Ο Πέπλος είναι μεγάλος οικισμός της Θράκης στο νομό Έβρου. Αποτελεί έδρα δημοτικής κοινότητας του Δήμου Αλεξανδρούπολης, στην οποία ανήκουν και τα χωριά Βρυσούλα, Γεμιστή και Κήποι. Το χωριό σύμφωνα με τις απογραφές, είχε πληθυσμό 684 κατοίκων το 2021 απο 998 το 2011, ενώ η δημοτική κοινότητα Πέπλου είχε πληθυσμό 1.035 κατοίκους το 2021, από 1.514 το 2011.
Το χωριό ονομάστηκε έτσι γιατί η ομίχλη, όταν πέσει στο χωριό, απλώνεται σαν πέπλο νυφικού, ενώ μια άλλη εκδοχή αναφέρει πως όταν ο Πάρης έκλεψε την Ωραία Ελένη από τη Σπάρτη και τη μετέφερε στην Τροία, ένας δυνατός άνεμος που σηκώθηκε ξαφνικά της πήρε το πέπλο από τα μαλλιά και το παρέσυρε μακριά, το οποίο τελικά προσγειώθηκε στον τόπο όπου σήμερα είναι χτισμένο το χωριό.
Ιστορία
Ο Πέπλος {παλιότερη ονομασία Μαρχαμλί}[1] κατοικήθηκε μετά το 1920 από πρόσφυγες, ενώ οι προηγούμενοι κάτοικοί του το εγκατέλειψαν και εγκαταστάθηκαν κυρίως στη Βουλγαρία. Οι πρώτοι πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στον Πέπλο ήταν 15 οικογένειες από το χωριό Χατζηπαγώνι της Μικράς Ασίας και έπειτα κάποιες οικογένειες από την Ανατολική Θράκη (Κιουπλί 50 οικογένειες και Καβακλί 25 οικογένειες) και τον Πόντο που στην αρχή ζούσαν σε καλύβες και στα έτοιμα σπίτια που εγκατέλειψαν οι Βούλγαροι εποικιστές (τους είχε εγκαταστήσει του Βουλγαρικό κράτος κατά τη σύντομη Βουλγαρική κατοχή της περιοχής). Λόγω έλλειψης υλικών, αρκετά σπίτια χρησιμοποιήθηκαν ως υλικά για νεότερα, καθώς και το τζαμί και ο ανεμόμυλος που υπήρχε στο χωριό. Αργότερα οι Πόντιοι έφυγαν προς τη Φλώρινα και ήρθαν 50 οικογένειες Αρβανιτών από τα χωριά Σουλτάνκιοϊ (Λείβηθρο) και Ιμπρίκτεπε (Ίμβρασος) της Ανατολικής Θράκης[2].Οι κάτοικοι αυτοί εγκαταστάθηκαν από το 1920 έως το 1930 σε μια περίοδο πολλών ανακατατάξεων αλλά και μετακινήσεων πληθυσμών, όπου οι πρόσφυγες μετά τη Μικρασιατική καταστροφή εγκατέλειψαν την Ανατολική Θράκη, την οποία η Ελλάδα δεν κατόρθωσε να κατοχυρώσει, άφησαν τα χωριά τους και πέρασαν στον Έβρο μαζί με τα λιγοστά τους υπάρχοντα και τα ζώα τους σε σχεδίες.[3]
Ασχολίες Κατοίκων [τότε και τώρα]
Οι περισσότεροι κάτοικοι ασχολούνταν με τη γεωργία,την κτηνοτροφία , καθώς και με τη μελισσοκομία, ενώ φυσικά το ψάρεμα στον ποταμό Έβρο και το κυνήγι δεν έπαψαν ποτέ να είναι από τις αγαπημένες τους δραστηριότητες. Επίσης εκτρέφαν ελεύθερα μικρά και μεγάλα ζώα όπως κότες, χήνες, πάπιες, κουνέλια, χοίρους κ.α. Οι γυναίκες του χωριού βοηθούσαν κι αυτές με τη σειρά τους αλλά κατά κύριο λόγο, η ασχολία τους ήταν τα οικιακά, να μαγειρεύουν, να ζυμώνουν στη σκάφη και να μπαλώνουν τα σακιά.[4]
Σήμερα αρκετοί κάτοικοι έχουν διαφορετικές εργασίες, πέρα από τις παραπάνω, ως κύρια πηγή εσόδων, αλλά παράλληλα ασχολούνται και με τη γεωργία/κτηνοτροφία κ.α. Οι γυναίκες προσφέρουν στο σπίτι, είτε με την εργασία τους είτε στα οικιακά. Οι περισσότεροι νέοι πάντως φεύγουν και ο πληθυσμός του χωριού γεράζει. Ως αποτέλεσμα ο παιδικός σταθμός έκλεισε το 2023 ξεκινώντας τη χρονιά με 4 παιδάκια ενώ στο τέλος της είχε μείνει μόνο 1. Το Δημοτικό σχολείο έχει μείνει τριθέσιο, ενώ το Γυμνάσιο λειτούργησε για τελευταία χρονιά το 2017 με 4 μαθητές.
