Ουλρίκε Μάινχοφ

Ουλρίκε Μάινχοφ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Ulrike Marie Meinhof (Γερμανικά)
Γέννηση	7  Οκτωβρίου 1934[1][2][3] Όλντενμπουργκ
Θάνατος	9  Μαΐου 1976[1][2][3] Στουτγκάρδη
Αιτία θανάτου	απαγχονισμός
Συνθήκες θανάτου	αυτοκτονία
Τόπος ταφής	Friedhof III der Dreifaltigkeitsgemeinde[4]
Χώρα πολιτογράφησης	Γερμανία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσα	Γερμανικά
Ομιλούμενες γλώσσες	Γερμανικά[2]
Σπουδές	Πανεπιστήμιο του Μύνστερ Cäcilienschule Oldenburg
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	δημοσιογράφος[5] συγγραφέας κοινωνιολόγος
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/Κίνημα	Κομουνιστικό Κόμμα Γερμανίας
Ποινική κατάσταση
Κατηγορίες εγκλήματος	δολοφονία απόπειρα δολοφονίας βομβιστική επίθεση εμπρησμός ληστεία τράπεζας
Οικογένεια
Σύζυγος	Klaus Rainer Röhl (1961–1968)
Τέκνα	Bettina Röhl Regine Röhl
Γονείς	Werner Meinhof και Ίνγκεμποργκ Μάινχοφ
Σχετικά πολυμέσα

Η Ουλρίκε Μάινχοφ (Ulrike Marie Meinhof, 7 Οκτωβρίου 1934 - 9 Μαΐου 1976) ήταν Γερμανίδα δημοσιογράφος και από το 1970 ιδρυτικό και ηγετικό μέλος της ακροαριστερής τρομοκρατικής οργάνωσης Φράξια Κόκκινος Στρατός (RAF), που έδρασε στη Δυτική Γερμανία. Το 1970 συνέβαλλε στην απελευθέρωση του Αντρέας Μπάαντερ (Andreas Baader) από την φυλακή και το 1972 σε πέντε τρομοκρατικές βομβιστικές επιθέσεις που άφησαν τέσσερις νεκρούς.

Ζωή

Η κόρη του ιστορικού τέχνης Βέρνερ Μάινχοφ και της Ίνγκεμποργκ Μάινχοφ γεννήθηκε το 1934 στο Ολδεμβούργο, όπου έζησε και τα παιδικά της χρόνια. Η οικογένεια μετακόμισε στην Ιένα όταν δόθηκε στον πατέρα της η ευκαιρία να εργαστεί στο μουσείο της πόλης. Το 1940 όμως, αυτός πέθανε από καρκίνο. Κατόπιν η μητέρα της Μάινχοφ αποφάσισε να σπουδάσει Ιστορία της Τέχνης. Εκείνο το διάστημα έγιναν οι πρώτες επαφές με τη Ρενάτε Ρίμεκ (Renate Riemeck), μια συμφοιτήτρια της μητέρας. Νοίκιασε ένα δωμάτιο των Μάινχοφ και έγινε για αρκετά χρόνια άτομο εμπιστοσύνης για την Ούλρικε. Στην ηλικία των έντεκα η Ούλρικε έζησε την εισβολή των Αμερικανών στην Ιένα και το τέλος του πολέμου. Για να αποφύγουν τη δύσκολη ζωή στις κατεστραμμένες πόλεις της Γερμανίας, κατέφυγαν στο Μπαντ Μπέρνεκ, μια μικρή πόλη της βόρειας Βαυαρίας και το 1946 εγκαταστάθηκαν στο Ολδεμβούργο. Δυο χρόνια αργότερα πέθανε και η μητέρα, Ίνγκεμποργκ Μάινχοφ. Τότε η ιστορικός Ρενάτε Ρίμεκ ανέλαβε την κηδεμονία της δεκατετράχρονης Ούλρικε και της μεγάλης της αδερφής, της Βίνκε.^[6]

Το 1955 η Ούλρικε τελείωσε το σχολείο στο Gymnasium Philippinum Weilburg στην πόλη Βάιλμπουργκ, όπου ως μαθήτρια ίδρυσε τη σχολική εφημερίδα Spektrum, η οποία κυκλοφορεί μέχρι σήμερα.

