Στην ορολογία της κινηματογραφικής βιομηχανίας, σάουντρακ είναι μια ηχογράφηση που δημιουργείται για την ταινία ή που χρησιμοποιείται σε αυτή.[1][2] Αρχικά, οι διάλογοι, τα ηχητικά εφέ και η μουσική μιας ταινίας έχουν το καθένα δικό του ξεχωριστό κομμάτι της ηχογράφησης και αναμειγνύονται για να δημιουργήσουν αυτό που ακούγεται στην ταινία. Συχνά, δημιουργείται αργότερα και ένα τμήμαμεταγλώττισης, όταν οι ταινίες μεταγλωττίζονται σε άλλη γλώσσα.
Τα σάουντρακ έγιναν γνωστά στο ευρύ κοινό με την εμφάνιση των λεγόμενων άλμπουμ σάουντρακ στα τέλη της δεκαετίας του 1940. Αυτά επινοήθηκαν από τις κινηματογραφικές εταιρείες ως διαφημιστικό τέχνασμα για την προώθηση νέων ταινιών. Τέτοιες ηχογραφήσεις γίνονται από τα μουσικά μέρη μιας ταινίας, γιατί συνήθως αποτελούνται από μεμονωμένη μουσική από μια ταινία, όχι από το σύνθετο (ηχητικό) κομμάτι με τους διαλόγους και τα ηχητικά εφέ, αν και υπάρχουν και εξαιρέσεις.
Είδη ηχογραφήσεων
Τα βασικά είδη σάουντρακ είναι:
Σάουντρακ μουσικών ταινιών για τις κινηματογραφικές εκδοχές ενός μιούζικαλ, τα οποία επικεντρώνονται κυρίως στα τραγούδια (Παραδείγματα: Grease, Τραγουδώντας στη βροχή)
Κινηματογραφική μουσική, που παρουσιάζει τα κυρίως ορχηστρικά μουσικά θέματα και τη μουσική υπόκρουση των ταινιών. (Παραδείγματα: Ο μάγος του Οζ, Ψυχώ)
Σάουντρακ ταινιών που περιέχουν ορχηστρικά θέματα και ποπ τραγούδια. (Παραδείγματα: σειρά ταινιών Σρεκ)
Σάουντρακ βιντεοπαιχνιδιών, που συχνά κυκλοφορούν μετά την κυκλοφορία ενός παιχνιδιού, συνήθως αποτελούμενα από το θέμα και τη μουσική υπόκρουση όλων των επιπέδων του παιχνιδιού, τα μενού, τις οθόνες τίτλων, το υλικό προώθησης και σπανιότερα ηχητικά εφέ που χρησιμοποιούνται στο παιχνίδι. (Παραδείγματα: Sonic Heroes, The Legend of Zelda: Ocarina of Time)
Άλμπουμ που περιέχουν μουσική και διαλόγους από την ταινία, όπως το Ρωμαίος και Ιουλιέτα (1968) ή το πρώτο αυθεντικό άλμπουμ soundtrack του Μάγου του Οζ.
Το σάουντρακ της ταινίας κινουμένων σχεδίων του 1937 του Γουώλτ Ντίσνεϋ,Η Χιονάτη και οι επτά νάνοι ήταν το πρώτο κινηματογραφικό σάουντρακ που κυκλοφόρησε στην αγορά. Κυκλοφόρησε από την RCA Victor Records σε πολλούς δίσκους 78 στροφών τον Ιανουάριο του 1938 ως Songs from Walt Disney's Snow White and the Seven Dwarfs και έκτοτε έχει γνωρίσει πολλές διασκευές και επανεκδόσεις.
Η πρώτη ζωντανή μουσική ταινίας που κυκλοφόρησε εμπορικά ως σάουντρακ άλμπουμ ήταν η κινηματογραφική βιογραφία του 1946 του συνθέτη του Ζερόμ Κερν με τίτλο Till the Clouds Roll By από τη MGM. Το άλμπουμ κυκλοφόρησε αρχικά ως σετ τεσσάρων δίσκων 78 στροφών. Μόνο οκτώ κομμάτια από την ταινία συμπεριλήφθηκαν σε αυτή την πρώτη έκδοση του άλμπουμ. Για να χωρέσουν τα τραγούδια στις πλευρές του δίσκου, το μουσικό υλικό χρειαζόταν εκτεταμένη επεξεργασία. Αυτό συνέβαινε πριν εφευρεθούν οι κασέτες, επομένως ο παραγωγός δίσκων έπρεπε να αντιγράφει τμήματα από τους δίσκους που χρησιμοποιήθηκαν στην ταινία το ένα μετά το άλλο, από τον ένα δίσκο στον άλλο, προσθέτοντας μεταβάσεις μέχρι να δημιουργηθεί το τελικό κομμάτι. Από αυτές τις αφαιρέσεις, η ποιότητα του ήχου υπέφερε, όπως είναι φυσικό.