Έχει Νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο, τα οποία λειτουργούν από το 1922, Γυμνάσιο, το οποίο λειτούργησε από το 1978 έως το 2017 και πλέον σχεδιάζεται να γίνει επαγγελματική σχολή (ΕΠΑΣ) αγροτικής κατευθύνσεως, καθώς και ΚΑΠΗ για τους ηλικιωμένους το οποίο έχει και πλούσιο φωτογραφικό υλικό με την ιστορία του χωριού ενώ υπάρχει και σελίδα στο facebook με τίτλο "Μια φορά και ένα καιρό στον Πέπλο[11]" στην οποία αρκετοί κάτοικοι έχουν ανεβάσει ένα σπάνιας ομορφιάς αρχειακό υλικό.
Μέχρι και το 1999 λειτουργούσε και ο σιδηροδρομικός σταθμός με σταθμάρχη, παρά ταύτα τα δρομολόγια των τρένων σταθμεύουν κανονικά στο χωριό, ενώ υπάρχει και συγκοινωνία προς Φέρες-Αλεξανδρούπολη με λεωφορεία του ΚΤΕΛ τουλάχιστον 3 φορές τη μέρα. Από το 1961 μέχρι και το 2002 υπήρχε και αστυνομικός σταθμός. Την ίδια χρονιά, το 2002,σταμάτησε να λειτουργεί και το ταχυδρομείο.
Στην πλατεία του χωριού βρίσκεται η μεγάλη εκκλησία του Αγίου Δημητρίου η οποία χτίστηκε στη θέση μιας παλιότερης και μικρότερης βουλγαρικής εκκλησίας που γκρεμίστηκε επειδή η δεύτερη δεν μπορούσε πλέον να ανταποκριθεί σαν χώρος στην πληθυσμιακή ανάγκη του χωριού, προκαλώντας τότε (δεκαετία '70) αναστάτωση για αυτή την απόφαση, ενώ υπάρχει και η δημοτική βιβλιοθήκη ακριβώς δίπλα, στο κτίριο της παλιάς κοινότητας όπου πηγαίνουν τα παιδιά κάθε ηλικίας για να ξεκουραστούν και να διασκεδάσουν. Στην άκρη του χωριού δεσπόζει το παλιό υδραγωγείο (1965) ,ενώ λίγο παραπέρα βρίσκεται το γήπεδο του Πέπλου (τελευταία ανακατασκευή το 2004), όπου εχεi το δικό της αθλητικό σωματείο και ομάδα ποδοσφαίρου (Α.Σ. Πέπλος 1969) που αγωνίζεται στο τοπικό Πρωτάθλημα (παλιότερα διατηρούσε και την ομάδα του Ακρίτα Κήπων ως δεύτερη, καθώς και παιδικό τμήμα),χώρος αναψυχής και άθλησης για τη νεολαία του χωριού. Στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων "Σταμάτης Παπάζογλου" (η ονομασία της είναι από Πεπλιώτη χρυσό αθλητή των Special Olympics), γίνονται οι πρόβες του χορευτικού συγκροτήματος του χωριού το οποίο διατηρεί και παιδικό τμήμα ενώ χορεύει είτε στις εκδηλώσεις του χωριού, είτε πραγματοποιεί εκδρομή εκτός νομού με τα μέλη του και συμμετέχει σε εκδηλώσεις άλλων νομών παρουσιάζοντας τους δικούς του χορούς. Υπάρχει επίσης Φιλαρμονική[12] 10 περίπου μελών αν και επίσημα έχει συγχωνευθεί με τη Φιλαρμονική της Δημοτικής Ενότητας Φερών του Δήμου Αλεξανδρούπολης, παρά ταύτα αρκετές φορές κατεβαίνει αυτόνομη σε διάφορες εκδηλώσεις.
Το αναψυκτήριο του χωριού στην παιδική χαρά, διατηρεί ο Πολιτιστικός Σύλλογος μαζί με τον Σύλλογο Γυναικών του χωριού, στο οποίο και συγκεντρώνονται κάθε Κυριακή. Αν και πολιούχος του χωριού είναι ο Άγιος Δημήτριος , στον Πέπλο εκδηλώσεις και ανταμώματα γίνονται στις 6 Αυγούστου στην εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, κυρίως λόγω του καιρού που αποτρέπει τη διεξαγωγή υπαίθριων εκδηλώσεων την ημέρα του Αγίου Δημητρίου. Επίσης σε ένα λόφο έξω από το χωριό υπάρχει το παρεκκλήσι του προφήτη Ηλία όπου και εκεί συγκεντρώνονται οι κάτοικοι κάθε χρόνο για τον εορτασμό της ομώνυμης εορτής.
