Τα μπέγκελ έχουν προέλευση από την Πολωνία και εξαπλώθηκαν κατά τη μετανάστευση των Πολωνών Εβραίων.
Η πολωνική κουζίνα (πολωνικά: kuchnia polska, προφέρεται: [κούχνια πόλσκα]) είναι τρόπος μαγειρέματος και παρασκευής φαγητού που προέρχεται ή είναι ευρέως δημοφιλής στην Πολωνία. Η πολωνική κουζίνα έχει εξελιχθεί με την πάροδο των αιώνων για να γίνει πολύ εκλεκτή λόγω της ιστορίας της Πολωνίας και μοιράζεται πολλές ομοιότητες με τις γειτονικές γερμανική, τσεχική, σλοβακική και σιλεσιανή, καθώς και εβραϊκή μαγειρικές παραδόσεις. Ο πολωνικός τρόπος μαγειρικής σε άλλους πολιτισμούς αναφέρεται συχνά ως à la polonaise.
Η πολωνική κουζίνα είναι πλούσια σε κρέας, ειδικά χοιρινό, κοτόπουλο και βόειο κρέας, επιπροσθέτως μιας μεγάλης ποικιλία λαχανικών, μπαχαρικών και βοτάνων. Είναι επίσης χαρακτηριστική στη χρήση διαφόρων ειδών νουντλς, καθώς και δημητριακών και φαγόπυρων. Σε γενικές γραμμές, η πολωνική κουζίνα είναι πλούσια και βαριά στη χρήση βουτύρου, κρέμας, αυγών και καρυκευμάτων. Τα παραδοσιακά πιάτα απαιτούν μεγάλη προετοιμασία. Πολλοί Πολωνοί επιτρέπουν στον εαυτό τους ένα γενναιόδωρο ποσό του χρόνου για να σερβίρουν και να απολαύσουν το γιορτινό γεύμα τους, ιδιαίτερα στο δείπνο της παραμονής των Χριστουγέννων (Βιγκίλια) ή στο πρωινό του Πάσχα, το οποίο μπορεί να χρειαστεί αρκετές μέρες για να προετοιμαστούν στο σύνολό τους.
Ένα παραδοσιακό πολωνικό δείπνο αποτελείται από τρία πιάτα, ξεκινώντας με μια σούπα όπως ο δημοφιλές ζωμός ρόσουου και τοματόσουπα. Στα εστιατόρια, οι σούπες ακολουθούνται από ένα ορεκτικό όπως ρέγγα (παρασκευασμένη είτε σε κρέμα, λάδι ή πηχτή) ή άλλα αλλαντικά και σαλάτες λαχανικών. Το κύριο πιάτο περιλαμβάνει συνήθως μια μερίδα κρέατος, όπως ψητή χοιρινή παναρισμένη κοτολέτα ή κοτόπουλο, μαζί με λαχανοσαλάτα, τεμαχισμένες ρίζες λαχανικών με λεμόνι και ζάχαρη (καρότο, σελινόριζα, φουρνιστό παντζάρι), ξινολάχανο ή σαλάτα μιζέρια. Τα συνοδευτικά πιάτα είναι συνήθως βραστές πατάτες, ρύζι ή λιγότερο συχνά φαγόπυρο. Τα γεύματα συχνά ολοκληρώνονται με ένα επιδόρπιο, όπως μακόβιετς (makowiec, ρολό παπαρουνόσπορου), τάρτα κρέμας ναπολεόνκα ή τσίζκεϊκ σέρνικ (sernik).
Σε διεθνές επίπεδο, εάν μια πολωνική παράδοση μαγειρικής χρησιμοποιείται σε άλλες κουζίνες, αναφέρεται ως à la polonaise, από τα γαλλικά. Στη Γαλλία, η χρήση βουτύρου αντί για μαγειρικό λάδι, το τηγάνισμα λαχανικών με βουτυρωμένες φρυγανιές, κιμά και μαγειρεμένα αυγά (γαρνιτούρα Πολονέζ), καθώς και η προσθήκη χρένου, χυμού λεμονιού ή ξινής κρέμας σε σάλτσες, όπως η σάλτσα βελουτέ, είναι γνωστή με αυτόν τον όρο.[3][4]
Η πολωνική κουζίνα του Μεσαίωνα βασίστηκε σε πιάτα από γεωργικά προϊόντα και καλλιέργειες δημητριακών (κεχρί, σίκαλη, σιτάρι), κρέατα άγριων και αγροτικών ζώων, φρούτα, μούρα και θηράματα, μέλι, βότανα και τοπικά μπαχαρικά. Ήταν γνωστή κυρίως για την άφθονη χρήση αλατιού από τη Βιελίτσκα και τη μόνιμη παρουσία πλιγουριού (kasza). Μια υψηλή θερμιδική αξία πιάτων και πίνοντας μπύρα ή υδρόμελι ως βασικό ποτό ήταν χαρακτηριστικό της πολωνικής κουζίνας του Μεσαίωνα
Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα η κουζίνα της Πολωνίας ήταν βαριά και πικάντικη. Δύο κύρια συστατικά ήταν το κρέας (τόσο το κυνήγι όσο και το βόειο κρέας) και τα δημητριακά. Τα τελευταία αποτελούσαν αρχικά το κεχρί πρόσο (panicum miliaceum), αλλά αργότερα στον Μεσαίωνα άλλα είδη δημητριακών χρησιμοποιήθηκαν ευρέως. Οι περισσότεροι δεν χρησιμοποίησαν ψωμί και αντ' αυτού κατανάλωναν δημητριακά με τη μορφή φαγόπυρου ή διαφόρων τύπων πίτας, μερικά από τα οποία (για παράδειγμα το κόουατς) θεωρούνται παραδοσιακές συνταγές ακόμη και τον 21ο αιώνα. Εκτός από τα δημητριακά, ένα μεγάλο μέρος της καθημερινής διατροφής των Πολωνών του Μεσαίωνα αποτελούταν από φασόλια, κυρίως κουκιά και μπιζέλια. Καθώς η επικράτεια της Πολωνίας ήταν δασώδης, η χρήση μανιταριών, μούρων, ξηρών καρπών και άγριου μελιού ήταν επίσης ευρέως διαδεδομένη. Μεταξύ των εδεσμάτων της πολωνικής αριστοκρατίας ήταν σιγοβρασμένα με μέλι πόδια αρκούδας σερβιρισμένα με σαλάτα με γεύση χρένου (τώρα είδος που προστατεύονται στην Πολωνία), καπνιστή γλώσσα αρκούδας και μπέικον αρκούδα.[5][6]
Πιερνίκι (πολωνικό τζίντζερμπρεντ) από το Τόρουν, συνταγή του 14ου αιώνα.