Ως αποτέλεσμα της ασάφειας στον ορισμό του σάουντρακ, με την πάροδο των ετών ο όρος άρχισε να χρησιμοποιείται σε οποιαδήποτε ηχογράφηση γινόταν από ταινία, είτε από το πραγματικό μουσικό τμήμα της ταινίας είτε ως επανηχογράφηση στο στούντιο σε πρότερο ή μεταγενέστερο χρόνο.
Στην ασάφεια του όρου συμβάλλουν έργα όπως το The Sound of Music Live!, το οποίο γυρίστηκε ζωντανά στο πλατό για ένα εορταστικό αφιέρωμα του NBC με πρώτη μετάδοση το 2013. Το άλμπουμ, που κυκλοφόρησε τρεις ημέρες πριν από τη μετάδοση, περιείχε προηχογραφήσεις στο στούντιο όλων των τραγουδιών που χρησιμοποιήθηκαν στο αφιέρωμα, αλλά επειδή μόνο το ορχηστρικό μέρος του υλικού από το άλμπουμ είναι το ίδιο με αυτό που χρησιμοποιήθηκε στο αφιέρωμα (δηλαδή, τα φωνητικά τραγουδήθηκαν ζωντανά πάνω από ένα προηχογραφημένο κομμάτι), δημιουργείται σύγχυση.
Μεταξύ των πιο αξιοσημείωτων άλμπουμ σάουντρακ της MGM ήταν εκείνα των ταινιών Good News (1947), Πασχαλινή παρέλασις (Easter Parade, 1948), Άννα πάρε την καραμπίνα! (Annie Get Your Gun, 1950), Τραγουδώντας στη βροχή (1952),[3]Show Boat (1951), Ένα χορό για σένα (The Band Wagon, 1953), Επτά νύφες για επτά αδέλφια (Seven Brides for Seven Brothers, 1954) και Ζιζί (1958).
Τα άλμπουμ με κινηματογραφική μουσική άρχισαν να γίνονται δημοφιλή την εποχή του δίσκου βινυλίου, αν και μερικά κυκλοφόρησαν σε άλμπουμ 78 στροφών. Η μουσική του Άλεξ Νορθ για την ταινία του 1951 Λεωφορείον ο πόθος κυκλοφόρησε σε LP 10 ιντσών από την Capitol Records και πούλησε τόσο καλά που η δισκογραφική το επανακυκλοφόρησε στη μία πλευρά ενός LP 12 ιντσών με άλλη μουσική του Μαξ Στάινερ στην πίσω όψη.
Η μουσική του Στάινερ για το Όσα παίρνει ο άνεμος έχει ηχογραφηθεί πολλές φορές, αλλά όταν η ταινία επανεκδόθηκε το 1967, η MGM Records κυκλοφόρησε τελικά ένα άλμπουμ με τη διάσημη κινηματογραφική μουσική που ηχογραφήθηκε απευθείας από το σάουντρακ της ταινίας. Όπως και η επανέκδοση της ταινίας το 1967, αυτή η έκδοση της μουσικής βελτιώθηκε για στερεοφωνική αναπαραγωγή. Τα τελευταία χρόνια, η Rhino Records κυκλοφόρησε ένα σετ από 2 σιντί με την πλήρη κινηματογραφική μουσική του Όσα παίρνει ο άνεμος, όπου έχει αποκατασταθεί ο αρχικός μονοφωνικός ήχος.
Ένα από τα σάουντρακ με τις μεγαλύτερες πωλήσεις όλων των εποχών ήταν η μουσική του Τζον Γουίλιαμς για την ταινία Star Wars. Πολλά άλμπουμ με κινηματογραφική μουσική εξαντλούνται μετά τις προβολές των ταινιών και μερικά έχουν γίνει εξαιρετικά σπάνια συλλεκτικά αντικείμενα.
