Ο Μπελτσόνι γεννήθηκε στην Πάντοβα. Ο πατέρας του ήταν κουρέας και είχε 14 παιδιά. Η οικογένειά του ήταν στη Ρώμη, και όταν ο Μπελτσόνι έγινε 16 χρονών πήγε να δουλέψει εκεί, λέγοντας ότι σπούδαζε υδραυλική. Σκόπευε να δώσει μοναστηριακούς όρκους, αλλά η κατάληψη της πόλης το 1798 από τα Γαλλικά στρατεύματα οδήγησε να εγκαταλείψει την πόλη και να αλλάξει την καριέρα που σκεφτόταν. Το 1800 μετακόμισε στην Ολλανδία όπου κέρδιζε τα προς το ζην ως κουρέας.
Το 1803 έφυγε για την Αγγλία για να αποφύγει τη φυλακή[8]. Εκεί παντρεύτηκε την Αγγλίδα Σάρα Μπέιν (Sarah Bane ή και Sarah Belzoni). Ο Μπελτσόνι ήταν ένας μεγαλόσωμος άντρας 2.01 ύψος (μία πηγή αναφέρει ότι και η γυναίκα του ήταν επίσης μεγαλόσωμη, αλλά όλες η υπόλοιπες αναφορές την περιγράφουν κανονικής κατατομής) και δυο τους μπήκαν σε ένα περιπλανώμενο τσίρκο[9]. Κάποιες φορές για να εξασφαλίσουν τα προς το ζην αναγκάζονταν να κάνουν επιδείξεις δύναμης και φυσικής κατάστασης σε πανηγύρια και στους δρόμους του Λονδίνου. Το 1804 φαίνεται να απασχολείται στο τσίρκο στο Αμφιθέατρο Astley σε μια ποικιλία παραστάσεων[10]. Ο Μπελτσόνι είχε ενδιαφέρον για τη φαντασμαγορία, και πειραματίστηκε με τη χρήση «μαγικών φαναριών» στις παραστάσεις του.
Αιγυπτιακές αρχαιότητες
Το 1812 έφυγε από την Αγγλία, και μετά από μια περιοδεία με παραστάσεις στην Ισπανία, Πορτογαλία, και Σικελία, πήγε στη Μάλτα το 1815, όπου γνώρισε έναν απεσταλμένο του Μεχμέτ Αλή, τον Ίσμαελ Τζιμπράλταρ (Ismael Gibraltar), ο οποίος εκείνον τον καιρό απασχολούσε ένα πρόγραμμα γεωργικών εγγειοβελτιωτικών και σημαντικών αρδευτικών έργων[11]. Ο Μπελτσόνι ήθελε να δείξει στον Μεχμέτ Αλή μια υδραυλική μηχανή δικιάς του έμπνευσης, για άρδευση από το Νείλο. Αν και το πείραμα που έκανε με τη μηχανή του ήταν πετυχημένο, το σχέδιο δεν εγκρίθηκε από τον Μεχμέτ Αλή. Ο Μπελτσόνι, τώρα χωρίς δουλειά, ήταν αποφασισμένος να συνεχίσει τα ταξίδια του. Με την σύσταση του ανατολιστή Johann Burckhardt, στάλθηκε από τον Βρετανό πρόξενο στην Αίγυπτο Henry Salt στο Ραμέσσειο στις Θήβες, απ’ όπου μετέφερε με μεγάλη επιδεξιότητα το τεράστιο μπούστο του Ραμσή Β΄, γνωστό ως "ο Νεαρός Μέμνων". Σταλμένο από τον Μπελτσόνι στην Αγγλία, το έργο αυτό αποτελεί μέχρι σήμερα έκθεμα του Βρετανικού Μουσείου. Ζυγίζει πάνω από 7 τόνους, και του πήρε 17 μέρες και 130 άντρες για να το τραβήξει ως το ποτάμι. Χρησιμοποίησε μοχλούς για να το ανεβάσει σε έλκυστρα, και μετά χώρισε τους άντρες του οι οποίοι τραβούσαν τα έλκυστρα με τέσσερα σκοινιά. Την πρώτη μέρα, 27 Ιουλίου, κάλυψε μόνο μερικά μέτρα, τη δεύτερη 45 μέτρα, σπάζοντας τις βάσεις από δύο κολόνες για να ανοίξει δρόμο. Μετά από 137 μέτρα βυθίστηκε στην άμμο, και κατέστη αναγκαία μια παράκαμψη 274 μέτρων σε πιο στέρεο έδαφος. Από εκεί και πέρα το έργο έγινε λίγο ευκολότερο, και στις 12 Αυγούστου κατάφερε να φτάσει στο ποτάμι, όπου μπόρεσε να το φορτώσει σε ένα πλοίο για την αποστολή του στο Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο[12].
Τζιοβάνι ΜπελτσόνιΟ 'Νεαρός Μέμνων', Ραμσής Β΄, στο Βρετανικό Μουσείο.Μετάλλιο που απεικονίζει τον Τζιοβάνι Μπελτσόνι, Βρετανικό Μουσείο.
Το 1819 γύρισε στην Αγγλία και την επόμενη χρονιά δημοσίευσε μια αναφορά από τα ταξίδια και τις ανακαλύψεις του με τίτλο Περιγραφή των Επιχειρήσεων και Πρόσφατων Ανακαλύψεων Μέσα στις Πυραμίδες, Ναούς, και Ανασκαφές στην Αίγυπτο και τη Νουβία[14]. Κατά τα χρόνια 1820 και 1821 εξέθεσε ομοιώματα του τάφου του Σέτι Α΄ στην Αιγυπτιακή Αίθουσα στο Πικκαντίλι, Λονδίνο[15], και το 1822 εξέθεσε το μοντέλο του και στο Παρίσι[13].
Το 1823 ξεκίνησε για την Δυτική Αφρική με σκοπό να ταξιδέψει στο Τιμπουκτού. Αφού του αρνήθηκε η διέλευση μέσω του Μαρόκου, επέλεξε τη διαδρομή από την ακτή της Γουϊνέας. Έφτασε στο Βασίλειο του Μπενίν, αλλά αρρώστησε από δυσεντερία σε ένα χωριό που λεγόταν Γκουάτο (Gwato, Νιγηρία), όπου και πέθανε. Σύμφωνα όμως με τον διάσημο περιηγητή Richard Francis Burton δολοφονήθηκε και ληστεύτηκε. Το 1829 η χήρα του δημοσίευσε τα σκίτσα του από τους βασιλικούς τάφους στις Θήβες[13].
Στη σύγχρονη εποχή
Τον Μπελτσόνι ενσάρκωσε ο ηθοποιός Belzoni Matthew Kelly στο δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ του BBC του 2005 Αίγυπτος.
Ο Alberto Siliotti είναι ο συντάκτης μιας μοναδική επιστημονικής αναφοράς των ταξιδιών του, τα οποία ήταν μεταξύ άλλων το αντικείμενο της αποστολής Ώρος το 1988.