Χάρη στις στενές εμπορικές σχέσεις με την Τουρκία και τις χώρες του Καυκάσου, η τιμή των μπαχαρικών (όπως το μαύρο πιπέρι και το μοσχοκάρυδο) ήταν πολύ χαμηλότερη στην Πολωνία από την υπόλοιπη Ευρώπη, επομένως οι πικάντικες σάλτσες έγιναν δημοφιλείς. Η χρήση δύο βασικών σαλτσών (jucha czerwona και jucha szara, ή κόκκινο και το γκρίζο αίμα στα παλαιά πολωνικά) παρέμεινε διαδεδομένη τουλάχιστον μέχρι τον 18ο αιώνα.[7]
Τα καθημερινά ποτά περιελάμβαναν γάλα, τυρόγαλα, βουτυρόγαλα και διάφορες αφεψήματα βοτάνων. Τα πιο δημοφιλή αλκοολούχα ποτά ήταν η μπύρα και το υδρόμελι. Ωστόσο, το 16ο αιώνα οι ανώτερες τάξεις άρχισαν να εισάγουν ουγγρικά και σιλεσικάκρασιά. Το υδρόμελι ήταν τόσο διαδεδομένο, που τον 13ο αιώνα ο πρίγκιπας Λέσεκ Α΄ ο Λευκός εξήγησε στον Πάπα ότι οι Πολωνοί ιππότες δεν μπορούσαν να συμμετάσχουν σε μια σταυροφορία, καθώς δεν υπήρχε υδρόμελι στους Αγίους Τόπους.[8] Επίσης, η βότκα έγινε δημοφιλής, πιθανώς πρώτα μεταξύ των κατώτερων τάξεων. Υπάρχουν γραπτές αποδείξεις που υποδηλώνουν ότι η βότκα προέρχεται από την Πολωνία. Η λέξη «βότκα» καταγράφηκε για πρώτη φορά το 1405 στο Akta Grodzkie,[9] τα δικαστικά έγγραφα από το Παλατινάτο του Σαντόμιες στην Πολωνία. Εκείνη την εποχή, η λέξη wódka (βότκα) αναφερόταν σε χημικές ενώσεις όπως φάρμακα και καλλυντικά, ενώ το δημοφιλές ρόφημα ονομάστηκε gorzałka (γκοζάουκα) (από το παλαιό πολωνικό gorzeć).
Αναγέννηση
Μαζί με την Ιταλίδα βασίλισσα Μπόνα Σφόρτσα (δεύτερη σύζυγος του Σιγισμούνδου Α΄ της Πολωνίας), πολλοί Ιταλοί μάγειρες ήρθαν στην Πολωνία μετά το 1518. Παρά το γεγονός ότι τα γηγενή λαχανικά ήταν ένα αρχαίο και αναπόσπαστο μέρος της κουζίνας, αυτό ξεκίνησε μια περίοδο κατά την οποία τα λαχανικά, όπως το μαρούλι, το πράσο, η σελινόριζα και το λάχανο χρησιμοποιήθηκαν ευρύτερα. Ακόμα και σήμερα, ορισμένα από αυτά τα λαχανικά αναφέρονται στα πολωνικά ως włoszczyzna (βουοστσίζνα), μια λέξη που προέρχεται από το Włochy (Βουόχι), το πολωνικό όνομα για την Ιταλία. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η χρήση μπαχαρικών, που έφτασαν στην Πολωνία μέσω εμπορικών οδών της Δυτικής Ασίας, ήταν κοινή μεταξύ εκείνων που μπορούσαν να τα αντέξουν οικονομικά και τα πιάτα που θεωρούνταν κομψά θα μπορούσαν να είναι πολύ πικάντικα. Ωστόσο, η ιδέα ότι η βασίλισσα Μπόνα ήταν η πρώτη που εισήγαγε λαχανικά στην Πολωνία είναι λανθασμένη. Ενώ οι νότιοι μάγειροι της ίσως βοήθησαν στην ανάδειξη και επέκταση του ρόλου των διαφόρων λαχανικών στη βασιλική πολωνική κουζίνα, τα αρχεία δείχνουν ότι η αυλή του βασιλιά Λαδίσλαου Β΄ (στα πολωνικά Władysław II Jagiełło, πέθανε το 1434, πάνω από 80 χρόνια πριν από τη βασιλεία της) απολάμβανε μια ποικιλία λαχανικών, όπως μαρούλι, παντζάρια, λάχανο, γογγύλια, καρότα, μπιζέλια και κουνουπίδι.
Το αγγουράκι τουρσί πολωνικού στιλ (ogórek kiszony) είναι μια ποικιλία που αναπτύχθηκε στο βόρειο τμήμα της Κεντρικής Ευρώπης. Έχει εξαχθεί παγκοσμίως και βρίσκεται στις κουζίνες πολλών χωρών. Συντηρείται συνήθως σε ξύλινα βαρέλια. Ένα αγγουράκι που διατηρείται σε άλμη μόνο για λίγες μέρες έχει διαφορετική γεύση (λιγότερο ξινή) από ένα που διατηρείται σε άλμη για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και ονομάζεται ogórek małosolny, που σημαίνει «ελαφρώς αλατισμένο αγγουράκι». Ένα άλλο είδος αγγουρακίου τουρσί, δημοφιλές στην Πολωνία, είναι το ogórek konserwowy (διατηρημένο αγγουράκι) το οποίο διατηρείται σε ξύδι και όχι σε άλμη και χρησιμοποιούνται διαφορετικά μπαχαρικά δημιουργώντας μια γλυκιά και ξινή γεύση.
Το μόνο αδιαμφισβήτητο γεγονός είναι ότι η αυλή της Βασίλισσας Μπόνα έτρωγε με ιταλικό τρόπο, επειδή χρησιμοποίησε αποκλειστικά Ιταλούς μάγειρες, μερικοί από τους οποίους προσλήφθηκαν αρχικά για να προετοιμάσουν δεξιώσεις για αριστοκρατικές οικογένειες, αλλά οι οποίοι σύντομα σέρβιραν τυπικά ιταλικά πιάτα ως μέρος του καθημερινού μενού της αυλής. Αρχεία της αυλής δείχνουν ότι η βασίλισσα Μπόνα εισήγαγε μεγάλες ποσότητες φρούτων από τη Νότια Ευρώπη, την Αμερική και τη Δυτική Ασία (πορτοκάλια, λεμόνια, ρόδια, ελιές, σύκα, τομάτες), λαχανικά (πατάτες και καλαμπόκι), ξηρούς καρπούς (κάστανα, σταφίδες και αμύγδαλα, συμπεριλαμβανομένης της αμυγδαλόπαστας), μαζί με κόκκους (όπως ρύζι), ζάχαρη από ζαχαροκάλαμο και ιταλικό ελαιόλαδο. Η αυλή εισήγαγε επίσης διάφορα βότανα και μπαχαρικά, όπως μαύρο πιπέρι, μάραθο, σαφράνι, πιπερόριζα, μοσχοκάρυδο, γαρίφαλο και κανέλα.[10]
Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία
Μέχρι τον διαμελισμό της από τις γειτονικές αυτοκρατορίες, η Πολωνία ήταν μια από τις μεγαλύτερες χώρες στον κόσμο και περιλάμβανε πολλές περιοχές με τις δικές τους χαρακτηριστικές μαγειρικές παραδόσεις.[10] Δύο διαδοχικοί Πολωνοί βασιλιάδες, ο Βλαδίσλαος Δ΄ και ο Ιωάννης Β΄ Καζίμιρ παντρεύτηκαν την ίδια Γαλλίδα Δούκισσα, τη Μαρία Λουίζα Γκοντζάγκα (πολωνικά: Ludwika Maria), κόρη του Καρόλου Α΄ της Μάντουα, οποία εκδιώχθηκε από τον βασιλιά Λουδοβίκο ΙΓ΄ της Γαλλίας για την αφοσίωσή της στον αντίπαλό του Γκαστόν της Γαλλίας. Η Μαρία Λουίζα έφτασε στη Βαρσοβία το 1646 ως χήρα και παντρεύτηκε ξανά το 1649. Η Λουντβίκα έφερε μαζί της μία αυλή γεμάτη Γάλλους, συμπεριλαμβανομένων αυλικών, γραμματέων, αξιωματικών του στρατού, γιατρών, εμπόρων, τεχνιτών, καθώς και πολλών μαγείρων.