Άλμπουμ με μουσική και διαλόγους
Σε σπάνιες περιπτώσεις, ένα ολόκληρο κομμάτι διαλόγων από την ταινία κυκλοφορεί σε δίσκο. Η ταινία του 1968 Ρωμαίος και Ιουλιέτα του Φράνκο Τζεφιρέλι κυκλοφόρησε ως σετ 4 LP, ως ένα LP με μουσικά αποσπάσματα και διαλόγους και ως άλμπουμ που περιείχε μόνο την κινηματογραφική μουσική της ταινίας. Η πρωτοποριακή ταινία Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ; κυκλοφόρησε από τη Warner Bros Records ως σετ 2 LP που περιέχει σχεδόν όλους τους διαλόγους από την ταινία. Η RCA Victor κυκλοφόρησε επίσης ένα διπλό άλμπουμ με όλους σχεδόν τους διαλόγους της ταινίας Ένας άνθρωπος για όλες τις εποχές (1966), η Decca Records κυκλοφόρησε ένα διπλό άλμπουμ για το Man of La Mancha (1972) και η Disney Music Group (πρώην Buena Vista Records) εξέδωσε επίσης διπλό άλμπουμ για το σάουντρακ του Χόμπιτ (1977).
Το σάουντρακ συνήθως περιέχει ορχηστρική μουσική ή κινηματογραφική μουσική. Μπορεί επίσης να περιέχει τραγούδια που τραγουδήθηκαν ή εκτελέστηκαν από χαρακτήρες σε μια σκηνή (ή μια διασκευή του τραγουδιού ηχογραφημένη εκ νέου από έναν δημοφιλή καλλιτέχνη), τραγούδια που χρησιμοποιήθηκαν ως σκόπιμη ή μη μουσική υπόκρουση σε σημαντικές σκηνές, τραγούδια που ακούγονταν στους τίτλους λήξης, ή τραγούδια που δεν σχετίζονται με την ταινία με προφανή τρόπο, αλλά συμπεριλήφθηκαν για λόγους προώθησης του σάουντρακ.
Τα σάουντρακ κυκλοφορούν συνήθως από μεγάλες δισκογραφικές και τα τραγούδια και το ίδιο το σάουντρακ μπορούν να μπουν σε μουσικά τσαρτ και να κερδίσουν μουσικά βραβεία.
Ένας δίσκος σάουντρακ μπορεί να περιέχει όλα τα είδη μουσικής, ακόμα και μουσική που είναι εμπνευσμένη αό την ταινία αλλά δεν ακούγεται σε αυτή.
Ταυτόχρονα, ένα σάουντρακ μπορεί να περιέχει πρωτότυπα κομμάτια ποπ μουσικής που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή/και που δεν είχαν κυκλοφορήσει ποτέ πριν, (μερικά από τα οποία γίνονται από μόνα τους επιτυχημένοι δίσκοι) και χρησιμοποιείται για διαφημιστικούς σκοπούς. Αυτά τα σάουντρακ περιέχουν μουσική που δεν ακούγεται καθόλου στην ταινία ή την τηλεοπτική σειρά.
Ωστόσο, ανάλογα με το είδος της ταινίας ή της εκπομπής, το σάουντρακ αυτό θα έχει καθορισμένο μοτίβο: για παράδειγμα, μια ρομαντική κομεντί μπορεί να έχει σάουντρακ με εύπεπτα τραγούδια αγάπης, ενώ μια σκοτεινή ταινία τρόμου μπορεί να αποτελείται από χαρντ ροκ μουσική.
Το 1908, ο Καμίγ Σεν-Σανς συνέθεσε την πρώτη μουσική ειδικά για χρήση σε κινηματογραφική ταινία (L'assassinat du duc de Guise), ενώ οι ηχογραφήσεις τραγουδιών που χρησιμοποιούνται σε ταινίες έγιναν δημοφιλείς τη δεκαετία του 1930. Ο Χένρυ Μαντσίνι, ο οποίος κέρδισε ένα Βραβεία Έμμυ και δύο Βραβεία Grammy για το σάουντρακ της σειράς Πίτερ Γκαν, ήταν ο πρώτος συνθέτης που γνώρισε ευρεία επιτυχία με τραγούδι από σάουντρακ.
Πριν από τη δεκαετία του 1970, τα σάουντρακ (με λίγες εξαιρέσεις), ήταν συνυφασμένα με τα μιούζικαλ, και αποτελούνταν από ένα άλμπουμ που περιείχε φωνητικά και ορχηστρικά κομμάτια (και ορχηστρικές εκδόσεις φωνητικών κομματιών), ενώ τα τραγούδια εκτελούνταν από μέλη του καστ ή από άλλους καλλιτέχνες σε διασκευές.
