Ορθοδρομία

Με τον ναυτικό όρο ορθοδρομική πλεύση ή oρθοδρομικός πλους ή απλούστερα ορθοδρομία (spherical sailing, ή great circle sailing)* χαρακτηρίζεται ο πλους εκείνος που πραγματοποιείται σε τόξο μικρότερο των 180° επί του μεγίστου κύκλου (της επιφάνειας της Γης - θάλασσας) που ενώνει δύο τόπους, και που τελικά είναι η μικρότερη μεταξύ αυτών των τόπων απόσταση.

(*) Εκτός των Άγγλων οι περισσότεροι ναυτικοί λαοί χρησιμοποιούν τον ελληνικό όρο "Orthodromia".

Ορθοδρομικός πλούς από Α σε Β

Όπως είναι γνωστό από τη Στερεομετρία τόξο μεγίστου κύκλου μεταξύ δύο σημείων της επιφάνειας μιας σφαίρας είναι η συντομότερη απόσταση μεταξύ των σημείων αυτών. Έτσι το είδος αυτό της πλεύσης επειδή συμβαίνει επί μεγίστου κύκλου καλείται και "πλους μεγίστου κύκλου". Το δε μέτρο του ορθοδρομικού τόξου εκφρασμένο σε πρώτα της μοίρας αποδίδει ακριβώς την απόσταση σε ναυτικά μίλια.

Το χαρακτηριστικό της ορθοδρομίας είναι ότι αυτή στρέφει το κυρτό της προς τους πόλους, και το κοίλο της προς τον ισημερινό ενώ τέμνει τους μεσημβρινούς υπό διαφορετικές γωνίες, αφού οι μεσημβρινοί της Γης δεν είναι παράλληλοι, αλλά συγκλίνοντας τέμνονται στους Πόλους.

• Για την εύρεση της ορθοδρομικής απόστασης χρησιμοποιούνται ειδικοί πίνακες του Βρετανικού Ναυαρχείου, οι καλούμενοι "Η.Ο. 214", ή της Αμερικανικής Υδρογραφικής, οι καλούμενοι "Η.D. 486".
• Η Ορθοδρομία και η Λοξοδρομία αποτελούν τα δύο κύρια και βασικά είδη πλεύσεων των πλοίων ειδικά σε μεγάλες αποστάσεις.

Ιδιότητες και σύγκριση

Σύγκριση Ορθοδρομίας, Λοξοδρομίας από σημείο Α στο Β

• Η ορθοδρομία στο Μερκατορικό χάρτη παρίσταται ως καμπύλη γραμμή, με το κυρτό της στραμμένο προς τους Πόλους. Συνεπώς τέμνει τους (παράλληλους) μεσημβρινούς υπό διαφορετική γωνία, από σημείου αναχώρησης μέχρι σημείου άφιξης, σε αντίθεση της Λοξοδρομίας που παρίσταται σε ίδιο ναυτικό χάρτη ως ευθεία.
• Η ορθοδρομική πλεύση έχει το σημαντικό πλεονέκτημα της διάνυσης της συντομότερης απόστασης από τόπο εκκίνησης στο τόπο άφιξης, αλλά συγχρόνως και το μειονέκτημα της συνεχούς αλλαγής της πορείας σε τακτά χρονικά διαστήματα.
• Για μικρές αποστάσεις, η διαφορά μεταξύ Ορθοδρομίας και Λοξοδρομίας είναι αμελητέα. Έτσι αφού το κέρδος δεν είναι ουσιώδες προτιμάται η λοξοδρομική πλεύση με το πλεονέκτημα της διατήρησης σταθερής πορείας. Συνήθως για τα μέσα γεωγραφικά πλάτη μέχρι 600 ν.μ. η πλεύση είναι πάντα λοξοδρομική.
• Η ορθοδρομία και λοξοδρομία συμπίπτουν στην περίπτωση πλόων επί του Ισημερινού, καθώς και επί των μεσημβρινών, δηλαδή για πορείες 000° ή 180° για τη δεύτερη περίπτωση. Το γεγονός αυτό έχει ως συνέπεια σε πλόες που ο τόπος προορισμού έχει μικρή "διαφορά γεωγραφικού μήκους", Δλ,(δείτε σχετικά 2ο υπολογισμό στο γεωγραφικό στίγμα) και ανεξάρτητα του γεωγραφικού πλάτους ακολουθείται η λοξοδρομία. Σε πορείες πλοίων προς Απηλιώτη (A) ή προς Ζέφυρο () παρατηρείται η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ Λοξοδρομίας και Ορθοδρομίας. Η διαφορά αυτή αυξάνει σημαντικά με την αύξηση του γεωγραφικού πλάτους. Έτσι όταν οι δύο τόποι αναχώρησης και προορισμού βρίσκονται πλησίον του Ισημερινού αυτή να είναι αμελητέα.

Επισήμανση

Επισημαίνεται ότι οι ορθοδρομικές πλεύσεις διέρχονται από υψηλότερα γεωγραφικά πλάτη με συνέπεια πολλές φορές να εγκυμονούνται κίνδυνοι στην ασφάλεια του πλου (π.χ. ομίχλες, παγόβουνα, τρικυμία κ.λπ).
Επίσης η επιλογή της ορθοδρομίας ή λοξοδρομίας σε συγκεκριμένο πλου μεγαλύτερης απόστασης των 600 ναυτικών μιλίων, πολλές φορές δεν είναι και εύκολη υπόθεση, διότι μπορεί μεν ν΄ αποτελεί, εκ της σύγκρισης, η διαφορά των δύο αποστάσεων, βασικό παράγοντα επιλογής, πλην όμως η ασφάλεια του πλου και η συντόμευση αυτού εξαρτάται και από άλλους παράγοντες, π.χ. πρόβλεψη καιρού, κατάσταση θαλάσσης, ύπαρξη τυφώνων, κ.λπ. που θα πρέπει να μελετώνται με προσοχή σ΄ αμφότερα τα είδη πλεύσης προκειμένου ν΄ ακολουθήσει η τελική απόφαση επιλογής πλου.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

wiktionary logo

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:   ορθοδρομία