Μπίγκος (στιφάδο του κυνηγού), πολωνικό εθνικό πιάτο με διάφορα κομμάτια κρέατος και λουκάνικων, λάχανο, λάχανο τουρσί, συχνά ολόκληρες ή πολτοποιημένες ντομάτες, μέλι και μανιτάρια.
Αρχεία δείχνουν ότι οι καλεσμένοι της ψυχαγωγούνταν με τα ακόλουθα: πτηνά, όπως βομβυκίλλες, κεδρότσιχες, χιονοτσίχλονα, αγριόκοτες, πέρδικες, λυροπετεινούς, και αγριόκουρκους, κυνήγι του δάσους, ψάρια και μαλάκια, όπως φιδόψαρα, πέστροφες, θύμαλλους, φρέσκους και καπνιστούς σολομούς, πησσιά, αλατισμένες ρέγγες, λάμπραινες σε ξύδι, στρείδια, σαλιγκάρια και γενοβέζικο πατέ, καθώς και φρέσκα φρούτα και κάστανα. Σερβίρονταν γαλλικά και ιταλικά κρασιά, καθώς και ντόπιες μπύρες και υδρόμελι. Τα πιάτα παρασκευάζονταν σύμφωνα μόνο με γαλλικές συνταγές. Η βασιλική αυλή με όλες τις καινοτομίες της άσκησε ευρεία επιρροή στις υπόλοιπες αριστοκρατικές κατοικίες και ευγενή ανάκτορα σε όλη την Πολωνία. Η γαλλική κουζίνα ήταν στη μόδα και πολλές οικογένειες χρησιμοποίησαν πρόθυμα Γάλλους μάγειρες και παρασκευαστές πατέ. Στα μέσα του 18ου αιώνα, στα πολωνικά τραπέζια εμφανίστηκε η γαλλική σαμπάνια.[10] Επίσης, μεταξύ των πιο σημαντικών εκείνης της περιόδου ήταν η λιθουανική, η εβραϊκή, η γερμανική και η ουγγρική κουζίνα, όπως και η αρμενική, οι οποίες έφτασαν στην Πολωνία πριν από τον 17ο αιώνα μαζί με πολλούς εποίκους, ιδίως στο νοτιοανατολικό τμήμα της Κοινοπολιτείας. Σημαντικά πιάτα της Δυτικής Ασίας έφτασαν στα πολωνικά τραπέζια χάρη στο εμπόριο των Αρμενίων και την πολιτιστική ανταλλαγή με τον γείτονα της Πολωνίας - την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Σπάνιες λιχουδιές μεταφέρθηκαν στη βασιλική αυλή ως δώρα από σουλτάνους και βασιλικούς απεσταλμένους. Οι ισχυρότερες επιρροές σημειώθηκαν στις πόλεις Λβουφ, Κρακοβία, Καμιένιετς Ποντόλσκι και Ζάμοτς λόγω πολλών Αρμενίων που ζούσαν μόνιμα εκεί. Επίσης, λόγω της στενής επαφής με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο καφές (kawa) και η μπόζα έγιναν δημοφιλείς.
Με την επακόλουθη παρακμή της Πολωνίας και την κρίση παραγωγής σιτηρών που ακολούθησε τον Κατακλυσμό, οι πατάτες άρχισαν να αντικαθιστούν την παραδοσιακή χρήση δημητριακών. Το παλαιότερο επιζών Πολωνικό βιβλίο μαγειρικής, Compendium ferculorum, albo Zebranie potraw («Συλλογή πιάτων») του Στανίσουαφ Τσερνιέτσκι, δημοσιεύθηκε στην Κρακοβία το 1682.[11][12] Υπό το διαμελισμό, η κουζίνα της Πολωνίας επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από τις κουζίνες των γύρω αυτοκρατοριών. Αυτό περιελάμβανε τη ρωσική και γερμανική κουζίνα, αλλά και τις γαστρονομικές παραδόσεις των περισσότερων εθνών της αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας. Ο 19ος αιώνας είδε επίσης τη δημιουργία πολλών πολωνικών βιβλίων μαγειρικής, από τους Γιαν Σίτλερ, Άννα Τσιουντζιεβίτσκα, Βιντσέντα Ζαβάντζκα, Λουτσίνα Τσφιερτσακιεβιτσόβα και άλλους.
Μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο
Οι πιο ανθεκτικές μαγειρικές παραδόσεις της Πολωνίας είναι τα πιερόγκι, ένα εθνικό πιάτο της Πολωνίας, το οποίο προέρχεται από τις αρχαίες μαγειρικές παραδόσεις των πρώην πολωνικών ανατολικών εδαφών (Κρέσι).[13]
Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η Πολωνία έγινε κομμουνιστική χώρα που προσχώρησε στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας. Μερικά εστιατόρια κρατικοποιήθηκαν. Οι κομμουνιστές οραματίστηκαν ένα δίκτυο αιθουσών μεσημεριανού που ονόμασαν «μπουφέ» για τους εργαζόμενους σε διάφορες εταιρείες και μπαρ μλέτσνι («μπαρ γάλακτος») για τους πολίτες. Η πλειονότητα των εστιατορίων που επέζησαν τη δεκαετία του 1940 και του 1950 ήταν κρατικής ιδιοκτησίας. Οι αίθουσες μεσημεριανού γεύματος στο χώρο εργασίας προωθούσαν κυρίως φθηνά γεύματα, όπως σούπες όλων των ειδών, κεφτεδάκια και χοιρινές μπριζόλες και είδη όπως τηγανίτες πατάτας (placki ziemniaczane), τηγανίτες μήλου (placki z jablkami), κοπίτκα (kopytka, πατάτα σε στυλ νιόκι), λενίβε (leniwe, λευκό τυρί του αγρότη που σερβίρεται γλυκό σε στυλ νιόκι) και πιερόγκι. Ένα τυπικό δεύτερο πιάτο αποτελούταν από κοτολέτα με κρέας που σερβίροταν με πατάτες ή φαγόπυρο και σουρούφκα (surówka, ωμά, ζουλιέν λαχανικά). Το δημοφιλές πολωνικό κολέτο schabowy είναι παναρισμένη κοτολέτα παρόμοια με το αυστριακόβιεννέζικο σνίτσελ και την ιταλική και ισπανική μιλανέζα.