Μετά τη δεκαετία του 1970, τα σάουντρακ άρχισαν να χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη ποικιλομορφία και οι ακροατές περίμεναν μια μουσική επένδυση κινηματογραφικού ή τηλεοπτικού έργου.
Τα τελευταία χρόνια, ο όρος σάουντρακ έχει κάπως υποχωρήσει. Πλέον αναφέρεται συνήθως σε ορχηστρική μουσική υπόκρουση. Τα τραγούδια που ακούγονται σε μια ταινία ή τηλεοπτική σειρά αναφέρονται στους τίτλους, αλλά όχι ως μέρος του σάουντρακ.
Ψυχολογία μουσικής και σάουντρακ
Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, η γνωστική ψυχολογία και η ψυχολογία της μουσικής ξεκίνησαν μια έρευνα σχετικά με τον αντίκτυπο που ασκεί το σάουντρακ στην ερμηνεία των οπτικοακουστικών ερεθισμάτων. Η Καναδή ψυχολόγος Άναμπελ Κοέν είναι ένας από τους πρώτους που μελέτησαν συστηματικά τη σχέση μεταξύ μουσικής και κινηματογράφου στο πλαίσιο της ερμηνείας μικρών βίντεο κινουμένων σχεδίων.[4][5] Πιο πρόσφατες εμπειρικές μελέτες απέδειξαν ότι η κινηματογραφική μουσική υπερβαίνει κατά πολύ τον ρόλο του συναισθηματικού αξεσουάρ σε κινηματογραφικά πλαίσια.[6] Αντίθετα, μπορεί να αλλάξει ριζικά την ενσυναίσθηση που βιώνουν οι θεατές προς τους χαρακτήρες επί οθόνης, τα συναισθήματα που αποδίδονται (π.χ. αν ένας χαρακτήρας είναι χαρούμενος ή λυπημένος),[7] την αξιολόγηση του περιβάλλοντα χώρου, τις προσδοκίες σε σχέση με την πλοκή[8] και ηθική αξιολόγησης των χαρακτήρων.[9] Επιπλέον, μελέτες παρακολούθησης των ματιών και της κόρης διαπίστωσαν ότι η κινηματογραφική μουσική μπορεί να επηρεάσει την κατεύθυνση του βλέμματος και τη διαστολή της κόρης ανάλογα με τη συναισθηματική ένταση και τις σημασιολογικές πληροφορίες που μεταφέρονται.[10][8][11] Πρόσφατα, νέα πειράματα έδειξαν ότι η κινηματογραφική μουσική μπορεί να αλλάξει την αντίληψη του χρόνου κατά την παρακολούθηση ταινιών. Συγκεκριμένα, σάουντρακ που θεωρούνται διεγερτικά οδηγούν σε υπερεκτίμηση του χρόνου σε αντίθεση με πιο χαλαρωτική ή λυπητερή μουσική.[12] Τέλος, έχει αποδειχθεί ότι τα σάουντρακ διαμορφώνουν τη μνήμη της σκηνής που σχηματίζουν οι θεατές.[13][14][15]
Σάουντρακ βιντεοπαιχνιδιών
Κομμάτι από το σάουντρακ του βιντεοπαιχνιδιούRocks'n'Diamonds (1994)
Ο όρος "σάουντρακ" μπορεί επίσης να αναφέρεται στη μουσική που χρησιμοποιείται σε βιντεοπαιχνίδια. Ενώ τα ηχητικά εφέ χρησιμοποιούνταν σχεδόν ανέκαθεν για τη δράση κατά το παιχνίδι, η μουσική που το συνοδεύει ήταν μια μεταγενέστερη εξέλιξη. Οι Ρομπ Χάμπαρτ και Μάρτιν Γκάλγουεϊ ήταν οι πρώτοι συνθέτες ειδικά για βιντεοπαιχνίδια για τον υπολογιστή Commodore 64 της δεκαετίας του 1980. Ο Κότζι Κόντο ήταν ένας από τους πρώτους και σημαντικούς συνθέτες για τα παιχνίδια της Nintendo. Καθώς η τεχνολογία βελτιωνόταν, τα πολυφωνικά και συχνά ορχηστρικά σάουντρακ αντικατέστησαν απλές μονοφωνικές μελωδίες ξεκινώντας από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 και τα σάουντρακ δημοφιλών παιχνιδιών όπως οι σειρές Dragon Quest και Final Fantasy άρχισαν να κυκλοφορούν ξεχωριστά. Εκτός από τις συνθέσεις που γράφτηκαν ειδικά για βιντεοπαιχνίδια, η έλευση της τεχνολογίας του CD επέτρεψε στους προγραμματιστές να ενσωματώσουν τραγούδια με στο σάουντρακ τους (η σειρά Grand Theft Auto είναι ένα καλό παράδειγμα). Επιπλέον, όταν η Microsoft κυκλοφόρησε το Xbox το 2001, διέθετε μια επιλογή που επέτρεπε στους χρήστες να προσαρμόσουν το σάουντρακ για ορισμένα παιχνίδια αντιγράφοντας ένα CD στον σκληρό δίσκο.
