη της Πομερανίας, δούκισσα του Μπράουνσβαϊγκ-Λύνεμπουργκ

Παραπομπές

1. Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage. p10555.htm#i105544. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
2. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27  Απριλίου 2014.
3. «Dansk Biografisk Lexikon». (Δανικά) Dansk Biografisk Leksikon. Anna_-_fyrstinde.
4. p10555.htm#i105544. Ανακτήθηκε στις 7  Αυγούστου 2020.
5. Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
6. «Biografie von Anna, Kurfürstin von Sachsen (1532-1585)». saebi.isgv.de (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2018. 
7. Biographie, Deutsche. «Anna - Deutsche Biographie». www.deutsche-biographie.de (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2018. 
8. Hermann., Heidrich, (1999). Frauenwelten : Arbeit, Leben, Politik und Perspektiven auf dem Land. Bad Windsheim: Verlag Fränkisches Freilandmuseum. ISBN 3926834412. 44568108. 
9. Herzenberg, Caroline L. (1987). «Women in Science During Antiquity and the Middle Ages». Journal of College Science Teaching 17 (2): 124–127. http://www.jstor.org/stable/42987387. 
10. Rankin, Alisha (2007-03). «Becoming an Expert Practitioner» (στα αγγλικά). Isis 98 (1): 23–53. doi:10.1086/512830. ISSN 0021-1753. https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/512830. 
11. Jan., Apotheker,· Simon., Sarkadi, Livia. European women in chemistry. Weinheim, Germany. ISBN 9783527329564. 682892476. 
12. Nummedal, T. E. (2001). Adepts and artisans: Alchemical practice in the Holy Roman Empire, 1550–1620 (No. 3026873). Stanford University.
13. Hale, Brian J. (2014). «Anna of Saxony and Her Library». Early Modern Women 9 (1): 101–114. https://www.jstor.org/stable/26431285. 
14. «Biografie von Anna, Kurfürstin von Sachsen (1532-1585)». saebi.isgv.de (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2018. 
15. Hilary., Marland,· Margaret., Pelling, (1996). The task of healing : medicine, religion, and gender in England and the Netherlands, 1450-1800. Rotterdam: Erasmus Pub. ISBN 9052350965. 35197268. 
16. Maury., Robin, Diana· R., Larsen, Anne (2007). Encyclopedia of women in the Renaissance : Italy, France, and England. Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO. ISBN 9781851097777. 659807037.