Με την πάροδο του χρόνου, η οικονομία ανεπάρκειας οδήγησε σε έλλειψη κρέατος, καφέ, τσαγιού και άλλων προϊόντων καθημερινής χρήσης. Πολλά προϊόντα όπως η σοκολάτα, η ζάχαρη και το κρέας διανέμονταν, με ένα συγκεκριμένο όριο ανάλογα την κοινωνική τάξη και τις απαιτήσεις υγείας. Οι χειρώνακτες εργαζόμενοι και οι έγκυες γυναίκες είχαν γενικά δικαίωμα σε περισσότερα προϊόντα διατροφής. Οι εισαγωγές ήταν περιορισμένες και το μεγαλύτερο μέρος της προσφοράς τροφίμων ήταν εγχώριο. Η κουζίνα έγινε ομοιογενής και το να είσαι σεφ δεν ήταν πια ένα διάσημο επάγγελμα και για δεκαετίες η χώρα ουσιαστικά αποσυνδέθηκε από οποιαδήποτε ξένη κουζίνα.[14] Τροπικά φρούτα (εσπεριδοειδή, μπανάνες, ανανάς, κ.λπ.) ήταν διαθέσιμα κατά τη διάρκεια των διακοπών και τα ντόπια φρούτα και λαχανικά ήταν κυρίως εποχιακά, αλλά ήταν διαθέσιμα σε ιδιωτικούς πάγκους. Για το μεγαλύτερο μέρος του έτους, οι Πολωνοί έπρεπε να περάσουν μόνο με εγχώρια χειμερινά φρούτα και λαχανικά: μήλα, δαμάσκηνα, σταφίδες, κρεμμύδια, πατάτες, λάχανο, ριζικά λαχανικά και κατεψυγμένα προϊόντα. Άλλα προϊόντα διατροφής (ξένης προέλευσης) ήταν διαθέσιμα σε αγορές σε υψηλές τιμές.
Αυτή η κατάσταση οδήγησε με τη σειρά της στη σταδιακή αντικατάσταση της παραδοσιακής πολωνικής κουζίνας με φαγητό που παρασκευαζόταν από οτιδήποτε ήταν διαθέσιμο εκείνη τη στιγμή. Μεταξύ των δημοφιλών πιάτων που σέρβιραν τα δημόσια εστιατόρια ήταν το kotlet mielony (μπιφτέκι), ένα είδος χάμπεργκερ που σερβιρόταν συχνά με πουρέ τεύτλων και φρέσκα καρότα. Οι παραδοσιακές συνταγές διατηρήθηκαν ως επί το πλείστον κατά τη διάρκεια της γιορτής της Βιγκίλια (Παραμονή Χριστουγέννων), για την οποία πολλές οικογένειες προσπαθούσαν να προετοιμάσουν 12 παραδοσιακά πιάτα.
Μια δημοφιλής μορφή πιάτων με ψάρι ήταν, και εξακολουθεί να είναι, το παπρίκας στσετσίνσκι (paprykarz szczeciński) από το λιμάνι του Στσέτσιν, που συνήθως προστείθονταν στα σάντουιτς ως άλειμμα.
Ζαπιεκάνκα, μια μπαγκέτα με λιωμένο τυρί, κρέας, μανιτάρια, κρεμμύδια και κέτσαπ. Ένα δημοφιλές φαγητό του δρόμου μέχρι και σήμερα, με προέλευση από τη δεκαετία του 1970.
Σύγχρονη εποχή
Με την πτώση του κομμουνισμού στην Πολωνία το 1989, άνοιξε ένα κύμα νέων εστιατορίων και τα βασικά τρόφιμα αποκτήθηκαν και πάλι εύκολα. Αυτό οδήγησε σε μια σταδιακή επιστροφή πλούσιας παραδοσιακής πολωνικής κουζίνας, τόσο στο σπίτι όσο και στα εστιατόρια. Ταυτόχρονα, εστιατόρια και σούπερ μάρκετ προώθησαν τη χρήση τυπικών συστατικών άλλων κουζινών του κόσμου. Ανάμεσα στα πιο αξιόλογα τρόφιμα που ξεκίνησαν να γίνονται κοινά στην Πολωνία ήταν τα κολοκυνθοειδή, τα κολοκύθια και όλα τα είδη των ψαριών. Κατά τη διάρκεια των κομμουνιστικών χρόνων, αυτά ήταν διαθέσιμα φρέσκα κυρίως στις παραθαλάσσιες περιοχές.
Τα τελευταία χρόνια έχουν δει την έλευση μιας κίνησης «αργού φαγητού» και πολλά τηλεοπτικά προγράμματα αφιερωμένα σε άλλες κουζίνες, καθώς και στην παραδοσιακή πολωνική κουζίνα έχουν αποκτήσει δημοτικότητα. Το 2011, κυκλοφόρησε στο Λονδίνο ένα νοσταλγικό βιβλίο μαγειρικής (γραμμένο στα αγγλικά) που συνδυάζει τις αναμνήσεις ενός παιδιού που μεγάλωσε την περίοδο του Έντβαρντ Γκιέρεκ με παραδοσιακές πολωνικές συνταγές.[15][16]
Η δημοτικότητα του αμερικανικού φαγητού στην Πολωνία, συνήθως McDonald's, KFC και Pizza Hut, μειώνεται, καθώς οι Πολωνοί προτιμούν τη δική τους κουζίνα, συμπεριλαμβανομένου του γρήγορου φαγητού. Εν τω μεταξύ, τα ντονέρ κεμπάπ κερδίζουν δημοτικότητα. Παρ' όλα αυτά, στην πλειονότητα της Πολωνίας μπορεί κανείς να πάρει παραδοσιακά και πολύ δημοφιλή πολωνικά φαγητά του δρόμου, όπως το ζαπιεκάνκα, μια μπαγκέτα σε στυλ πεινιρλί με τυρί, μανιτάρια, κρεμμύδι και μερικές φορές κρέας και κέτσαπ. Υπάρχουν επίσης πολλά εστιατόρια γρήγορης εξυπηρέτησης μικρής κλίμακας που συνήθως σερβίρουν κεμπάπ, χάμπεργκερ, χοτ ντογκ και πολωνικό λουκάνικο κιελμπάσα. Στη νότια ορεινή περιοχή, το οστσίπεκ που σερβίρεται με μαρμελάδα κράνμπερι είναι ένα δημοφιλές φαγητό του δρόμου.
Το παραδοσιακό δείπνο της Παραμονής Χριστουγέννων ονομάζεται Βιγκίλια και δεν περιλαμβάνει κρέας, όπου συνήθως αποτελείται από μπορς με ούσκα - ένα κλασικό πολωνικό ορεκτικό της Παραμονής Χριστουγέννων -, ακολουθούμενο από τηγανητό κυπρίνο, κυπρίνο φιλέτο ή μπακαλιάρο με μήλο & σαλάτα φρέσκου πράσου, κυπρίνο σε πηχτή, κ.λπ.. Παραδοσιακά ο κυπρίνος (τηγανητός ή εβραϊκού στυλ) αποτελεί βασικό συστατικό του γεύματος της Παραμονής Χριστουγέννων σε όλη την Πολωνία. Άλλα δημοφιλή πιάτα, για την επόμενη μέρα, περιλαμβάνουν ρέγγα τουρσί, ρολάκια ρέγγας, πιερόγκι με ξινολάχανο και μανιτάρια του δάσους, ψαρόσουπα, κιελμπάσα, ζαμπόν χοιρομέρι, μπίγκος και σαλάτες λαχανικών. Μεταξύ των δημοφιλών επιδορπίων είναι το τζίντζερμπρεντ, το τσιζκέικ, διάφορα φρούτα όπως τα πορτοκάλια, μεταξύ άλλων, ρολό παπαρουνόσπορου μακόβιετς (makówki στη Σιλεσία), φρούτα κόμποτ, κλούσκι με σπόρους παπαρούνας και τζίντζερμπρεντ. Τα ντόπια πιάτα ανά περιοχή περιλαμβάνουν τα ζούρεκ, σιεμιενότκα (στη Σιλεσία ) και καλντούνι, γεμιστά ντάμπλινγκ με μανιτάρια ή κρέας από τις ανατολικές περιοχές.