Την ίδια χρονιά άρχισε σπουδές στη φιλοσοφία, παιδαγωγική, κοινωνιολογία και γερμανική φιλολογία στο πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ, στις οποίες υποστηρίχθηκε οικονομικά από την Studienstiftung des deutschen Volkes, μια οργάνωση προώθησης ταλαντούχων φοιτητών. Το 1957 άλλαξε πανεπιστήμιο και πήγε στο Πανεπιστήμιο του Μίνστερ, όπου προσχώρησε στην οργάνωση σπουδαστών του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, το Sozialistischer Deutsche Studentenbund (SDS). Επίσης στο Μίνστερ έγινε το 1957 εκπρόσωπος της επιτροπής Anti-Atomtod-Ausschuss, ενός αντιπυρηνικού κινήματος κατά των σχεδίων της χριστιανοδημοκρατικής κυβέρνησης του Κόνραντ Αντενάουερ, που προέβλεπαν τον πυρηνικό εξοπλισμό του γερμανικού στρατού. Το 1958 ήταν για μικρό διάστημα μέλος της Γενικής Φοιτητικής Επιτροπής AStA του πανεπιστημίου. Δημοσίευσε άρθρα σε διάφορες φοιτητικές εφημερίδες (όπως στην david), τις οποίες εξέδιδε η ομάδα της SDS του Μίνστερ. Το ίδιο έτος έγινε μέλος του κομμουνιστικού κόμματος KPD που το 1956 απαγορεύτηκε από το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο.^[7]

Δημοσιογραφική εργασία

Η Ουλρίκε Μάινχοφ εργάστηκε από το 1959 ως το 1969 ως δημοσιογράφος της αριστερής εφημερίδας konkret, όπου από το 1960 μέχρι το 1964 ήταν η αρχισυντάκτρια. Το διάστημα αυτό πήρε μέρος σε πολυάριθμες δημόσιες διοργανώσεις και διαμαρτυρίες και έτσι εξελίχθηκε σε συμβολική μορφή της γερμανικής αριστεράς.

Το 1961 παντρεύτηκε τον εκδότη της konkret, Κλάους Ράινερ Ρελ (Klaus Rainer Röhl) και έγινε μητέρα δύο δίδυμων κοριτσιών, της Ρεγκίνε και της Μπετίνα (Bettina Röhl). Στα τέλη του 1967 το ζεύγος χώρισε. Την άνοιξη του 1968 ακολούθησε το διαζύγιο και η Μάινχοφ εγκαταστάθηκε με τα παιδιά της στο Βερολίνο. Στα πλαίσια της δημοσιογραφικής της εργασίας σχετικά με την δίκη μετά από την πυρπόληση ενός πολυκαταστήματος στην Φρανκφούρτη, γνώρισε τους κατηγορούμενους Θόρβαλντ Προλ (Thorwald Proll), Χορστ Σένλαϊν (Horst Söhnlein) και τους κατοπινούς ιδρυτές της Φράξιας Κόκκινος Στρατός, Αντρέας Μπάαντερ (Andreas Baader) και Γκούντρουν Έσλιν (Gudrun Ensslin).

Στροφή προς την ριζοσπαστική κριτική

Με αφορμή την απόπειρα δολοφονίας κατά του Ρούντι Ντούτσκε (Rudi Dutschke), του συμβόλου του φοιτητικού και εξωκοινοβουλευτικού κινήματος, που έγινε στις 11 Απριλίου του 1968, η Μάινχοφ δημοσίευσε σχετικό σχόλιο στην konkret. Στα ακόλουθα αποσπάσματα εκδηλώνεται η κατοπινή της ιδεολογική ριζοσπαστικοποίηση.

