Χαρέμι

Γυναίκες σε βασιλικό χαρέμι απολαμβάνουν το γεύμα τους

Η λέξη χαρέμι δηλώνει ένα σύνολο γυναικών και κάποιες φορές και αντρών που θεωρούνται σύζυγοι των μωαμεθανών. Επίσης, με τη μεταφορική της σημασία δηλώνει τις γυναίκες με τις οποίες ένας άνδρας έχει παράλληλες σχέσεις και συνήθως είναι παραπάνω από δύο. Προέρχεται από την τουρκική λέξη harem που προέρχεται από την αραβική حرم ḥaram.

Αποσαφήνιση

Η λέξη αναφέρεται επίσης στους οικιακούς χώρους που προορίζονται για τις γυναίκες του σπιτιού σε μια μουσουλμανική οικογένεια.^[1][2][3] Αυτός ο ιδιωτικός χώρος θεωρείται παραδοσιακά ότι εξυπηρετεί τους σκοπούς της διατήρησης της σεμνότητας, του προνομίου και της απομόνωσης των γυναικών από άλλους άνδρες. Ένα χαρέμι μπορεί να στεγάσει τη σύζυγο ή τις συζύγους ενός άνδρα, τα προ-εφηβικά αρσενικά παιδιά τους, τις ανύπαντρες κόρες, τις οικιακές γυναίκες, και άλλες ανύπαντρες γυναίκες συγγενείς. Στο παρελθόν, οι παλλακίδες (σκλαβωμένες γυναίκες) στεγάζονταν επίσης στο χαρέμι. Ορισμένα χαρέμια τα φρουρούσαν ευνούχοι που είχαν επιτραπεί στο εσωτερικό.^[1][3]

Χαρακτηριστικά

Η δομή του χαρεμιού και η έκταση της μονογαμίας ή της πολυγαμίας ποικίλλουν ανάλογα με τις προσωπικότητες της οικογένειας, την κοινωνικοοικονομική κατάσταση και τα τοπικά έθιμα. Παρόμοια θεσμικά όργανα ήταν κοινά σε άλλους πολιτισμούς της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, ειδικά μεταξύ βασιλικών και ανώτερων οικογενειών και ο όρος χρησιμοποιείται μερικές φορές σε άλλα πλαίσια.^[2][4]

Υπάρχουν δύο ειδών χαρέμια, τα αντρικά και τα γυναικεία, ενώ πιο γνωστός είναι ο όρος που αναφέρεται στις γυναίκες· ωστόσο και τα αντρικά χαρέμια δεν είναι λίγα. Το χαρέμι αποτελεί μέρος της μουσουλμανικής θρησκείας και συγκεκριμένα ήταν ενδεικτικό του πλούτου και της περιουσίας των αυτοκρατοριών. Κατά την περίοδο ανάπτυξης και εξέλιξης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας οι γυναίκες που αποτελούσαν το χαρέμι του Σουλτάνου, του Βεζίρη ή των υπόλοιπων υπηκόων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας προερχόταν από τα σκλαβοπάζαρα. Οι σκλάβοι συνήθως προέρχονταν από την Κριμαία, τη Λιβύη, την Αλγερία, το Μαρόκο, τα νησιά του Αιγαίου, το Σουδάν και την Αιθιοπία. Το χαρέμι αποτελούσε μαζί με την Υψηλή Πύλη το Μεγάλο Σαράι (ανάκτορο των Σουλτάνων). Ενδεχόμενη απαγόρευση της δουλείας θα είχε ως επακόλουθο την κατάργηση των χαρεμιών, τα οποία τελικά συνεχίστηκαν μέχρι το τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.^[5] Το χαρέμι ήταν ένας χώρος όπου πολλές γυναίκες συμβίωναν έγκλειστες και μακριά από την υπόλοιπη κοινωνία. Μάλιστα, απώτερος σκοπός τους ήταν να συνευρεθούν ερωτικά με τον σουλτάνο ώστε να του χαρίσουν τον διάδοχο. Αν γεννούσαν τον μελλοντικό σουλτάνο, τότε αποκτούσαν στο παλάτι τη σημαντικότερη θέση της Βαλιδέ Σουλτάνας. Οι Σουλτάνοι συνήθως νυμφεύονταν γυναίκες του χαρεμιού, οι οποίες έκαναν μια διεξοδική προετοιμασία προτού συνευρεθούν με τον σουλτάνο, ενδεχομένως περνώντας και μια ολόκληρη μέρα για τον καλλωπισμό τους.^[2][4]

Τα χαρέμια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας αποτελούνταν και από ευνούχους που ήταν υπεύθυνοι για τη φύλαξη των έγκλειστων γυναικών. Επίσης, ο συγκεκριμένος θεσμός εξυπηρετούσε καλύτερα τις ανάγκες των Οθωμανών γιατί τους συνέφερε και οικονομικά καθώς είχαν λιγότερα έξοδα σε σύγκριση με τις ελεύθερες μουσουλμάνες^[6]. Αυτές οι γυναίκες συνήθως έπειτα από 2 με 3 μήνες σε άθλια κατάσταση πωλούνταν στα σκλαβοπάζαρα με μειωμένη τιμή ενώ όταν πλέον είχαν εξαντληθεί ή τις είχαν για τις βαριές οικιακές δουλειές ή της άφηναν να ζήσουν μόνες τους.^[7]

Παραπομπές

1. DeLong-Bas, Natana J. (2013). The Oxford encyclopedia of Islam and women. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-976446-4. 821560861. 
2. Anwar, Etin (2004). "Harem". In Richard C. Martin (ed.). Encyclopedia of Islam and the Muslim World. MacMillan Reference USA.
3. «Definition of HAREM». www.merriam-webster.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2021. 
4. Redford, Donald B. (2001). The Oxford encyclopedia of ancient Egypt. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-510234-7. 42726208. 
5. Καμπερίδου, Ειρήνη (2002). Η θέση της γυναίκας στο Οθωμανικό χαρέμι, κατά την επιτόπια παρατήρηση ξένων περιηγητριών του 18ου και του 19ου αιώνα: η πραγματική καθημερινή ζωή στο χαρέμι και η θέση της έγκλειστης γυναίκας στο Ισλάμ ή η πολυεθνική δουλεία του Οθωμανικού χαρεμιού. Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. Τμήμα Κοινωνιολογίας. http://hdl.handle.net/10442/hedi/10268. 
6. «Οθωμανικά χαρέμια». www.skamnosvoice.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2018. 
7. Berkey, Jonathan P. (1995-04-01). «Leslie P. Peirce. The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire. (Studies in Middle Eastern History.) New York: Oxford University Press. 1993. Pp. xii, 374. Cloth $60.00, paper $19.95» (στα αγγλικά). The American Historical Review 100 (2): 560–561. doi:10.1086/ahr/100.2.560. ISSN 0002-8762. https://academic.oup.com/ahr/article/100/2/560/19204.