Η Γλυκοπέμπτη, ή Λιπαρή Πέμπτη (Tłusty Czwartek), είναι ένα πολωνικό γαστρονομικό έθιμο της τελευταίας Πέμπτης πριν από τη Σαρακοστή, η οποία είναι αντίστοιχη με την Ημέρα Τηγανίτων. Παραδοσιακά, είναι μια ευκαιρία απόλαυσης γλυκών και κέικ πριν από τις σαράντα ημέρες νηστείας που ασκείται από τους Καθολικούς μέχρι το Πάσχα. Τα πιο δημοφιλή γλυκά της Γλυκοπέμπτης είναι τα πόντσκι (pączki, πολωνικά ντόνατς) και τα φαβόρκι (faworki, φτερά αγγέλου), που είναι αντίστοιχα με το γαλλικό μπενιέ. Τα παραδοσιακά πολωνικά ντόνατς είναι γεμισμένα με μαρμελάδα ροδοπέταλων, μαρμελάδα δαμάσκηνου ή μήλου και καλύπτονται με γλάσο από φλούδα πορτοκαλιού ή με ζάχαρη άχνη. Το Γλυκοπέμπτη συνήθιζε να σηματοδοτεί την αρχή της «Λιπαρής Εβδομάδας», μια περίοδο μεγάλης αδηφαγίας κατά την οποία οι Πολωνοί πρόγονοι κατανάλωναν πιάτα που σερβίρονταν με λαρδί (smalec), μπέικον και κάθε είδους κρέας.
Τα αυθεντικά ντόνατς, που ήταν δημοφιλή μέχρι τον 16ο αιώνα, φτιάχνονταν από την ίδια ζύμη με το ψωμί και γεμίζονταν με χοιρινό και τηγανίζονταν σε λαρδί. Μόνο αργότερα φτιάχνονταν ως γλυκά.
Τοματόσουπα (zupa pomidorowa) με ρύζι ή νουντλς είναι ένα δημοφιλές πιάτο ως μέρος ενός πολωνικού δείπνου. Ζούρεκ (ξινή σούπα σίκαλης με άσπρο κιελμπάσα και αυγό).
Zupa pomidorowa (Ζούπα πομιντορόβα) - Τοματόσουπα, συνήθως σερβίρεται με ζυμαρικά ή ρύζι.
Kartoflanka (Καρτοφλάνκα) - Πατατόσουπα.
Barszcz (Μπορς) - Η αυστηρά χορτοφαγική εκδοχή του είναι το πρώτο πιάτο κατά τη διάρκεια της γιορτής της Παραμονής Χριστουγέννων και σερβίρεται με ζυμαρικά που ονομάζονται «ούσκα» (ντάμπλινγκ «μικρά αυτιά») με γέμιση μανιταριού (μπορεί να χρησιμοποιηθεί και το λάχανο τουρσί). Φτιάχνεται από παντζάρια.
Czernina ή Czarnina (Τσερνίνα ή Τσαρνίνα) - Σούπα πάπιας ή σούπα αίματος πάπιας φτιαγμένη με ζωμό πάπιας και αίμα πάπιας, όπου το αίμα δίνει στη σούπα ένα σκούρο χρώμα, εξ ου και το «czarny» (μαύρο). Οι συνταγές ποικίλλουν ευρέως, αλλά συχνά προστίθενται γλυκά και ξινά συστατικά, συνήθως ξίδι και συχνά ζάχαρη, χυμός φρούτων ή φρούτα (π.χ. δαμάσκηνα, αχλάδια) και συνήθως σερβίρεται με κρέας πάπιας και χυλοπίτες κλούσκι.
Chłodnik (Χουόντνικ) - Κρύα παντζαρόσουπα από ξινόγαλα, νεαρά φύλλα παντζαριών, παντζάρια, αγγούρια και ψιλοκομμένο φρέσκο άνηθο.
Zupa buraczkowa (Ζούπα μπουρατσκόβα) - Κόκκινη παντζαρόσουπα με πατάτες. Παρόμοιο με το παραδοσιακό μπορς, αν και διαφορετική συνταγή. Ωστόσο και τα δύο χρησιμοποιούν παντζάρια.
Zupa szczawiowa (Ζούπα στσαβιόβα) - Λαπαθόσουπα από φύλλα λάπαθου, σερβίρεται με σφιχτό βραστό αυγό.
Żur ή Żurek (Ζουρ ή Ζούρεκ) - Ζουρ με πατάτες, πολωνικό λουκάνικο (κιελμπάσα) και αυγό. Ανάλογα με το τμήμα της Πολωνίας που προέρχεται μπορεί να περιέχει και μανιτάρια. Αυτό το πιάτο ονομάζεται επίσης ζούρεκ σταροβιέισκι (żurek starowiejski, παλαιού στυλ σούπα σίκαλης της υπαίθρου).
Zalewajka (Ζαλεβάικα) - Σούπα με βάση την πατάτα με ξινή σίκαλη από ψωμί μαγιάς, παραδοσιακό στο Λοτζ και στην κεντρική Πολωνία.
Grochówka (Γρκοχούφκα) - Μπιζελόσουπα με πατάτα, καρότ και κιελμπάσα.
Kapuśniak (Καπούσνιακ) - Λαχανόσουπα με κοτόπουλο και καρότο.
Zupa jarzynowa (Ζούπα γιαζινόβα) - Κοτόπουλο με σούπα λαχανικών με βάση ζωμό λαχανικών.
Zupa owocowa (Ζούπα οβοτσόβα) - Σούπα με φρούτα, σερβίρεται κρύα με διαφορετικά φρούτα κατά τη διάρκεια του ζεστού καλοκαιριού.
Κρέας και ψάρι
Ένα τυπικό πολωνικό γεύμα: kotlety mielone (κοτολέτα χοιρινού κιμά), πατάτες, παντζάρια και τσάι με λεμόνι.Ρολάκια ρέγγας, τυλιχτά φιλέτα τουρσί ρέγγας που σερβίρονται κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων. Παραδοσιακή στην πολωνική, τη γερμανική και την εβραϊκή κουζίνα.
Baranina (Μπαρανίνα) - ψημένο, βραστό ή ψητό στη σχάρα πρόβειο κρέας.
Bigos (Μπίγκος) - κρέας, κυρίως στιφάδο κιελμπάσα με ξινολάχανο και κρεμμύδια, γνωστό ως «στιφάδο του κυνηγού» λόγω της προσθήκης θηραμάτων και κομματιών άλλων κρεάτων
Bitki wołowe z pieczarkami/grzybami (Μπίτκι βοουόβε ζ πιετσαρκάμι/γκζιμπάμι) - μοσχαρίσιες μπριζόλες με μανιτάρια.