«Διαμαρτυρία είναι όταν λέω πως αυτό κι αυτό δεν μου αρέσει. Αντίσταση είναι όταν φροντίζω αυτό που δε μου αρέσει, να μη συνεχίζεται.»

"Protest ist, wenn ich sage, das und das passt mir nicht. Widerstand ist, wenn ich dafür sorge, dass das, was mir nicht passt, nicht länger geschieht."

«Το όριο μεταξύ προφορικής διαμαρτυρίας και σωματικής αντίστασης ξεπεράστηκε στα πλαίσια των διαμαρτυριών κατά της απόπειρας δολοφονίας κατά του Ρούντι Ντούτσκε, πραγματικά και όχι μονάχα συμβολικά, για πρώτη φορά μαζικώς.»

"Die Grenze zwischen verbalem Protest und physischem Widerstand ist bei den Protesten gegen den Anschlag auf Rudi Dutschke (...) erstmalig massenhaft, (...) tatsächlich, nicht nur symbolisch – überschritten worden. (...)"

«Τώρα που δείχθηκε ότι είναι διαθέσιμα και άλλα μέσα εκτός μονάχα από διαδηλώσεις, Springer-Hearings, διοργανώσεις διαμαρτυρίας, άλλα εκτός από αυτά που απέτυχαν αφού δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν την απόπειρα δολοφονίας κατά του Ρούντι Ντούτσκε, τώρα που έσπασαν τα δεσμά του ήθους και της αξιοπρέπειας, μπορεί και πρέπει συζητηθεί εκ νέου η βία και η αντιβία. (...) Η αντιβία διατρέχει τον κίνδυνο να γίνει βία, όπου η βιαιότητα της αστυνομίας καθορίζει το νόμο της δράσης, όπου η ανήμπορη οργή αντικαθιστά την ανώτερη φρόνηση, όπου η παραστρατιωτική ενέργεια της αστυνομίας απαντάται με παραστρατιωτικά μέσα.»

"Nun, nachdem gezeigt worden ist, daß andere Mittel als nur Demonstrationen, Springer-Hearings, Protestveranstaltungen zur Verfügung stehen, andere als die, die versagt haben, weil sie den Anschlag auf Rudi Dutschke nicht verhindern konnten, nun, da die Fesseln von Sitte und Anstand gesprengt worden sind, kann und muß neu und von vorne über Gewalt und Gegengewalt diskutiert werden. (...) Gegengewalt läuft Gefahr, zu Gewalt zu werden, wo die Brutalität der Polizei das Gesetz des Handelns bestimmt, wo ohnmächtige Wut überlegene Rationalität ablöst, wo der paramilitärische Einsatz der Polizei mit paramilitärischen Mitteln beantwortet wird. (...)"

«Τα αστεία σταμάτησαν.»

"Der Spaß hat aufgehört." ^[8]

Το 1970 γύρισε την τηλεοπτική ταινία Bambule, για την οποία έγραψε και το σενάριο. Στην ταινία αυτή επέκρινε τις αυταρχικές μεθόδους και της συνθήκες ζωής σε ένα άσυλο κοριτσιών του Δυτικού Βερολίνου. Μερικά από τα κορίτσια θα επαναστατήσουν κατά της αυταρχίας αυτής. Η ταινία θα προβάλλονταν από το γερµανικό κανάλι ARD στις 24 Μαΐου 1970. Η προβολή όμως ακυρώθηκε λίγες μέρες πριν, όταν η Μάινχοφ άρχισε την τρομοκρατική της δράση με την απελευθέρωση του Αντρέας Μπάαντερ, ο οποίος ήταν φυλακισμένος στο Βερολίνο.

