Δορίσκος Έβρου

Συντεταγμένες: 40°52′0.98″N 26°7′5.02″E

Δορίσκος
Δορίσκος Δορίσκος
Διοίκηση
Περιφέρεια	Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης
Περιφερειακή Ενότητα	Έβρου
Δήμος	Αλεξανδρούπολης
Δημοτική Ενότητα	Φερρών
Γεωγραφία
Υψόμετρο	40
Πληθυσμός
Μόνιμος	248
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασία	Ρουμτζίκ
Ταχ. κώδικας	685 00
Τηλ. κωδικός	25550

Ο Δορίσκος είναι αρχαία πόλη και πεδινό χωριό της Θράκης στην Περιφερειακή Ενότητα Έβρου^[1] γνωστός παλαιότερα με το όνομα Ρουμετζίκ^[2], ο οποίος απέχει από τις Φέρες 5 χλμ. νοτιοδυτικά και από την Αλεξανδρούπολη 22 χλμ. ανατολικά. Επίσημα αναφέρεται μετά την απελευθέρωση το 1924 γραμμένος Δωρίσκος στο ΦΕΚ 194Α - 14/08/1924 να προσαρτάται στην κοινότητα Λουτρού. Το 1927 ορίστηκε έδρα της ομώνυμης κοινότητας και το 1940 το όνομά του διορθώθηκε σε Δορίσκος.^[3]

Ιστορία

Ο αρχαίος Δορίσκος

Ο αρχαίος Δορίσκος βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο που κατηφορίζει απότομα για να ενωθεί με την εύφορη κοιλάδα του ποταμού Έβρου.^[4]. Τον κατοίκησαν πανάρχαιοι Θράκες οι οποίοι δημιούργησαν έναν οικισμό που σιγά – σιγά εξελίχθηκε σε πλούσια πόλη, την οποία προστάτευε μεγάλο πανίσχυρο τείχος. Στην εξέλιξη της περιοχής συνέβαλε το ήπιο κλίμα, ο άφθονος φυσικός πλούτος και η εύκολη μετακίνηση με τα πλωτά μέσα που υπήρχαν. Αναπτύχθηκε η οικονομία, το εμπόριο και ο πολιτισμός, όπως αποδεικνύεται από την εύρεση νομισμάτων της Αίνου, της Σαμοθράκης, της Μαρώνειας, του Φιλίππου Β΄, του Μεγάλου Αλεξάνδρου και του Λυσίμαχου. Ο Πέρσης βασιλιάς Δαρείος, κατά την εκστρατεία του στη Σκυθία (513 π.Χ.) έκτισε δυνατό κάστρο στο οποίο εγκατέστησε περσική φρουρά. Σύμφωνα με τον Πλίνιο μπορούσε να χωρέσει μέχρι 10.000 άντρες^[1]. Το 480 π.Χ. το χρησιμοποίησε ο Ξέρξης για να μετρήσει τα στρατεύματα του στις παρακείμενες πεδιάδες. Μετά την αποχώρηση των Περσών, ο Δορίσκος έγινε βάση των Αθηναίων και αργότερα των Μακεδόνων του Φιλίππου Β΄ (346 π.Χ) και του Μεγάλου Αλέξανδρου. Για λόγους ασφαλείας από τους πειρατές οι κάτοικοί του, τον εγκατέλειψαν κι εγκαταστάθηκαν λίγα χιλιόμετρα προς το εσωτερικό. Οι Τούρκοι του έδωσαν το όνομα Ρωμτζήκ, δηλαδή “Μικρός Ρωμαίος, Ρωμιόπουλο”.^[5][6]

Πιθανολογείται ότι ο Δορίσκος έκοψε δικό του νόμισμα. Η εύρεση πολυάριθμων χειροποίητων αγγείων τοποθετεί χρονολογικά την ύπαρξη του αρχαίου Δορίσκου πριν τον κεραμικό τροχό. Εξάγεται λοιπόν το συμπέρασμα ότι ο αρχαίος Δορίσκος προϋπήρχε και δεν δημιουργήθηκε από τον Δαρείο. Ο Δαρείος πέρασε από τον Δορίσκο όπως και ο Ξέρξης, ο οποίος έσυρε τα καράβια του στην παραλία του Δορίσκου και καθώς τα επισκεύαζε μέτρησε και τον στρατό του. Ο Δορίσκος υπήρξε στρατηγικός κόμβος για τις στρατιές του Δαρείου, του Ξέρξη, του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου, ενώνοντας την Ασία με την υπόλοιπη Ελλάδα. Στο πέρασμά του ο Μέγας Αλέξανδρος άφησε να διοικεί στην πόλη του Δορίσκου τον Βασιλιά Λυσίμαχο. Ο Δορίσκος αναφέρεται μέχρι και τα πρώτα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μ.Χ., από εκεί και πέρα χάνεται. Πιθανόν ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Τραϊανός λεηλατώντας, τον κατάστρεψε για να δημιουργήσει την Τραϊανούπολη.