Bitki wieprzowe w sosie własnym (Μπίτκι βιεπσόβε β σόσιε βουάσνιμ) - χοιρινές μπριζόλες με σάλτσα.
Golonka (Γκολόνκα) - βραστό χοιρινό κότσι
Gołąbki (Γκοουόμπκι) - ρολά λάχανου (κυρίως με κιμά και ρύζι), που σερβίρεται με μανιτάρια ή σάλτσα τομάτας.
Gulasz (Γκούλας) - στιφάδο κρέατος, ζυμαρικά και λαχανικά, καρυκεύματα με πάπρικα και μπαχαρικά
Karkówka (Καρκούφκα) - χοιρινός λαιμός, συνήθως ψημένος
Kiełbasa (Κιελμπάσα) - λουκάνικο, καπνιστό ή βραστό. Είναι βασικό υλικό της πολωνικής κουζίνας και έρχεται σε δεκάδες ποικιλίες, συνήθως χοιρινό. Οι συνταγές διαφέρουν ανάλογα με την περιοχή
Kotlet mielony wieprzowy (Κότλετ μιελόνι βιεπσόβι) - το αυθεντικό μπιφτέκι φτιαγμένο με φρέσκο χοιρινό κιμά, αυγό, ψιλοκομμένα κρεμμύδια, ψωμί και μπαχαρικά, τυλιγμένα σε τριμμένη φρυγανιά
Pierogi (Πιερόγκι) - ντάμπλινγκ σε σχήμα ημισέληνου. Τα αλμυρά πιερόγκι μπορούν να έχουν γέμιση με ξινολάχανο και μανιτάρια, με πατάτα και τηγανητό κρεμμύδι (ρώσικα πιερόγκι, «pierogi ruskie»), με τυρί και μαύρο πιπέρι ή με λεπτό κιμά.
Τα γλυκά πιερόγκι μπορούν να έχουν γέμιση με γλυκό τυρί ή με εποχιακά φρούτα, όπως μύρτιλλα, δαμάσκηνα, βύσσινα, κ.λπ..[17]
Placki ziemniaczane/kartoflane (Πλάτσκι ζιεμνιατσάνε/καρτοφλάνε) - τηγανίτες με τηγανητές πατάτες και αλεύρι πατάτας
Pyzy (Πίζι) - ντάμπλινγκ πατάτας που μπορούν να έχουν γέμιση με κιμά ή γλυκό τυρί
Συνοδευτικά και σαλάτες
Κότλετ σχαμπόβι (παναρισμένο χοιρινό παϊδάκι) με καρτόφλε (βραστές πατάτες). Η μιζέρια είναι σαλάτα από ξινή κρέμα με λεπτοκομμένα αγγούρια, βότανα και ζάχαρη. Παρασκευάζεται αποκλειστικά στην Πολωνία.
Kopytka (Κοπίτκα)- Ντάμπλινγκ πατάτας σε σχήμα οπλής.
Kasza gryczana (Κάσα γκριτσάνα) - Μαγειρεμένο πλιγούρι από φαγόπυρο.
Mizeria (Μιζέρια)- Παραδοσιακή πολωνική σαλάτα φτιαγμένη από αγγούρια σε ξινή κρέμα με άνηθο, που σερβίρεται στο δείπνο.
Cymes (Τσίμες) - Σαλάτα καρότου εβραϊκής προέλευσης. Στην Πολωνία φτιάχνεται με 5 μεγάλα αποφλοιωμένα και χονδροκομμένα καρότα, 1 αποφλοιωμένο, εκπυρηνωμένο και χονδροκομμένο μήλο granny smith, χυμό ½ λεμονιού, ηλιέλαιο ή φυτικό έλαιο, αλάτι και ζάχαρη.
Ziemniaki gotowane (Ζιεμνιάκι γκοτοβάνε)- Απλές βραστές πατάτες με μαϊντανό ή άνηθο.
Surówka z białej kapusty (Σουρούφκα ζ μπιάουεϊ καπούστι) - Σαλάτα με φρέσκο τεμαχισμένο άσπρο λάχανο, καρότα, μαγιονέζα και μπαχαρικά.
Sałatka warzywna (Σαουάτκα βαζίβνα) - Σαλάτα λαχανικών που είναι ένα παραδοσιακό πολωνικό πιάτο με μαγειρεμένα λαχανικά ρίζας, τομάτα, πατάτα, καρότο, ρίζα μαϊντανού, σέλινο, σε συνδυασμό με αγγούρια σε άλμη και σφιχτά μαγειρεμένα αυγά σε σάλτσα μαγιονέζας και μουστάρδας.
Kapusta zasmażana (Καπούστα ζασμαζάνα) - Τηγανιτό ξινολάχανο με τηγανητά κρεμμύδια, μαγειρεμένο χοιρινό, ολόκληρο πιπέρι και πλούσια μπαχαρικά
Surówka (Σουρούφκα) - Σαλάτα με ξινολάχανο, μήλο, καρότο και κρεμμύδι.
Sałatka (Σαουάτκα) - Αυθεντική πολωνική σαλάτα με μαρούλι, τομάτα, αγγούρι ή αγγουράκι τουρσί και προαιρετικά μια μικρή ποσότητα λευκού ξιδιού, όπως και κρέμα σαντιγί, μαγιονέζα ή άλλες σάλτσες.
Sałatka burakowa/buraczki (Σαουάτκα μπουρακόβα/μπουράτσκι) - Σαλάτα με ζεστά ψιλοκομμένα παντζάρια.
Fasolka z migdałami (Φασόλκα ζ μιγκνταουάμι) - Φρέσκα φασολάκια σε λεπτοκομμένες φέτες, μαγειρεμένα στον ατμό και καλλυμένα με βούτυρο, ψίχουλα ψωμιού και φέτες φρυγμένου αμυγδάλου.
Ogórek kiszony (Ογκούρεκ κισόνι) - Πολωνικά αγγουράκια τουρσί χωρίς ξύδι.
Ogórek konserwowy (Ογκούρεκ κονσερβόβι) - Αγγουράκια σε κονσέρβα τα οποία είναι γλυκά και ξυδάτα σε γεύση.
Sałatka ogórkowa (Σαουάτκα ογκουρκόβα) - Σαλάτα με αγγουράκι τουρσί, αγγουράκι κονσέρβας, κόκκινες πιπεριές και κρεμμύδι.
Sałatka z krewetek (Σαουάτκα ζ κρεβέτεκ) - Πολωνική σαλάτα γαρίδας με ψιλοκομμένα σφιχτά αυγά, μαγειρεμένα καρότα, σέλινο, κρεμμύδι και πίκλες σε κύβους μαζί με τις μικροσκοπικές γαρίδες.
Sałatka z boczkiem (Σαουάτκα ζ μπότσκιεμ) - Πολωνική μαρουλοσαλάτα που παρασκευάζεται με μαρούλι romaine ή iceberg, ψιλοκομμένα σφιχτά αυγά, ψιλοκομμένο κρεμμύδι, ξύδι, μπέικον κομμένο σε κομμάτια 1/2 ιντσών, νερό, ζάχαρη, αλάτι και πιπέρι.