Σάουντρακ βιβλίων
Υπάρχουν λίγες περιπτώσεις που ένα ολόκληρο σάουντρακ έχει γραφτεί ειδικά για ένα βιβλίο.
Το Kaladin, ένα σάουντρακ για το βιβλίο The Way of Kings του δημοφιλούς μυθιστοριογράφου φαντασίας Μπράντον Σάντερσον γράφτηκε από τους Black Piper.
Μια σειρά μπεστ σέλερ με τίτλο Green Rider από την Κρίστεν Μπρίτεν γιόρτασε την 25η επέτειό της με την κυκλοφορία ενός σάουντρακ για το βιβλίο με το ίδιο όνομα. Ηχογραφήθηκε στη Γιούτα και κυκλοφόρησε το 2018.
Για το μυθιστόρημα της σειράς Star Wars του 1996 με τίτλο Shadows of the Empire (που γράφτηκε από τον συγγραφέα Στιβ Πέρι), η Lucasfilm επέλεξε να γράψει μουσική ο Τζόελ Μακνίλι. Αυτό ήταν ένα πειραματικό έργο, σε αντίθεση με όλα τα άλλα σάουντρακ , καθώς ο συνθέτης είχε τη δυνατότητα να μεταφέρει γενικές διαθέσεις και θέματα, αντί να χρειάζεται να γράψει μουσική για να ρέει σε συγκεκριμένες σκηνές. Οι Sine Fiction έχουν συνθέσει σάουντρακ για μυθιστορήματα από συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας όπως ο Ισαάκ Ασίμωφ και ο Άρθουρ Κλαρκ και μέχρι στιγμής έχουν κυκλοφορήσει 19 από αυτά. Όλα είναι διαθέσιμα δωρεάν.
Ο συγγραφέας Λ. Ρον Χάμπαρντ συνέθεσε και ηχογράφησε ένα άλμπουμ σάουντρακ για το μυθιστόρημά του Battlefield Earth με τίτλο Space Jazz. Πούλησε το concept άλμπουμ ως «το μόνο πρωτότυπο ηχητικό κομμάτι που δημιουργήθηκε ποτέ για βιβλίο πριν γίνει ταινία». Υπάρχουν δύο ακόμη σάουντρακ για μυθιστορήματα του Χάμπαρντ, το Mission Earth του Έντγκαρ Γουίντερ και το To the Stars του Τσικ Κορία.
Το μυθιστόρημα του 1985 Always Coming Home της Ούρσουλα Λε Γκεν κυκλοφόρησε αρχικά σε κουτί με μια κασέτα με τίτλο Music and Poetry of the Kesh, με τρεις παραστάσεις ποίησης και δέκα μουσικές συνθέσεις του Τοντ Μπάρτον.
Καθώς η πρόσβαση στο διαδίκτυο έγινε πιο διαδεδομένη, αναπτύχθηκε παρόμοια πρακτική για τη συνοδεία έντυπων έργων με ένα θεματικό τραγούδι με δυνατότητα λήψης, αντί για τη δημιουργία ενός πλήρους και άλμπουμ ως φυσικό αντικείμενο. Η νουβέλα Chasing Homer (2019) του Λάσλο Κρασναχορκάι δημοσιεύτηκε με ένα πρωτότυπο σάουντρακ του Μίκλος Σιλβέστερ, προσβάσιμο μέσω κωδικού QR στην αρχή κάθε κεφαλαίου.[16]
↑Ansani, Alessandro; Marini, Marco; Mallia, Luca; Poggi, Isabella (2021-10-29). «Music and Time Perception in Audiovisuals: Arousing Soundtracks Lead to Time Overestimation No Matter Their Emotional Valence» (στα αγγλικά). Multimodal Technologies and Interaction5 (11): 68. doi:10.3390/mti5110068. ISSN2414-4088.
_-_National_Museum_of_American_History_-_DSC06095.JPG)