Στην τοποθεσία "Σαράγκα του Ξέρξη" στο ύψωμα του Δορίσκου υπάρχουν κατάλοιπα από το αρχαίο τείχος, τύμβοι, συλημένοι τάφοι ενώ βρίσκονται συχνά όστρακα αγγείων και αρχαία νομίσματα και από το 1964 έχει χαρακτηριστεί αρχαιολογικός χώρος.^[7][8]

Νέος Δορίσκος

Αρκετά χρόνια μετά την καταστροφή του αρχαίου Δορίσκου, εμφανίζεται ένας νέος οικισμός, ο οικισμός του παλαιού Δορίσκου στην αρχή μιας μικρής κοιλάδας. Την κοιλάδα αυτή διασχίζει ένα ρέμα που ονομάζεται σήμερα, "ρέμα της εκκλησίας". Σύμφωνα με μαρτυρίες γερόντων, ο οικισμός είχε 800 σπίτια με τσαγκάρικο, ραφείο, σιδεράδικο, εργαστήριο χρυσού και ασημιού. Από τον οικισμό αυτό σώζονται σήμερα τα ερείπια της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου που χρονολογείται στο 1500 με 1600, το καμπαναριό που είναι ακόμη σε καλή κατάσταση, ένα μέρος λιθόστρωτου δρόμου και τα θεμέλια του τείχους γύρο από την εκκλησία. Από το χωριό καταγόταν ο Μητροπολίτης Μαρώνειας Ιωαννίκιος ή αλλιώς "φιλικός" καθώς είχε διατελέσει μέλος της Φιλικής εταιρείας στην επανάσταση κατά των Τούρκων το 1821 και ο οποίος το 1838 ετάφη στην αυλή της εκκλησίας.^[4][6] Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης μαζί με το Μοναστηράκι αποτελούν τη δημοτική κοινότητα Δορίσκου που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Φερών του δήμου Αλεξανδρούπολης και σύμφωνα με την απογραφή του 2021 ως κοινότητα είχε πληθυσμό 431 κατοίκους, από 520 το 2011.^[9]

Οι απογραφές πληθυσμού μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο είναι:

Έτος	Πληθυσμός
1951	578[10]
1961	581[11]
1971	491[12]
1981	732[13]
1991	568[14]
2001	493[15]
2011	276

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Αρχαίος Δορίσκος: Το «πεδίον μέγα» της Θράκης από τον ιστότοπο https://www.alexpolisonline.com/
• "Δορίσκος" - Μαρία-Γαβριέλλα Παρισάκη, Λουίζα Λουκοπούλου από το Ι.Ε.Λ - Θρακικό Ηλεκτρονικό Θησαυρό
• Δορίσκος Αλεξανδρούπολης από ψηλά - Πτήση με drone στο https://www.youtube.com/

Παραπομπές

1. Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 224, τομ. 10. 
2. «Hellenica». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαΐου 2012. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2013. 
3. «Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών». ΕΕΤΑΑ. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2021. 
4. Πατρίδα μου
5. Ε-evros
6. «Evrostour». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Δεκεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2013. 
7. e-evros.gr. «Αρχαίος Δορίσκος - Δήμος Αλεξανδρούπολης». e-evros.gr. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2021. 
8. «ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΗΡΥΓΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ». listedmonuments.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2021. 
9. «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011 Αρχειοθετήθηκε 2017-11-24 στο Wayback Machine.», σελ. 10487 (σελ. 13 του pdf)
10. Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 7ης Μαρτίου 1951, σελ. 53 του pdf. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-05-14. https://web.archive.org/web/20130514080510/http://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1951_1.pdf. 
11. Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961, σελ. 58 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1961_1.pdf. 
12. Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971, σελ. 58 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1971_1.pdf. 
13. Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 5 Απριλίου 1981, σελ. 69 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1981_1.pdf. 
14. Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 17 Μαρτίου 1991, σελ. 73 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_1.pdf. 
15. Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος - Απογραφή 2001, σελ. 77 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_1.pdf.