Sałatka wiosenna (Σαουάτκα βιοσένα) - Πολωνική ανοιξιάτικη ψιλοκομμένη σαλάτα με ραπανάκια, πράσινα κρεμμύδια, λεπτά σπαράγγια, μπιζέλια, μαγειρεμένα σφιχτά αυγά ή κίτρινο τυρί σε κύβους, μαγιονέζα, αλάτι και πιπέρι, γλυκιά πάπρικα για χρώμα.
Sałatka z kartofli ή Sałatka ziemniaczana (Σαουάτκα ζ καρτόφλι ή Σαουάτκα ζιεμνιατσάνα) - Πολωνική πατατοσαλάτα φτιαγμένη με κόκκινες ή λευκές πατάτες μαγειρεμένες στη φλούδα τους, δροσερές, αποφλοιωμένες και κομμένες σε ζάρια ¼ ίντσας, καρότα, σέλινο, κρεμμύδι, τουρσί άνηθου, μαγιονέζα, ζάχαρη, αλάτι και πιπέρι.
Το ψωμί (chleb) και τα ψωμάκια (bułka, kajzerka) ολοκληρώνουν την πολωνική κουζίνα και την παράδοση της. Αποτελεί ουσιαστικό μέρος και των δύο για αιώνες. Σήμερα το ψωμί παραμένει ένα από τα πιο σημαντικά τρόφιμα στην πολωνική κουζίνα. Το κύριο συστατικό για το πολωνικό ψωμί είναι η σίκαλη ή το σιτάρι. Το παραδοσιακό ψωμί έχει τραγανή κρούστα, είναι μαλακό αλλά όχι πολύ μαλακό στο εσωτερικό και έχει αξέχαστο άρωμα. Τέτοιο ψωμί είναι φτιαγμένο με προζύμι, που του προσδίδει μια ξεχωριστή γεύση. Μπορεί να αποθηκευτεί για περίπου μία εβδομάδα χωρίς να γίνει πολύ σκληρό και να μην θρυμματίζεται κατά την κοπή.
Στην Πολωνία, το καλωσόρισμα με ψωμί και αλάτι (« chlebem i solą») συνδέεται συχνά με την παραδοσιακή φιλοξενία («staropolska gościnność») της πολωνικής αριστοκρατίας (szlachta, «σλάχτα»), που υπερηφανευόταν για τη φιλοξενία τους. Ένας Πολωνός ποιητής του 17ου αιώνα, ο Βεσπάζιαν Κοχόφσκι, έγραψε το 1674: «Ω καλό ψωμί, όταν δίνεται στους επισκέπτες με αλάτι και καλή θέληση!». Ένας άλλος ποιητής που ανέφερε το έθιμο ήταν ο Βάτσουαφ Ποτότσκι. Το έθιμο, ωστόσο, δεν περιοριζόταν μεταξύ των ευγενών, καθώς Πολωνοί όλων των τάξεων εξασκούσαν αυτήν την παράδοση, που αντανακλάται στις παλαιές πολωνικές παροιμίες.[18] Σήμερα, η παράδοση παρατηρείται κυρίως τις ημέρες του γάμου, όταν οι νεόνυμφοι χαιρετίζονται με ψωμί και αλάτι από τους γονείς τους κατά την επιστροφή τους από την εκκλησία.
Racuchy (Ρατσούχι) - Μικρές τηγανίτες συχνά γεμιστές με μήλα, που σερβίρονται με ζάχαρη άχνη.
Pączek (Πόντσεκ) - Ντόνατ γεμισμένο με μαρμελάδα ροδοπέταλου ή άλλα φρούτα και μαρμλάδες.
Pierniki (Πιερνίκι) - Μαλακά μικρά τζίντζερμπρεντ σε δίαφορα σχήμα, με γλάσο ή γεμιστά με μαρμελάδα με διαφορετικές γεύσεις φρούτων και μερικές φορές καλυμμένα με σοκολάτα.
Sernik (Σέρνικ) - Το σέρνικ (τσίζκεϊκ) είναι ένα από τα πιο δημοφιλή επιδόρπια στην Πολωνία. Είναι ένα κέικ φτιαγμένο κυρίως από κουάρκ (twaróg, «τφάρουγκ»), ένα είδος φρέσκου τυριού. Μπορεί να αρωματιστεί με βανίλια, φλούδα λεμονιού ή φλούδα πορτοκαλιού. Μερικές φορές προστίθενται σταφίδες ή διάφορα φρέσκα φρούτα για επιπλέον γεύση και φρεσκάδα. Είναι επίσης συνηθισμένο να καλύπτεται με σοκολάτα, μερικές φορές με να πασπαλίζεται με νιφάδες καρύδας ή καρύδια. Είναι πολύ δημοφιλές να διακοσμήται με γλυκό ζελέ με ποικιλία φρέσκων φρούτων.
Mazurek (Μαζούρεκ) - Πολωνικό κέικ που ψήνεται ιδιαίτερα την Παραμονή Χριστουγέννων και το Πάσχα, αλλά και σε άλλες χειμερινές διακοπές. Υπάρχουν παραλλαγές με διαφορετικές γεμίσεις, πάστα φρούτων και καρυδιών ή σοκολάτα.
Kogel mogel (Κόγκελ μόγκελ) - έγκνογκ, φτιαγμένο από κρόκους αυγού, ζάχαρη και αρωματικές ύλες όπως μέλι, βανίλια ή κακάο. Παραδοσιακό για Πολωνούς Εβραίους.
Krówki (Κρούφκι) - Πολωνικό φατζ, μαλακές καραμέλες από τόφι γάλακτος.
Napoleonka (Ναπολεόνκα) - Πολωνικό είδος τάρτας με κρέμα ζαχαροπλαστικής που αποτελείται από δύο στρώσεις σφολιάτας, γεμισμένη με κρέμα, συνήθως πασπαλισμένη με ζάχαρη άχνη. Είναι στενός συγγενής του γαλλικού μιλφέιγ. Εναλλακτικό, αλλά λιγότερο δημοφιλές, όνομα είναι το kremówka (κρεμούφκα).
Wuzetka (Βουζέτκα) - Τάρτα κρέμας με σοκολάτα, που σχετίζεται με τη Βαρσοβία.
Ptasie mleczko (Πτάσιε μλέτσκο) - Καραμέλα επικαλλυμένη με σοκολάτα, γεμισμένη με μαλακή μαρέγκα (ή σουφλέ γάλατος).
Kisiel (Κίσιελ) - Διαυγές, ζελοειδές, γλυκό φρουτοποτό, με την κόκκινη σταφίδα να είναι η πιο δημοφιλής.
Budyń (Μπούντιν) - Πουτίγκα, η οποία συνήθως έρχεται σε πολλές διαφορετικές γεύσεις, όπως γλυκιά κρέμα, σοκολάτα, ακόμη και κεράσι.
Faworki (Φαβόρκι) - Ελαφρώς τηγανητά γλυκά σε σχήμα φτερών αγγέλου, καλυμμένα με ζάχαρη άχνη.
Pańska Skórka (Πάνσκα Σκούρκα) - Ένα είδος σκληρής καραμέλας (taffy) που πωλείται σε νεκροταφεία κατά τη διάρκεια του Ζαντούσκι και στην Παλιά Πόλη της Βαρσοβίας.