Την παραμονή της πρωτοχρονιάς μετά τα κάλαντα της φιλαρμονικής, ακολουθεί το έθιμο της αρκούδας όπου ένας άντρας ντύνεται αρκούδα φορώντας κουδούνια και τον περιφέρει στο δρόμο δεμένο με σκοινί ο αρκουδιάρης του, ενώ πίσω ακολουθούν γυναίκες ντυμένες παραδοσιακά, λέγοντας θρακιώτικα κάλαντα. Η πομπή τριγυρίζει σε όλους τους δρόμους του χωριού και οι νοικοκυρές βγαίνουν στις πόρτες των σπιτιών τους προσφέροντας κεράσματα σε όλους τους συμμετέχοντες στο έθιμο και εύχονται καλή χρονιά. Το έθιμο της αρκούδας το έφεραν στο χωριό οι πρόσφυγες από το Καβακλί.
Πανελλαδικά ο Πέπλος σε όσους είναι γνωστός, είναι περισσότερο για την "χρυσή κεφαλή" του, δηλαδή το φημισμένο νόστιμο πεπόνι που κάποτε οι κάτοικοι του φόρτωναν στα τρένα κάνοντας την διαδικασία αυτή γιορτή (λόγω ασθένειας του φυτού και της ακαταλληλότητας που δημιουργούν οι πλημμύρες του ποταμού Έβρου δεν ασχολούνται αρκετοί πια με την καλλιέργεια πεπονιού αφού δεν είναι πια ίδιας ποιότητας αν και γίνονται μελέτες και έρευνες ώστε να βρεθεί τρόπος για τη λύση αυτού του ζητήματος). Στο δρόμο προς το χωριό Τριφύλλι βρίσκεται το στρατόπεδο του Πέπλου το οποίο επανδρώνει κρίσιμα φυλάκια που ελέγχουν τον ποταμό Έβρο.[13][14] Ένα από αυτά τα φυλάκια (Πέταλο) ονομάζεται Φυλάκιο Δεκανέα Μπουγιουκλή Κυριάκου, προς τιμήν του Πεπλιώτη ήρωα της εποποιίας του 1940 που έπεσε μαχόμενος στα όρη της Κάμιας, για την κατάληψη του Πόγραδετς.[15][16]
Αθλητισμός
Όπως προαναφέρθηκε στο χωριό υπάρχει αθλητικό σωματείο και ποδοσφαιρική ομάδα με την ονομασία Α.Σ. Πέπλου. Ο Αθλητικός Σύλλογος Πέπλου ιδρύθηκε το 1969 αν και το γήπεδο υπήρχε ήδη 10 χρόνια πριν. Τα πρώτα χρόνια στην ομάδα έπαιζαν μόνο κάτοικοι του Πέπλου, μιάς και το χωριό αριθμούσε 2.500 με 3.000 κατοίκους. Άλλωστε στο γήπεδο έπαιζαν αντιμέτωπες ομάδες από κάθε γειτονιά του χωριού. Η ομάδα αντιμετώπιζε στα τοπικά ντέρμπι τον Ακρίτα Κήπων, την Ασπίδα Βρυσούλας, τον Ατρόμητο Γεμιστής και τον Π.Ο Αρδανίου. Έχει αγωνιστεί 2 φορές στην ημιεπαγγελματική Δ' Εθνική η πρώτη το 1992-93 και η δεύτερη το 1994-95. Το 1993-94 κατέκτησε το πρωτάθλημα της Α Έβρου, ενώ μεγάλος αντίπαλος εκείνη τη χρονιά ήταν ο Έβρος Σουφλίου. Τα χρώματα της ομάδας είναι το λευκό και το μπλε ενώ το έμβλημα του είναι ένας ποδοσφαιριστής που σουτάρει τη μπάλα. Ο ΑΣ Πέπλου χρησιμοποιεί για τα εντός έδρας παιχνίδια του το Δημοτικό γήπεδο Πέπλου. Το 2013 κατακτά το πρωτάθλημα στην Γ΄ Τοπική Κατηγορία ωστόσο το 2014, μετά και την αποχώρηση του επί σχεδόν 20 χρόνια παράγοντα του Πέπλου Παπάζογλου Κώστα από την ομάδα, οι ατυχείς συγκυρίες δεν επέτρεψαν στην επόμενη διοίκηση να ανταπεξέλθει στο δύσκολο έργο της και η λειτουργία του συλλόγου αναστάλθηκε προσωρινά στις αρχές του 2016. Από τον Ιούλιο του 2017 με νέα διοίκηση συμμετείχε στα πρωταθλήματα του Έβρου μέχρι το 2020 όταν και με την έξαρση του κορονοϊού αποσύρθηκε από το πρωτάθλημα λόγω και οικονομικών δυσχερειών.[17][18][19]