Τρομοκρατική δράση

Η Μάινχοφ συνέχισε στο εξής να γίνεται περισσότερο ριζοσπαστική και ασυμβίβαστη. Στις 14 Μαΐου 1970 βοήθησε στην απελευθέρωση του Αντρέας Μπάαντερ. Κατά την διάρκεια της απελευθέρωσης πυροβολήθηκε και τραυματίστηκε σοβαρά ο Γκέοργκ Λίνκε (Georg Linke), ένας εργαζόμενος του Γερμανικού Κεντρικού Ινστιτούτου για Κοινωνικά Ζητήματα (Deutsches Zentralinstitut für Soziale Fragen) στο Βερολίνο. Η απελευθέρωση του Μπάαντερ καλείται γενικώς η πρώτη δράση της RAF και η «ιδρυτική της πράξη». Από την μέρα αυτή η αναγνωρισμένη δημοσιογράφος Ουλρίκε Μάινχοφ καταζητείται νόμιμα.

Σε μια συνέντευξη που έδωσε στη γαλλίδα Μισέλ Ρέι Γαβρά και η οποία μαγνητοσκοπήθηκε και δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 1970 στο γερμανικό περιοδικό Der Spiegel σχολίασε την κριτική σχετικά με την χρήση πυροβόλων όπλων στην απελευθέρωση του Μπάαντερ ως εξής:

«Λέμε φυσικά ότι οι μπάτσοι είναι γουρούνια. Λέμε, ο τύπος με την στολή είναι γουρούνι, δεν είναι άνθρωπος. Και έτσι πρέπει να τους αντιμετωπίσουμε. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουμε τίποτε να μιλήσουμε με αυτόν και είναι λάθος, να τους μιλήσουμε καν. Και φυσικά μπορούμε να πυροβολήσουμε.»

"Wir sagen natürlich, die Bullen sind Schweine. Wir sagen, der Typ in Uniform ist ein Schwein, kein Mensch. Und so haben wir uns mit ihnen auseinanderzusetzen. Das heißt, wir haben nicht mit ihm zu reden, und es ist falsch, überhaupt mit diesen Leuten zu reden. Und natürlich kann geschossen werden."^[9]

Από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο του 1970 ήταν σε στρατόπεδο της παλαιστινιακής οργάνωσης Αλ Φατάχ στην Ιορδανία, όπου εκπαιδεύτηκε στρατιωτικά μεταξύ άλλων μαζί με τους Αντρέας Μπάαντερ, Γκούντρουν Ένσλιν, Χορστ Μάλερ, Πέτερ Χόμαν, Μπριγκίτε Άσντονκ.^[10] Ως «αντάρτης πόλεων» η Μάινχοφ διέπραξε διάφορες ένοπλες ληστείες σε τράπεζες και το 1972 βοήθησε σε συνολικά πέντε βομβιστικές επιθέσεις, στις οποίες βρήκαν τον θάνατο τέσσερις άνθρωποι και τραυματίστηκαν περισσότεροι από πενήντα. Το 1971 και 1972 έγραψε συνολικά τρεις διακηρύξεις της RAF, οι οποίες προσέφεραν ιδεολογικό υπόβαθρο στον λεγόμενο «ένοπλο αγώνα».

Επειδή η Μάινχοφ δεν ήθελε να αναλάβει ο Κλάους Ράινερ Ρελ την ανατροφή των κορών τους, αποφάσισε να τις κρύψει στην κοινότητα Γκιμπελίνα της Σικελίας. Επιθυμία της ήταν, οι κόρες της να μεγαλώσουν στην αδερφή της. Ένας γνωστός του Ρελ, ο κατοπινός εκδότης του Der Spiegel Στέφαν Άουστ (Stefan Aust), έμαθε από τον Πέτερ Χόμαν (Peter Homann), μέλος της RAF που στο μεταξύ είχε εγκαταλείψει την οργάνωση, για το συγκεκριμένο μέρος όπου θα έκρυβαν τα κορίτσια μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1970. Ταξίδεψε εκεί, τα έφερε στο Αμβούργο και τα παρέδωσε στον πατέρα τους, ο οποίος συνεργαζόταν εκείνο τον καιρό μαζί με την Ρενάτε Ρήμεκ και την αντιτρομοκρατική (BKA) για την σύλληψη της Μάινχοφ. Η πρώτη κόρη του Κλάους Ράινερ Ρελ, η Anja Röhl, που είχε σαν θετή μητέρα την Ουλρίκε Μάινχοφ, αργότερα κατήγγειλε τον πατέρα της για σεξουαλική παρενόχληση. ^[11]