Kutia (Κούτια) - Μικρά τετράγωνα ζυμαρικά με σιτάρι, σπόρους παπαρούνας, ξηρούς καρπούς, σταφίδες και μέλι. Δεν είναι παραδοσιακά πολωνικό, αλλά σερβίρεται τα Χριστούγεννα στις ανατολικές περιοχές (Μπιαουίστοκ, Ποντλάχια) όπου υπάρχει χριστιανική Ορθόδοξη μειονότητα.
Μπύρα Tyskie. Η Πολωνία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός μπύρας στην Ευρώπη, όπου παράγει 36,9 εκατομμύρια εκατόλιτρα.
ΥδρόμελιPółtorak, από φυσικό μέλι και σταφύλι. 16% αλκοόλ 750 ml (26 imp fl oz; 25 US fl oz)
Τα παραδοσιακά πολωνικά αλκοολούχα ποτά περιλαμβάνουν το υδρόμελι, τη μπύρα, τη βότκα (παλαιά πολωνικά ονόματα: okowita, gorzała) και σε μικρότερο βαθμό το κρασί. Τις τελευταίες δεκαετίες η μπύρα έχει γίνει πολύ συνηθισμένη, ενώ το κρασί καταναλώνεται λιγότερο συχνά, αν και τα τελευταία χρόνια η τάση για κατανάλωση αυξάνεται παράλληλα με την αύξηση της παραγωγής τοπικών σταφυλιών για κρασί σε μικρούς αμπελώνες στη Μικρά Πολωνία, στα Κάτω Καρπάθια, στη Σιλεσία και στη Δυτική Πομερανία. Μεταξύ των αλκοολούχων ποτών, η πολωνική βότκα παρασκευάζεται παραδοσιακά από σπόρους ή πατάτες, όπου ουσιαστικά αντικατέστησε το πρώην διαδεδομένο υδρόμελι.[19]
Ορισμένες πηγές υποδηλώνουν ότι η πρώτη παραγωγή βότκας πραγματοποιήθηκε στην Πολωνία ήδη από τον 8ο αιώνα και έγινε πιο διαδεδομένη τον 11ο αιώνα.[20] Η πρώτη γραπτή αναφορά στον κόσμο για το ποτό και τη λέξη «βότκα» ήταν το 1405 από τον καταγραφέα πράξεων των Akta Grodzkie,[9] των δικαστικών εγγράφων από το Παλατινάτο του Σαντόμιες στην Πολωνία.
Η παραγωγή βότκας σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα ξεκίνησε στην Πολωνία στα τέλη του 16ου αιώνα. Μέχρι τον 17ο και 18ο αιώνα, η πολωνική βότκα ήταν γνωστή στις Κάτω Χώρες, τη Δανία, την Αγγλία, τη Ρωσία, τη Γερμανία, την Αυστρία, την Ουγγαρία, τη Ρουμανία, την Ουκρανία, τη Βουλγαρία και τη λεκάνη της Μαύρης Θάλασσας.[21] Η βότκα ήταν το πιο δημοφιλές αλκοολούχο ποτό στην Πολωνία έως το 1998, όταν την ξεπέρασε η μπύρα.[19]
Μη αλκοολούχα
Στη σύγχρονη εποχή, το τσάι είναι ίσως το πιο δημοφιλές, όπου πίνεται μερικές φορές με μια φέτα λεμονιού και γλυκαίνεται με ζάχαρη. Το τσάι ήρθε στην Πολωνία από την Αγγλία λίγο μετά την εμφάνισή του στη Δυτική Ευρώπη, κυρίως λόγω των Ολλανδών εμπόρων. Ωστόσο, η επικράτησή του αποδίδεται στους Ρώσους τον 19ο αιώνα - όπου εκείνη τη στιγμή τα σαμοβάρια που εισάγονταν από τη Ρωσία έγιναν συνηθισμένα στα σπίτια της Πολωνίας. Το τσάι σερβίρεται συνήθως με μια φέτα λεμονιού και γλυκαίνεται με ζάχαρη ή μέλι. Το τσάι με γάλα ονομάζεται bawarka (μπαβάρκα, «βαυαρικό στιλ»).[22] Ο καφές πίνεται επίσης ευρέως από τον 18ο αιώνα, καθώς η Πολωνία συνόρευε με την Οθωμανική Αυτοκρατορία εκείνη την εποχή. Το κβας καταναλώθηκε επίσης στα ανατολικά μέρη της Πολωνίας, ωστόσο, δεν είναι τόσο δημοφιλές όσο ήταν κάποτε πριν από αιώνες. Παρασκευάζεται συνήθως από ψωμί σίκαλης, συνήθως γνωστό ως κριθαρόψωμο και δεν ταξινομείται ως αλκοολούχο ποτό στην Πολωνία, καθώς η περιεκτικότητά του σε αλκοόλη κυμαίνεται συνήθως σε 0,5-1%. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές του ποτού, ωστόσο, υπάρχει μια παραδοσιακή πολωνική συνταγή.[23][24][25] Τα ποτά που καταναλώνονται συχνά περιλαμβάνουν επίσης τα: βουτυρόγαλα, κεφίρ, ξινόγαλα, στιγμιαίος καφές, διάφορα μεταλλικά νερά, χυμούς και πολλές μάρκες αναψυκτικών. Σημαντικός αριθμός Πολωνών απολαμβάνει ανθρακούχο νερό και στους πελάτες στα εστιατόρια προσφέρεται πάντα τόσο μεταλλικό όσο και ανθρακούχο νερό.[26]
↑"Always home-made, tomato soup is one of the first things a Polish cook learns to prepare." [in:] Marc E. Heine. Poland. 1987
↑"Tu się w lasy schroniły wygnane ze zbytkowych stołów, narodowe potrawy, Barszcz, Bigos, Zrazy, Pierogi i Pieczeń" [in:] Jan N. de Bobrowicz. Maxymilian arcyksiąże Austryacki obrany Król polski. 1848. s. 74; "barszcz, rosół, sztuka mięsa, pieczenie huzarskie, bigos, pierogi, kiełbasa z kapustą, przede wszystkim zaś rozmaite kasze" Zbigniew Kuchowicz Obyczaje staropolskie XVII-XVIII wieku. 1975; "pieczeń cielęca pieczona (panierowana), pieczeń cielęca zapiekana w sosie beszamelowym, pieczeń huzarska (=pieczeń wołowa przekładana farszem), pieczeń rzymska (klops), pieczeń rzymska (klops z cielęciny) w sosie śmietanowym, pieczeń rzymska z królika " [in:] Stanisław Berger. Kuchnia polska. 1974.; Polish Holiday Cookery του Ρόμπερτ Στρίμπελ. 2003
↑Μαρία Ντεμπίνσκα, William Woys Weaver. Food and Drink in Medieval Poland: Rediscovering a Cuisine of the Past. Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια. 1999 σελ. 95.
↑"Jako zakonnik Święty Jacek działał w Polsce i na Rusi, był także przeorem w Kijowie, a stamtąd właśnie przyszły do nas wigilijne pierogi, knysze, kulebiaki. ..." [in:] Χελένα Σιμαντέρσκα. Polska wigilia. 2000
.jpg)