Σύλληψη και φυλάκιση

Στις 15 Ιουνίου 1972 η αστυνομία του Λανγκενχάγκεν κοντά στο Αννόβερο έλαβε πληροφορίες από το δάσκαλο Φριτς Ρόντεβαλντ (Fritz Rodewald), ο οποίος υποψιαζόταν ότι οι νέοι του ενοικιαστές ήταν μέλη της RAF. Η αστυνομία συνέλαβε τον οπλισμένο Γκέρχαρντ Μύλερ και την αγνώριστη λόγω εξωτερικής εμφάνισης Ουλρίκε Μάινχοφ, η οποία αντιστάθηκε στην σύλληψή της.

Από τις 16 Ιουνίου 1972 μέχρι τις 9 Φεβρουαρίου 1973 η Μάινχοφ κρατήθηκε τελείως απομονωμένη στην λεγόμενη «νεκρή πτέρυγα» (Toter Trakt) της φυλακής Κολωνίας-Όσσενντορφ. Το όνομα αυτό της δόθηκε από την ίδια την Μάινχοφ που υπέφερε από την απομόνωσή της.^[12]

Το διάστημα αυτό έγραψε το κείμενο «Επιστολή από την νεκρή πτέρυγα» (Brief aus dem Toten Trakt) ^[13], το οποίο μεταφέρθηκε κρυφά έξω από την φυλακή και δημοσιεύτηκε. Το κείμενο αυτό είχε μεγάλη επίδραση στους υποστηρικτές της.

Στις 29 Νοεμβρίου 1974 καταδικάστηκε σε οκτώ χρόνια φυλάκιση για την βομβιστική επίθεση στο κεντρικό κτίριο του εκδοτικού οίκου Axel Springer, που είχε πραγματοποιηθεί το 1972 στο Αμβούργο. Κατόπιν η Μάινχοφ μεταφέρθηκε στις φυλακές υψίστης ασφαλείας στο Στάμχαϊμ της Στουτγάρδης, όπου κρατούνταν και άλλοι εννιά φυλακισμένα μέλη της RAF.

Στις 21 Μαΐου 1975 κατηγορήθηκε στην δίκη του Στάμχαϊμ για τετραπλή ανθρωποκτονία. Πριν όμως καταδικαστεί, η Μάινχοφ αυτοκτόνησε.

Θάνατος

Στις 9 Μαΐου 1976 η Ούλρικε Μάινχοφ βρίσκεται κρεμασμένη στο κελί 719 των φυλακών υψίστης ασφαλείας στο Στάμχαϊμ της Στουτγάρδης. Η επίσημη νεκροψία είχε ως αποτέλεσμα την διαπίστωση αυτοκτονίας. Μια δεύτερη έρευνα έγινε στις 11 Μάη έπειτα από απαίτηση της αδερφής της Μάινχοφ, Βίνκε Τσίτσλαφ (Wienke Zitzlaff), στα πλαίσια της οποίας ο δικανικός παθολόγος Γιάνσεν (Janssen) κατέληξε ότι η πιθανότερη αιτία του θανάτου ήταν "αυτοκτονία δια απαγχονισμού", ωστόσο, για να αποφανθεί οριστικά, επέμεινε να του δοθεί πρόσβαση στην έκθεση της πρώτης αυτοψίας, διευκρινίζοντας ότι πολλές εξετάσεις δεν μπορούσαν να γίνουν πλέον, κάτι το οποίο δεν έγινε ποτέ. ^[14]

Μια διεθνή επιτροπή έρευνας ^[15] και μέλη της RAF αμφισβητούσαν την εκδοχή της αυτοκτονίας της Μάινχοφ. Οι συνθήκες θανάτου και η δημοσίευση των αποτελεσμάτων της έρευνας αυτής, οδήγησαν πολλούς στο συμπέρασμα, ότι ακόμη και το δυτικογερμανικό κράτος θα μπορούσε να είναι υπεύθυνο για τον θάνατο της Μάινχοφ. ^[16]

Ο τάφος της Ουλρίκε Μάινχοφ

Στις 16 Μαΐου 1976, η Ούλρικε Μάινχοφ κηδεύτηκε στο νεκροταφείο του Μαρίεντορφ στο Δυτικό Βερολίνο (Dreifaltigkeitsfriedhof, Berlin-Mariendorf), στη θέση A-12-19. Στην κηδεία βρέθηκαν και διαδήλωσαν 4.000 άνθρωποι. Την ομιλία κηδείας εκφώνησε ο σοσιαλιστής και ευαγγελικός θεολόγος Χέλμουτ Γκόλβιτσερ (Helmut Gollwitzer), φίλος του Ρούντι Ντούτσκε και το 1957 δραστήριος με την Μάινχοφ στο αντιπυρηνικό κίνημα Anti-Atomtod-Ausschuss.

Η κόρη της Ουλρίκε Μάινχοφ, η δημοσιογράφος Μπετίνα Ρελ (Bettina Röhl) έμαθε το φθινόπωρο του 2002 ότι ο εγκέφαλος της μητέρας της δεν είχε ταφεί. Αντ' αυτού διατηρήθηκε για δεκαετίες σε φορμαλδεΰδη κι εξετάζονταν εκ νέου σε μια κλινική του Μαγδεβούργου.^[17] Η επιτροπή ηθικής απαγόρευσε τους επιστήμονες κάθε συνέχεια των ερευνών τους όπως και την δημοσίευση των μέχρι τότε αποτελεσμάτων. Η εισαγγελία της Στουτγάρδης φρόντισε για την αποτέφρωση του εγκέφαλου και για την επιστροφή της στάχτης στους συγγενείς της Μάινχοφ. Στις 22 Δεκεμβρίου 2002 τάφηκε επίσης στο νεκροταφείο του Μαρίεντορφ.

Έργο

• Karl Wolff oder: Porträt eines anpassungsfähigen Deutschen. Radio-Feature. Σκηνοθεσία: Heinz Otto Müller. Παραγωγή: hr, 1964. (Abendstudio)
• Gefahr vom Fließband. Arbeitsunfälle – beobachtet und kritisch beschrieben. Radio-Feature. Σκηνοθεσία: Peter Schulze-Rohr. Παραγωγή: hr, 1965. (Abendstudio)
• Bambule – Fürsorge – Sorge für wen? Berlin: Wagenbach, 1971. (Neuaufl. 2002 ISBN 978-3-8031-2428-9)
• Deutschland Deutschland unter anderm. Aufsätze und Polemiken, Berlin: Wagenbach, 1995. ISBN 3-8031-2253-8 (Neuaufl. 2004)
• Καλημέρα σας, κυρία Παχλαβί. (ανοιχτή επιστολή), Εισαγωγή-Μετάφραση-Επίμετρο: Αλέξανδρος Κυπριώτης, Αθήνα: η βαλίτσα / εκδόσεις, 2022. ISBN 978-618-85401-1-8

Ταινίες

• Bambule, τηλεοπτική ταινία, Βιβλίο (Bambule - Fürsorge, Sorge für wen?) και παραγωγή: Ulrike Meinhof. Σκηνοθεσία: Eberhard Itzenplitz. Südwestfunk 1970
• Stammheim (1986) του Reinhard Hauff με την Therese Affolter στο ρόλο της Ulrike Meinhof, με βάση το βιβλίο του Stefan Aust.
• Ulrike Marie Meinhof (1994) του Τίμων Κουλμάση. Ντοκυμανταίρ του ARTE
• Ulrike Meinhof – Wege in den Terror (2006), Ντοκυμανταίρ του RBB
• So macht Kommunismus Spaß - Ulrike Meinhof und die Akte Konkret (2007), Ντοκυμανταίρ της Bettina Röhl για την εκπομπή Spiegel TV

Βιβλιογραφία

• Ντίτφουρτ, Γιούττα Ουλρίκε Μάινχοφ. Η Βιογραφία, Νάρκισσος (2012).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πληροφορίες για τον θάνατο της Ουλρίκε Μάινχοφ και το αμφισβητούμενο πόρισμα της διεθνούς επιτροπής (Γερμανικά)
• 20 χρόνια από το θάνατό της - Το αίνιγμα της Ουλρίκε Μάινχοφ
• Αυτοκτόνησε η Μάινχοφ ή μήπως δολοφονήθηκε;, εφημερίδα Μακεδονία 16/5/1976
• Η ένοπλη αντιϊμπεριαλιστική πάλη - Ομιλία φυλακές Moabit
• Ούλρικε Μάινχοφ: Σκιές στη γερμανική κοινωνία
• Η βιογραφία της Ουλρίκε Μάινχοφ: «Αν μάθεις πως αυτοκτόνησα, να είσαι σίγουρη ότι ήταν φόνος!» Αρχειοθετήθηκε 2012-11-21 στο Wayback Machine.

Πηγές

1. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9  Απριλίου 2014.
2. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 12715924j. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
3. (Αγγλικά) Discogs. 2170253. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
4. (Αγγλικά) Find A Grave.
5. The Fine Art Archive. 141254. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
6. Mario Krebs, Ulrike Meinhof - Ein Leben im Widerspruch, Hamburg 1999, σελ. 16 - 21
7. Ditfurth über Meinhof: 'Sie war die große Schwester der 68er' - Politik - stern.de
8. Ulrike Meinhof: Die Würde des Menschen ist antastbar. Aufsätze und Polemiken. Verlag Klaus Wagenbach, Berlin, 2004, ISBN 3-8031-2491-3
9. „Natürlich kann geschossen werden.“ Ulrike Meinhof über die Baader-Aktion. από: Der SPIEGEL Nr. 25 vom 15 Ιουνίου 1970, σελ. 74
10. http://www.verfassungsschutz-bw.de/links/links_terrorismus_raf_chrono_druck.htm Αρχειοθετήθηκε 2008-09-22 στο Wayback Machine. - Από την ιστοσελίδα της Υπηρεσίας Προστασίας Συνταγματικής Τάξης της Βάδης Βυρτεμβέργης
11. Anja Röhl: Είναι καιρός να μιλήσουμε για παιδοφιλία Αρχειοθετήθηκε 2012-04-21 στο Wayback Machine.
12. Στοιχεία του τέως υπουργού δικαιωσύνης Gerhard Baum από την εκπομπή History του ZDF
13. Επιστολή της Ουλρίκε Μάινχοφ από την νεκρή πτέρυγα (απόσπασμα στα γερμανικά)
14. Ditfurth, Jutta (2012). Ουλρίκε Μάινχοφ: Η Βιογραφία. Νάρκισσος. ISBN 978-9608239562.  σελ. 586,592
15. Μέλη της επιτροπής ήταν: Michelle Beauvillard (δικηγόρος Παρίσι), Claude Bourdet (δημοσιογράφος Παρίσι), Geores Casalis (θεολόγος Παρίσι), Robert Davezies (δημοσιογράφος Παρίσι), Prof. Joachim Israel (κοινονιολόγος Κοπενχάγη), Παναγιώτης Κανελάκης (δικηγόρος Αθήνα), Henrik Kaufholz (δημοσιογράφος Ώρχους), John McGuffin (συγγραφέας Μπέλφαστ), Dr. Hans Joachim Meyer (νευροψυχίατρος Μάιεν) και Jean-Pierre Vigier (φυσικός Παρίσι).
16. Bericht der Internationalen Untersuchungskommission zum Tod von Ulrike Meinhof
17. Ο δεύτερος θάνατος της Ουλρίκε Μάινχοφ συντελείται με την επί δεκαετίες διερεύνηση του εγκεφάλου της